ترمز هیجانی بورس تهران

ببیش از دو ماه است که دامنه نوسان در بازار سرمایه از حالت متقارن خارج و به منفی دو و مثبت شش درصد تغییر کرده و قرار است از چهارشنبه منفی دو به منفی سه تبدیل شود. تصمیمی که در شرایط خاص بازار سرمایه گرفته شد و هرچند سایه آن بر سر نقدشوندگی بازار سنگینی می‌کند اما بسیاری از صاحب نظران آن را ترمزی برای ریزش هیجانی بورس می‌دانند.

پیش بینی روند حرکت نماگر بورس تا پایان سال

نماگر بازار سهام برای پنجمین روز متوالی افزایشی شد و بر قله ۱۶۶ هزار واحدی ایستاد. فارغ از شناسایی دلایل رشد، شاید مهم‌ترین پرسش پیش‌روی فعالان اقتصادی، مسیر بعدی بورس باشد.

به گزارش سیگنال به نقل از رادیو سهام، بررسی روندهای اخیر نماگر بورس حاوی نکات جذابی است. پس از رونق پرقدرت بورس در تابستان و ثبت قله ۱۹۵ هزار واحدی، از میانه مهرماه ورق برگشت. همزمانی چند عامل از جمله افت قیمت‌های جهانی به واسطه تشدید تنش‌های تجاری چین و آمریکا، کشیده شدن ترمز رشد دلار و نگرانی از صادرات شرکت‌ها با بازگشت تحریم‌ها مهم‌ترین دلایل عقب‌نشینی بورس تهران محسوب می‌شدند. طی ماه‌های اخیر اما، روند سهام به‌صورت زیگزاگی دائما مثبت و منفی می‌شود. درواقع موج‌های بلند سهام تبدیل به ریزموج‌هایی شده که دوره عمر کوتاهی دارند. طولانی شدن نوسان در بازه حدودی ۱۵۵ تا ۱۶۵ هزار واحدی شاخص بورس باعث شده اکنون نیز با رسیدن به سقف این ترمز هیجانی بورس تهران محدوده، سهامداران مردد شوند. هرچند آمادگی ذهنی برای توقف رشد بورس وجود دارد و عرضه‌های سنتی ماه پایانی سال می‌تواند این تصویر را تحقق بخشد، اما به نظر می‌رسد همچنان کفه ترازو به سمت عوامل مثبت قوی‌تر است. امید به صلح تجاری، سیگنال‌های مثبت بورس کالا، روند احتمالی نرخ دلار و گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها می‌توانند زمینه‌ساز شکست حبس بازه‌ای ماه‌های اخیر شود.

ارزش بورس تهران در جریان دادوستدهای دیروز یک درصد دیگر افزایش یافت. شاخص کل در این روز با رشد یک‌هزار و ۷۶۳ واحدی توانست به ارتفاع ۱۶۶ هزار و ۳۰ واحدی دست یابد و در بالاترین سطح طی بیش از یک ماه اخیر بایستد. تغییر شرایط محیطی و حفظ وضعیت مثبت بازی‌ساز‌های سهام در جریان پرتردد گزارش‌های ماهانه پنجمین رشد متوالی شاخص کل را در پی داشت. در این چند روز که شاخص سهام توانسته تمام افت خود در ماه میانی زمستان را جبران کند احتمالا این پرسش ذهن بسیاری از اهالی بازار را به خود مشغول داشته که آیا شاخص می‌تواند با تداوم رشد خود از حبس بازه‌ای در ماه‌های اخیر رهایی یابد یا نه.

شاخص در زندان بازه‌ای

واقعیت این است که بورس تهران از ابتدای سال جاری نوسان‌های گاه تند و پرشتاب و گاه کم‌رمق و فرساینده‌ای را پشت سر گذاشته است. در نیمه نخست سال و به ویژه تابستان بود که شاخص سهام در مسیل سیلاب نقدینگی با سرعت زیاد طی سه موج صعودی توانست قله‌های جدیدی را فتح و بازدهی‌های جالب توجهی نصیب سهامداران کند. تورم فزاینده و سیطره جو روانی بر بازارهای مالی خاصه کاهش افسارگسیخته ارزش ریال را می‌توان بازی‌ساز اصلی رشد قیمت سهام طی این دوره دانست. البته ثبات نسبی حاکم بر بازارهای جهانی و حفظ سطوح بالای قیمت مواد خام هم در آن دوره ارزش سهام وابستگان بورسی را تقویت کرد. اما از میانه مهرماه ورق برگشت و بازار سهام تحت تاثیر دو عامل مهم وارد دوربرگردان شد. پرشدن ظرفیت تورمی رشد قیمت‌ها پس از تجربه یک جهش هیجانی بزرگ از یک طرف و آغاز دور نهایی تحریم‌ها در نیمه‌های آبان و بروز اولین نشانه‌های جنگ تجاری در بازار جهانی و سقوط قیمت کالاهای پایه اعم از نفت و فلزات از سوی دیگر، طیف وسیعی از سهام بورس تهران را در سراشیب قیمت قرار داد. سپس محدودیت صدور کالا به واسطه تحریم‌های یکجانبه آمریکا هم از حجم فروش صادرکنندگان بورسی کاست تا فاصله قیمت سهام روز به روز از سقف‌های تاریخی بیشتر شود. در این میان، سهم‌های خالی از ظرفیت بنیادی که رشد هیجانی کرده بودند با سقوط تندتر ارزش مواجه شدند و همزمان بخشی از سرمایه‌های تازه‌وارد وادار به خروج از جریان سهام شد.

برآیند این عوامل سبب شد تا شاخص اصلی بورس کالامحور تهران طی فصل پاییز حدود ۲۱ درصد از قله تاریخی خود عقب بنشیند. پس از آن با تخلیه هیجانات ناشی از سقوط قیمت نفت و افت شدید ارزش جهانی کالاهای اساسی، بازار سهام تا حدودی تعادل خود را بازیافت و در ادامه وارد موج‌های صعودی و نزولی ناپایدار شد. به عبارت دیگر، شاخص کل طی سه ماه اخیر در حبس بازه‌ای گرفتار شد و در محیط نسبتا ناامن و پرتلاطم توان حرکت‌های ادامه‌دار و طولانی را نیافت. در واقع، بازار طی این مدت به دلیل تجربه ریزش‌های سنگین و تنگنای تحریم‌ها در فضایی نااطمینان قرار گرفت و همین شرایط سبب تغییر ذائقه بازار و انتقال بخشی از سرمایه‌های خرد به گروه‌های مستعد برای کسب سودهای کوتاه‌مدت و سفته‌بازی‌های هفتگی و روزانه شد. پیامد بلافصل این جریان، حرکت رفت‌وبرگشتی شاخص کل در محدوده تقریبی ۱۵۵ تا ۱۶۵ هزار بود که با وجود رشد اخیر همچنان در همین محدوده قرار دارد.

حبس بازه‌ای نماگر اصلی بازار در این دوره عمدتا ناشی از تغییر پارادایم در بازار و انحراف زاویه توجهات از سهام دلاری به سهم‌هایی با محوریت عملیات داخلی تولید و فروش بوده است. البته ضعف و قوت گزارش‌ عملکرد سهم‌های بنیادی در این دوره تحریک موردی تقاضا را در پی داشت اما نتوانست سرمایه‌های خرد را تشویق به سهامداری در محیط ناامن کند و به این ترتیب بازار بیشتر بر مدار کسب سودهای روزانه یا هفتگی در گروه‌های مستعد -صنایع کوچک یا متوسط- نوسان می‌کرد. خرید در قیمت‌های پایین از حیث تکنیکی و کسب بازدهی از نوسان قیمت‌ها در این دوره چنان سیطره‌ای بر بازار داشت که بسیاری از سرمایه‌گذاران بنیادی عدم فعالیت را بر خرید و فروش ترجیح دادند و در میدان‌داری نگاه نوسان‌گیرانه از حجم و ارزش دادوستدها کاسته شد.

چنان که می‌دانیم تحریم‌ها طی این دوره به نگرانی اهالی بازار در مورد سهام دلاری دامن زد و موجب بیش‌واکنش‌‌هایی در این خصوص شد. اگرچه مشکل فروش در انتقال کالا، دریافت ارز و تحمیل تخفیف‌ها به صادرکنندگان وجود داشت اما عدم اطمینان در مورد روند آتی این جریان، تاثیر واقعی موضوع را از حیث روانی بیشتر می‌کرد. با وجود این، سهامداران با انتشار سه دوره از گزارش‌های ماهانه در دوره پساتحریم، تصویر واقعی‌تری از فروش صادرکنندگان پیدا کردند و در نتیجه فشار روانی ناشی از این ناحیه بر سهام صادراتی طی این مدت فروکش کرد.از طرف دیگر، تغییر نگاه بازی‌سازان اقتصاد جهانی و بهبود روند قیمت‌ها طی هفته‌های اخیر سرمایه‌گذاران را ترغیب به فعالیت بیشتر در بورس تهران کرد. برافروختن شعله‌های جنگ تجاری بین چین و آمریکا یکی از اثرگذارترین اتفاقات سال گذشته میلادی در جهت‌گیری قیمت جهانی کالاها بود. وضعیتی که طی یک ماه اخیر و مشخصا طی دو هفته گذشته با ارسال سیگنال‌های مثبت از روند پیشرونده مذاکرات صلح تجاری و تلاش برای دستیابی به توافق جهت رفع اختلاف طرفین، موجب تحریک تقاضا و رشد محسوس قیمت مواد خام شد.

امتداد یا پایان حرکت زیگزاگی؟

فعالان بورس تهران طی چند روز اخیر بر‌خلاف جهت‌گیری در قبال گزارش‌های دی‌ماه به عملکرد ماه اخیر بنگاه‌های بورسی واکنش مثبت نشان دادند. دیروز سهامداران در ترافیک پرتردد گزارش‌های ماهانه بر میزان خریدهای خود افزودند و شاخص کل را با ارتقای یک درصدی پس از حدود یک ماه به ارتفاع ۱۶۶ هزار واحدی رساندند. چنان که گفته شد گارد صعودی بازار جهانی و رشد قابل توجه قیمت فلزات ترمز هیجانی بورس تهران را باید یکی از بال‌های بورس برای گرفتن ارتفاع تلقی کرد. در صورت دستیابی چین و آمریکا به توافق -که با توجه به سیگنال‌های اخیر بعید نیست-می‌توان به حمایت این بال همچنان امید داشت؛ هر چند بازار جهانی و سهامداران بورس تهران به رفتار غیرمنتظره رئیس‌جمهوری آمریکا عادت کرده اما دست‌کم روی کاغذ احتمال توافق بالاتر رفته و در معاملات بورس کالای ایران هم انعکاس پیدا کرده است. مجاورت قیمت محصولات پایه با قله‌های خود در مهرماه، پیامد مستقیم رشد قیمت‌های جهانی و تاثیرات افزایش نرخ ارز ارزیابی می‌شوند. بنابراین در صورت حفظ سطوح فعلی قیمت‌ها ادامه روند باثبات شاخص سهام دور از انتظار نیست. خاصه که گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها برای یازدهمین ماه سال نیز غالبا مورد انتظار و در برخی موارد فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده است. افزون بر مخاطرات پیش‌بینی‌ناپذیر در سطح جهانی و سیاست‌گذاری داخلی، نکته‌ای که می‌تواند نقش بازدارنده در حرکت سهام داشته باشد سنت عرضه‌های پرفشار در ماه پایانی سال برای تامین نقدینگی است.واقعیت این است که عرضه‌های پایانی سال به‌طور مطلق نمی‌تواند جهت‌گیری سهام را تعیین کند و بسته به محیط بازار این سنت قابلیت شکسته شدن را دارد. حال باید دید که کدام عامل در معادلات حاکم بر بازار و ترازوی ذهنی سهامداران وزن بیشتری خواهد داشت و اینکه نرخ ارز و بازار جهانی با وجود ریسک‌های موجود مسیر مساعد خود را برای حمایت از سهام حفظ خواهند کرد.

اگرچه سرعت رشد شاخص کل در معاملات دیروز تحت فشار شناسایی سود کاهش یافت؛ اما توانست حرکت صعودی خود را حفظ کند. در چند روز اخیر قیمت بسیاری از سهم‌ها با حمایت عوامل بنیادی رشد قابل قبولی را ثبت کرد و در نتیجه سهامداران را به سمت فروش و حفظ سود سوق داد. اما جذابیت سهام پس از رفع اختلال مقطعی در سامانه معاملات بر شتاب رشد روزانه شاخص کل افزود. در فهرست نمادهای موثر بر نماگر اصلی بازار، دیروز، بار دیگر سهام کالایی و مشخصا نمایندگان گروه معدنی و فلزات-گل‌گهر، معدنی چادرملو و ملی مس و فولاد مبارکه- بیشترین نقش را ایفا کردند. نمادهای بزرگ گروه پتروشیمی رشد قیمت و پالایشی‌ها روند نسبتا متعادلی را حول نقطه صفر رقم زدند. سهام گروه بانکی در معاملات دیروز تحت تاثیر شایعه افزایش نرخ تسعیر دارایی‌های ارزی با پیشتازی نماد بانک ملت به یکباره تغییر مسیر دادند و وارد محدوده مثبت شدند.خودرویی‌ها هم با بهبود نسبی روند تولید در ماه بهمن و همچنین خبر تخصیص اعتبار ۴ هزار میلیارد تومانی دولت به شرکت‌های زیرمجموعه خودروساز قطعه‌سازان، شرکت‌های ریخته‌گری و لاستیک‌سازان تحرکات مثبتی را در پی داشت. در مجموع طی روز گذشته ضمن استمرار حضور پررنگ سهامداران حقیقی با خالص خرید ۲۸ میلیارد تومانی، متوسط قیمت در ۲۳ صنعت بورسی رشد کرد و ۱۴ گروه-که غالبا هم جزو صنایع کوچک و تک‌سهمی بودند- با اصلاح شاخص مواجه شدند.

چشم‌انداز بورس از تابلوی نقدینگی

دنیای‌اقتصاد- سلیمان کرمی : بورس تهران رشدهای افسارگسیخته‌ای را تجربه می‌کند و مجالی برای اصلاح دیده نمی‌شود. در هفته‌های گذشته در سایت «دنیای بورس» از عنوان «بی‌کران پول و تعداد محدود سهام» برای توصیف رشدهای کنونی بورس تهران استفاده کرده‌ایم. ارزش خرد معاملات دیروز بازار سهام کشور از ۵۸۰۰ میلیارد تومان عبور کرد که سهم بورس حدود ۳۹۰۰ میلیارد تومان بود.

اگر به ارزش‌گذاری شرکت‌ها بپردازیم احتمالا به این نتیجه می‌رسیم که ترمز رشد سهام باید چند هفته قبل‌تر کشیده می‌شد، اما امروز شاخص سهام وارد کانال 470 هزار واحدی شده است. از نگاه تحلیلگری و مفروضات ذهنی (نشات‌گرفته از رویه سنتی) بورس جایی برای رشد ندارد و بورس تمام سقف‌های تحلیلی مورد نظر را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته است. البته منظور از تفکر سنتی، تفکر قدیمی یا اشتباه نیست و اتفاقا معیارهای تحلیلی معتبری که همه از آن برای ارزش‌گذاری استفاده می‌کنیم بر مبنای روش‌های ارزش‌گذاری در دنیا است اما این معیارها در وضعیت کنونی در بورس تهران بی‌اعتبار شده است. حال اینکه چه زمانی دوباره بنا است بازار به رویه سنتی یا همان عقلانیت بازگردد را باید مورد بحث قرار داد و پیش از این باید ابتدا این موضوع را پیش کشید که آیا واقعا سهام در شرایط کنونی از مسیر عقلانی و منطقی خارج شده است یا خیر. تنها توجیهی که برای وضعیت کنونی بازار سهام می‌توان مطرح کرد «دریای بی‌کران پول» است که مقاومت‌های پیش‌روی سهام را یکی پس از دیگری در هم شکسته است. «دنیای‌اقتصاد» نیز چند بار به مساله رشد پله‌ای نقدینگی و عبور از سقف‌های موردنظر اشاره کرده بود. در این میان برخی از موارد در تازه‌ترین ترازنامه‌های ماهانه بانک‌مرکزی نظر ما را جلب کرد که می‌تواند در تحلیل وضعیت کنونی سهام موثر باشد. البته در نقطه مقابل به گفته کارشناسان، نسبت ارزش بازار به نقدینگی کل کشور از سقف تاریخی عبور کرده است و بسیاری بر این عقیده‌اند که سهام در مسیر هیجانی بالاتر از ارزش واقعی خود قرار دارد و فارغ از جولان نقدینگی در سهام باید در انتظار پایان مسیر صعودی و اصلاح سهام بود. باید منتظر ماند که سرانجام بازار سهام در عبور از معیارهای ارزش‌گذاری و جدال با هجوم نقدینگی به کجا خواهد رسید.

تغییر چشمگیر سهم بورس از نقدینگی

شش هزار میلیارد تومان ارزش معاملات خرد در بازار سهام کشور سهم حدود 25‌ده‌هزارم (0.0025 یا 2500 سهم در میلیون) از کل نقدینگی کشور دارد. نسبت نقدینگی در بورس تهران به کل نقدینگی کشور در اوایل سال 97 به سختی به 120 سهم در میلیون (12‌صدهزارم) می‌رسید. بر این اساس نسبت ارزش معاملات به کل نقدینگی کشور بیش از 20 برابر شده است. اما چرا این نسبت مهم است. در نگاه نخست به‌نظر می‌رسد که رشد بورس در شرایط کنونی تمامی ندارد. برای آن‌که بتوانیم مدت زمان صعود بورس را حدس بزنیم یا به زبان ساده‌تر زمان پایان صعود پرشتاب یا آغاز اصلاحی سهام را تخمین بزنیم باید به عواملی که باعث شکل‌گیری چنین موج قدرتمندی در بورس تهران شده است بپردازیم. فعلا نیز دستاویزی جز نقدینگی و رشد روزافزون ارزش معاملات نداریم و این نقدینگی که به سمت بورس روانه شده است نیز مجزا از نقدینگی کل کشور نیست. قصد تحلیل نقدینگی کشور را در این بخش نداریم اما برخی از سناریوها و تغییرات چشمگیر که مشاهده می‌شود جالب توجه بوده که شاید در نتیجه‌گیری نیز موثر باشد. علاوه بر این زمانی‌که به رویه رشد نقدینگی در بانک‌مرکزی نگاهی می‌اندازیم شاید دیگر نتوان به سادگی از احتمال افت نرخ دلار سخن گفت و شتابی که نقدینگی در پیش گرفته است می‌تواند رشد همسان را برای بازار ارز رقم بزند و احتمالا همگان پس از اتفاقات دو سال اخیر از اثر رشد ارز بر سهام آگاهی کافی دارند. در معاملات دیروز رشد نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد نیز به افزایش تقاضای محسوس در سهام کالایی و به‌دنبال آن جهش بیش از 10 هزار واحدی شاخص ختم شد. کالایی‌ها از گروه‌های فلزی، پتروشیمی، پالایشی، معدنی با رشد قابل‌توجه قیمت همراه شدند.

نرخ رشد نقدینگی به 30 درصد می‌رسد؟

میزان رشد نقدینگی کشور در سال 96 حدود 22 درصد بود و این عدد در سال 97 به 23 درصد رسید. اما آماری که بانک‌مرکزی از حجم نقدینگی کشور در سال 98 منتشر کرده است حاکی از این موضوع است که میزان رشد نقدینگی کشور از ابتدای سال تا پایان آذر از 20 درصد عبور کرده است. این درحالی است که به‌صورت تاریخی سه‌ماه پایانی سال و در آستانه شروع سال‌جدید معمولا نرخ رشد نقدینگی بیشتر می‌شود. بررسی روند 78 ماه اخیر نقدینگی این موضوع را تایید می‌کند که نرخ رشد نقدینگی در ماه‌های پایانی سال به‌خصوص در اسفند رشد محسوسی را نسبت به ماه‌های قبل از آن تجربه می‌کند. بر این اساس اگر بنا باشد که رویه سال‌های گذشته بار دیگر تکرار شود و با توجه به رویه نرخ رشد نقدینگی از ابتدای سال تا پایان آذر بعید نیست که رشد نقدینگی کشور در پایان اسفند سال‌جاری ترمز هیجانی بورس تهران نسبت به اسفند سال قبل به حدود 30 درصد نزدیک شود. در این خصوص نقدینگی در آذر نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد نزدیک به 28 درصدی را نشان می‌دهد و پایه پولی نیز رشد تقریبا مشابهی را به ثبت رسانده است.

رشد نقدینگی و اثر آن بر بازارها؟

با یک تخمین از اعداد نقدینگی کشور تا پایان بهمن و در نظر گرفتن نرخ دلار حدود 14 هزار تومان ارزش دلاری نقدینگی کل کشور به حدود 170 میلیارد دلار رسیده است. ارزش دلاری نقدینگی در مهر سال گذشته از 115 میلیارد دلار کمتر بود و مهر سال 96 نیز این عدد از 350 میلیارد دلار بیشتر بود. براساس آمار موجود باید گفت ارزش دلاری ترمز هیجانی بورس تهران نقدینگی از میانگین تاریخی کمتر بوده و شاید بتوان گفت که دلار فاصله چندانی از سطوح تعادلی ندارد. افت بیشتر ارزش دلاری نقدینگی معمولا پایدار نبوده و در دوره زمانی کوتاه مانند مهر سال گذشته شاهد افت محسوس این عدد (با جهش محسوس نرخ دلار) بودیم که در ماه‌های بعد سریع این نسبت خود را تعدیل کرد. یا اینکه در مقاطعی که دست دولت باز بوده و آرامش بر کشور حاکم بوده است به پشتوانه دلارهای نفتی سرکوب ارزی در دستور قرار گرفته می‌شد و ارزش دلاری نقدینگی کشور به بیش از 300 میلیارد دلار نیز می‌رسید که نتیجه آن در التهاب شدید بازارها طی دو سال اخیر خود را نشان داد. در چنین شرایطی و با توجه به این موضوع که فعلا چشم‌انداز رشد محسوس اقتصادی یا رفع تحریم‌ها و افزایش درآمد ارزی مشاهده نمی‌شود احتمالا بانک‌مرکزی نیز به تعدیل دلار همسان با تورم و رشد نقدینگی رضایت دهد تا کشور بار دیگر به تلاطم جدید وارد نشود. با این تفاسیر ادامه رشد نرخ دلار تا نیمه نخست سال آینده دور از انتظار نیست، گرچه در این میان سایر عوامل نیز اثرگذار هستند. برای مثال یکی از دلایل اصلی رشد پایه پولی افزایش دارایی‌های ارزی بانک‌مرکزی است. در این‌خصوص پایه پولی از ابتدای سال‌جاری تاکنون رشد نزدیک به 49 هزار میلیارد تومانی داشته است و دارایی‌های خارجی رشد نزدیک به 29 هزار میلیارد تومانی را دارا است. بررسی بیشتر این بخش به گزارش جداگانه‌ای نیاز دارد. به هر حال اگر واقعا این فرضیه که دلار نزدیک سطوح تعادلی معامله می‌شود را در نظر بگیریم و مسیر رشد را با توجه به رشد نقدینگی کشور در نظر بگیریم، طبیعی است که بار دیگر تقاضا برای سهام کالایی افزایش یابد؛ مشابه هفته اخیر. بار دیگر تاکید می‌شود که برای بررسی دقیق‌تر باید سناریوهای ارزش‌گذاری را با مفروضات مختلف نیز در نظر گرفت و اینجا تنها از لنز نوسان متغیرهای اثرگذار بر سهام بررسی شده است.

سناریوهای ایست نقدینگی در بورس

با هجوم نقدینگی به سهام رشدهای خیره‌کننده‌ای را شاهد هستیم. یکی از نکات جالب که در بررسی ترازنامه‌های ماهانه بانک‌مرکزی در 78 ماه گذشته مشاهده می‌شود افزایش محسوس سهم پول در برابر کاهش سهم شبه‌پول است. پول به بخش سیال نقدینگی اشاره دارد درحالی‌که شبه‌پول عموما به سپرده‌ها با دوره زمانی طولانی‌تر اشاره دارد که قابلیت سیالیت کمتری دارد. سهم پول از نقدینگی کشور در مهر سال 96 کمتر از 12 درصد بود که این عدد در شرایط کنونی به حدود 14 درصد رسیده است. در تیر سال 92 این عدد بیش از 20 درصد بود که به تدریج در ادامه کاهش یافت. در کنار تورم و افزایش عمومی قیمت‌ها افزایش سهم سیال پول در اقتصادی که نشانه‌ای از رونق اقتصادی در آن مشاهده نمی‌شود به افزایش فعالیت‌های سفته‌بازی در بازارهای مختلف اشاره می‌کند که اثرات آن را در بورس و مسکن می‌توان مشاهده کرد. البته در اینجا باید به انطباق عملی شبه‌پول با تعاریف آن اتکا کنیم در صورتی‌که شاید در واقع در بانک‌های داخلی شبه پول با تعریف واقعی خود همخوان نباشد. اگر بنا داشته باشیم که براساس انتظارات از نقدینگی کشور و حجم سیال پول و بدون اعتنا به مسائل ارزش‌گذاری سهام به تحلیل وضعیت روند کنونی بازار سهام بپردازیم شاید بتوان این توجیه را برای حرکت بورس در مسیر صعودی مناسب دانست. میانگین رشد نقدینگی از اردیبهشت سال 98 تا پایان آذر براساس آمار بانک‌مرکزی ماهانه حدود 3/ 2 درصد بوده است. در این میان سهم بورس نیز همان‌طور که اشاره شد رشد محسوسی را نسبت به گذشته تجربه ترمز هیجانی بورس تهران کرده و نسبت ارزش معاملات به کل نقدینگی کشور به 25‌ده‌هزارم رسیده است. تغییر کلی در چینش نقدینگی در بازارها رخ داده است و این موضوع نیز به‌دلیل وضعیت کلی بازارها و بستر مناسب‌تر بورس برای سفته‌بازی بوده است. حال اگر بنا باشد همین وضعیت (نسبت ارزش معاملات به نقدینگی کشور) حفظ شود و ادامه رشد نقدینگی کل کشور نیز سناریوی معتبر فرض شود در نتیجه میزان ورودی نقدینگی به سهام نیز افزایش می‌یابد و همین موضوع می‌تواند فضا را برای حفظ روند کنونی بورس مهیا کند. وضعیت کلی کدهای معاملاتی و صف‌های شلوغ کارگزاری‌ها نیز احتمال افزایش سهم بورس از نقدینگی کل کشور را حتی بیشتر کرده است. در شرایط کنونی نگرانی از فاصله گرفتن قیمت‌ها از ارزش واقعی وجود دارد. با رشد ارزش سهام و همچنین قیمت‌ها نقدینگی بیشتر برای عبور از عرضه‌ها نیاز است. سناریوهای کاهش التهاب سهام را می‌توان این‌گونه مطرح کرد. در سناریوی نخست باید انتظار داشت که افسار کلی نقدینگی کشور تنگ‌تر شود که این موضوع می‌تواند به رکود در اقتصاد کشور دامن بزند؛ برداشت نگارنده از پست اینستاگرامی روز شنبه رئیس بانک‌مرکزی. در سناریوی دیگر از سیالیت پول کاسته شود که به معنی افزایش نرخ سود در بانک‌ها یا انتشار گسترده اوراق با نرخ جذاب است تا بتواند نقدینگی را به سمت خود بکشد. با این حال باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری که طعم سودهای چند صد درصدی در بورس را چشیده است به سختی به سمت بازار با سود ثابت جذب می‌شود و نرخ‌های بالایی نیز باید وجود داشته باشد که در عمل شاید تنها به تغییر جبهه سفته‌بازی منجر شود. در این شرایط است که به منظور کنترل رشدهای بی‌محابای سهام باید به فکر توسعه عرضی بورس بود. در سطح کلان اقتصاد کشور و همچنین در میان مدیران سازمان بورس گرچه سخن از توسعه هست اما در عمل نمودی پیدا نمی‌کند. حتی در ابزار فروش استقراضی که دخالت‌های نابجایی مشاهده می‌شود. کلا این ابزار را بی‌مصرف می‌کند و تنها از این ابزار نامش باقی می‌ماند. افزایش عرضه‌ سهام شرکت‌های تازه یا افزایش شناوری سهام از جمله مواردی است که می‌تواند در این راستا کمک کند. البته یکی از نکاتی که در معاملات دیروز نیز مشاهده شد افزایش عرضه‌ها در سهام بزرگ‌تر بود که همین موضوع در یک سال گذشته موجب شد نقدینگی به سمت شرکت‌های کوچک‌تر با بستر مهیا‌تر برای سفته‌بازی حرکت کند و تشکیل حباب کوچک‌ترها نیز به یکی از مشکلات بازار تبدیل شده است. باز گذاشتن دست سهام‌داران درصدی می‌تواند در کنترل هیجان موثر باشد که همین موضوع نیز از بازار پایه دریغ شده است. برای مثال اگر بار دیگر صادرات نفت کشور افزایش یابد احتمالا با کاهش تنش‌های بین‌المللی برای کشور همراه بوده که می‌تواند عقب‌نشینی پول از بازارها و کاهش التهاب ارز و سهام را به‌دنبال داشته باشد. با این سناریو نیز با چشم‌انداز توسعه اقتصادی و بهبود وضعیت متغیرها شاید سهام همچنان در کانون توجه قرار بگیرد که تجربه قبلی (برجام) تا حدودی خلاف این موضوع را نشان داد. در سناریوی پایانی برای کاهش جولان نقدینگی در سهام باید کاهش دوباره سهم بورس از نقدینگی را انتظار داشت. این موضوع همان جذابیت بازارهای رقیب، اتفاقی برای کوچ یا خروج نقدینگی از سهام است که در قالب موارد بالا و سیاست‌های پولی جا می‌گیرد و در گزارش‌های هفته‌های اخیر «دنیای‌اقتصاد» و همچنین «دنیای‌بورس» نیز مورد بررسی قرار گرفته است. منبع : دنیای اقتصاد

برخورد هیجانی در فروش به نفع سهامداران نیست/ باید به پایداری در بازار سرمایه دست یابیم

وزیر اقتصاد اظهار داشت: امروز در شرایطی هستیم که با توجه به متغیرهای بنیادین باید به روند منتهی به پایداری در بازار سرمایه برسیم و باید مولفه‌هایی که به پایداری در بازار سرمایه کمک می‌کنند دست یابیم.

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ فرهاد دژپسند در حاشیه جلسه امروز هیات دولت در جمع خبرنگاران با اشاره به برنامه‌های بورسی در سال 1400 اظهار داشت: رئیس سازمان بورس در همین چند روز سال 1400 دو بار در برنامه تلویزیونی حضور یافت و به تفصیل درباره شرایط بازار سرمایه صحبت کرد. در آغاز سال جدید تمام متغیرهای متاثر در بورس، شرایط پایداری را نوید می‌دهند.

وی ادامه داد: امروز در شرایطی هستیم که با توجه به متغیرهای بنیادین باید به روند منتهی به پایداری در بازار سرمایه برسیم و باید مولفه‌هایی که به پایداری در بازار سرمایه کمک می‌کنند دست یابیم.

وزیر اقتصاد با اشاره به افزایش نرخ بهره‌برداری در بنگاه‌های اقتصادی گفت: خوشبختانه نرخ بهره‌برداری اسمی در حال افزایش است که این موضوع اثر مثبت برروی بنگاه‌ها می‌گذارد و باعث بهبود شرایط آنها در بورس خواهد شد.

دژپسند با توصیه به فعالان بازار سرمایه تاکید کرد: اقتضای فعالیت در بازار سرمایه محاسبه‌گری است و رفتارهای هیجانی به ویژه برخورد هیجانی در فروش به نفع سرمایه‌گذاران و سهامداران نیست. سهامداران باید بدانند که علاوه بر قیمت، سود هم برای آنها دارد و همه سهامداران از سود مجامع برخوردار می‌شوند.

وی افزود: امیدواریم زمینه اجرایی برای مولفه‌های پایداری بورس فراهم شود.

وزیر اقتصاد همچنین درباره آخرین وضعیت ترخیص کالا در گمرکات اظهار داشت: خوشبختانه مدت‌زمان ترخیص در گمرک به شدت کاهش یافته و امروز گمرکات کشور به تجهیزات مدرن مجهز هستند و دیگر بررسی‌ها توسط نیروی انسانی انجام نمی‌شود و این روندها با استفاده از تجهیزات انجام می‌شوند.

دژپسند تاکید کرد: اگر تامین ارز صورت گرفته باشد و واردکننده دارای ثبت سفارش باشد و تاییدیه وزارت بهداشت و سازمان استاندارد در اختیار باشد، کالا در کوتاه‌ترین زمان ترخیص می‌شود که در ترخیص یکسره حتی در 24 ساعت هم عملیات ترخیص انجام شده است.

وی ادامه داد: در سال تولید و پشتیبانی تولید باید گمرکات در سه مولفه این شعار را محقق سازد؛ اول تسهیل واردات مواد اولیه، دوم تسهیل صادرات برای اینکه بازار برای تولیدات داخلی ایجاد شود و سومین مولفه هم ممانعت از قاچاق است.

ترمز صعود بورس کشیده شد

نوار رشد شاخص بورس دیروز تحت‌تأثیر افزایش عرضه‌ها پس از روزها متوقف شد. بورس در مبادلات روز سه‌شنبه حتی تا مرز نزول هم پیش رفت. گمان می‌رود نزدیک‌شدن به مرز یک‌میلیون واحد، که نوعی مرز روانی برای شاخص بورس محسوب می‌شود، علت این موضوع بوده است. با این حال تحلیلگران با استناد به حجم معاملات دیروز بر این باورند که بازار همچنان پویایی و شادابی‌اش را حفظ خواهد کرد. به گزارش همشهری، شاخص بورس تهران که از ابتدای امسال تاکنون یک‌نفس تاخته است، دیروز در محدوده یک‌میلیون واحد مکث کرد و تحت‌تأثیر افزایش عرضه سهامداران حقوقی تا مرز نزول هم پیش رفت. گفته می‌شود این افزایش عرضه که با هدف کاهش هیجان در بازار صورت پذیرفته عامل نیش‌ترمز دیروز بورس بوده است.

ناگهان نزول
در مبادلات دیروز بازارسهام، شاخص در همان ابتدای صبح شروع به رشد کرد و تا ساعت9:20، 16هزار و 860واحد رشد کرد. این موضوع موجب شد ترمز هیجانی بورس تهران شاخص بورس در آستانه عبور از مرز یک‌میلیون واحد قرار بگیرد و به 996هزار برسد اما از ساعت9:30 ناگهان بر حجم فروش سهام اضافه شد و شاخص بورس شروع به نزول کرد. این نزول تا آنجا پیش رفت که شاخص بورس، کل رشد روزانه‌اش را پس گرفت و در پایان معاملات یعنی در ساعت12:30 به همان محدوده ابتدای صبح بازگشت. بخشی از دلایل نزول بورس عرضه گسترده سهامداران حقوقی و بزرگ بود. برخی خبرهای دریافتی همشهری حاکی است وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس با سهامداران حقوقی بزرگ برای افزایش حجم عرضه‌ها در بازار از قبل هماهنگی‌هایی انجام داده بودند. افزایش عرضه حقوقی‌ها در مبادلات روز سه‌شنبه هم ناشی از همین موضوع بوده است. دیروز هم وزیر اقتصاد نشست‌هایی را با سهامداران حقوقی بزرگ برای ایجاد تعادل در بازار برگزار کرد.
پیش‌تر وزیر اقتصاد در نشستی که با عنوان تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی برگزار شده بود، از شرکت‌های بزرگ خواسته بود تا در بازار سرمایه نقش فعال داشته باشند. فرهاد دژپسند درباره دلایل حضورش در این نشست گفته بود: این جلسه را با هدف دعوت از بخش خصوصی برای حضور فعال در بازار سرمایه برگزار کردیم، تا هم تامین مالی صورت بگیرد و هم پاسخی به دغدغه‌های سرمایه‌گذاران باشد. دژپسند تأکید کرده بود: علاوه بر بخش خصوصی جلسه‌ای با شرکت‌های بزرگ خواهیم داشت، دولت اعم از همه نهادهای عمومی دولتی برنامه وسیعی در این مورد دارد و مذاکراتی هم با شرکت‌هایی صورت گرفته که قابلیت بالایی برای عرضه در بازار سرمایه دارند. وزیر اقتصاد اضافه کرده بود: در حال برگزاری جلساتی هستیم تا از بخش خصوصی دعوت کنیم شرکت‌هایی که قابلیت عرضه دارند را وارد بورس کنند.

فشار بالای تقاضا
با وجود عرضه‌های سنگین در مبادلات دیروز، بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد حجم تقاضا برای خرید سهام در بورس همچنان به قدری بالاست که عرضه‌های سنگین سهام نیز نمی‌تواند به افت‌های سنگین در بورس منجر شود و احتمالا فقط شاهد مکث یا دوره‌های تنفس در روند صعودی شاخص خواهیم بود. داده‌های آماری نشان می‌دهد؛ دیروز با وجود توقف نوار رشد شاخص، رکورد تازه‌ای از نظر میزان معاملات به ثبت رسید و سرمایه‌گذاران برای نخستین‌بار در یک روز 21هزار و 600میلیارد تومان سهام دادوستد کردند.
اطلاعات موجود نشان می‌دهد از ابتدای امسال 30 تا 40هزار میلیارد تومان نقدینگی تازه وارد بازار سهام شده و هر روز بر تعداد سهامداران تازه‌وارد در بورس اضافه می‌شود. بر مبنای اطلاعات دریافتی در 40روز گذشته 200هزار سهامدار جدید وارد بورس شده‌اند که برابر با ترمز هیجانی بورس تهران یک‌چهارم سهامداران تازه‌وارد بورس در سال گذشته است. این سهامداران تازه‌وارد که تعدادشان هر روز در حال افزایش است، روزانه صدها میلیارد تومان پول تازه با خود به بورس می‌آورند.
برخی فعالان بازار بر این باورند در صورت تداوم عرضه سهامداران حقوقی این احتمال وجود دارد که شاخص در مرز یک‌میلیون واحد متوقف شده و وارد یک دوره اصلاح چندماهه شود اما می‌توان انتظار داشت با توجه به ورود حجم زیادی از نقدینگی به بازار سهام، احتمالا با پایان‌یافتن دوره اصلاح موقت شاخص و طی‌شدن یک دوره تنفس، روند صعودی شاخص بورس دوباره از سر گرفته شود و این‌بار شاخص بورس بتواند باقدرت از مرز یک‌میلیون واحد عبور کند. شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال تاکنون با یک صعود افراطی 480هزار واحد یعنی رقمی معادل 95درصد رشد کرده و اغلب کارشناسان و سهامداران حرفه‌ای از وقوع یک دوره اصلاح و تنفس در بورس استقبال می‌کنند.

حقوقی‌ها دومینووار عرضه کردند
وحید حسن‌پور،دبیر مدیرعامل کارگزاری صباتامین درباره دلایل توقف نوار صعود شاخص در مبادلات دیروز و افزایش عرضه سهام گفت: بخش عمده عرضه سهام در مبادلات دیروز ناشی از عرضه سهامداران حقوقی بود. این عرضه‌ها پس از گذشت مدت‌زمان اندکی از زمان بازار، دومینووار به تشکیل صف‌های فروش منجر شد و بعد از آن شاهد تشدید عرضه سهامداران خرد بودیم. او در پاسخ به این پرسش که آیا عرضه‌ سهامداران حقوقی، به‌صورت دستوری انجام می‌شد؟ گفت: در بازاری که هیجان در آن موج می‌زند، شرکت‌ها اجباری برای عرضه ندارند. این کارشناس بازار سرمایه افزود: شاخص‌کل نیازمند استراحت مقطعی بود تا بازار از هیجان خالی شود و این روند شاید نسبت به رشد‌های هیجانی طی ماه‌های گذشته، چندان هم عجیب نباشد.
حسن‌پوردبیر تأکید کرد: شاید با حجم عرضه‌هایی که روز سه‌شنبه مشاهده شد، شاخص با هیجان روز‌های گذشته رشد نکند و گام‌های آرام‌تری را به سوی رشد بردارد اما نباید فراموش کرد که حجم نقدینگی بالایی در بازار سرمایه وجود دارد.

نقش حقوقی‌ها در مبادلات دیروز
مدیرعامل کارگزاری حافظ هم درباره دلایل افت شاخص بورس در مبادلات دیروز گفت: سهامداران حقوقی دیروز به‌دلیل عطشی که ظرف ماه‌های گذشته در بازار سرمایه ایجاد شده بود، دست به عرضه سهام زدند تا به عطش خرید سهامداران تازه‌وارد و موج نقدینگی که در بازارسرمایه شکل گرفته، پاسخ داده شود. مهرداد خدابخشی ادامه داد: پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که این جو تا پایان معاملات روند منطقی‌تری به‌خود بگیرد اما به‌نظر می‌رسد روند عرضه‌ها تا پایان مبادلات امروز هم ادامه یابد و البته از روز شنبه‌احتمال کاهش روند عرضه‌ها و رشد دوباره شاخص وجود دارد.
این فعال بازار سرمایه تأکید کرد: شاخص یک‌میلیون واحدی یک اتمسفر روانی را برای تازه‌وارد‌های بورس ایجاد کرده و فعالان بازار نمی‌خواهند شاخص تحت سیطره هیجان، رشد را در دامان خود ببیند. به گفته خدابخشی رشد شاخص شاید برای تازه‌وارد‌ها جذاب باشد اما بورس باید روند منطقی و ترمز هیجانی بورس تهران ترمز هیجانی بورس تهران البته به‌دور از هیجان کاذب را سپری کند.

افزایش عرضه سهامداران حقوقی با هدف کاهش هیجان در بازار،عامل نیش‌ترمز دیروز بورس بوده است
خبرهای دریافتی همشهری حاکی است وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس با سهامداران حقوقی بزرگ، برای افزایش حجم عرضه‌ها در بازار، از قبل هماهنگی‌هایی انجام داده بودند
دیروز با وجود توقف نوار رشد شاخص، رکورد تازه‌ای از نظر میزان معاملات به ثبت رسید و سرمایه‌گذاران برای نخستین‌بار در یک روز 21هزار و 600میلیارد تومان سهام دادوستد کردند

نقدشوندگی بورس فدای دامنه نوسان؟!

ببیش از دو ماه است که دامنه نوسان در بازار سرمایه از حالت متقارن خارج و به منفی دو و مثبت شش درصد تغییر کرده و قرار است از چهارشنبه منفی دو به منفی سه تبدیل شود. تصمیمی که در شرایط خاص بازار سرمایه گرفته شد و هرچند سایه آن بر سر نقدشوندگی بازار سنگینی می‌کند اما بسیاری از صاحب نظران آن را ترمزی برای ریزش هیجانی بورس می‌دانند.

چراغ قرمزهای پی در پی بازار سرمایه در اواخر سال گذشته مسئولان را بر آن داشت تا دست به تغییر قوانین این بازار بزنند و بر این اساس قرار شد دامنه نوسان از ۲۵ بهمن ماه ۱۳۹۹ از مثبت و منفی پنج درصد به مثبت شش و منفی دو درصد تغییر کند. در واقع از حالت متقارن خارج و به حالت نامتقارن درآمد.

دامنه نوسان چیست؟

دامنه نوسان پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه‌ رسمی معاملاتی بورس، قیمت سهم می‌تواند نوسان داشته باشد و برای جلوگیری از آشفتگی در بازار محدودیت نوسان قیمت اوراق بهادار وجود دارد.

تغییر دامنه نوسان از متقارن به نامتقارن در بازار سرمایه کشور اتفاق بی سابقه ای بود که با هدف تعادل بخشی به بازار سرمایه اعمال شد و طبق آخرین مصوبه شورای عالی بورس، قرار است دامنه نوسان از چهارشنبه، اول اردیبهشت به مثبت شش و منفی سه درصد افزایش یابد.

هرچند این تغییر به نوعی ترمز هیجان منفی در بازار را کشید اما به نوعی نقدشوندگی بازار سرمایه که مهم ترین ویژگی این بازار محسوب میشود زیر سوال رفت؛ چرا که برای مثال، سهمی ۱۵۰۰ تومان قیمت دارد اما عده ای اعتقاد دارند که این سهم ۱۳۰۰ تومان می ارزد. بنابراین باید قیمت سهم کاهش یابد تا خریدار پیدا کند.

اما محدود کردن دامنه منفی باعث می‌شود سهم روی قیمت ۱۴۰۰ تومان ثابت بماند. در این شرایط نه فروشنده می‌تواند سهم را با قیمت پایین تر بفروشد (حتی اگر اعتقاد داشته باشد سهم با قیمت پایین تر می ارزد) و نه خریدار با قیمت ۱۴۰۰ سهم را می‌خرد. این فرایند باعث کاهش نقدشوندگی بازار می‌شود.

این درحالی است که بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که بازار سرمایه تحت تاثیر ابهامات موجود در شرایط اقتصادی و سیاسی کشور از جمله قیمت دلار، وضعیت مذاکره با آمریکا، انتخابات ریاست ترمز هیجانی بورس تهران جمهوری و… است و به همین دلیل نمی‌توان گفت دامنه نوسان نامتقارن تصمیم ۱۰۰ درصد نادرستی به شمار می آید.

دو روی سکه دامنه نامتقارن

در این راستا، روزبه شریعتی – تحلیلگر بازار سرمایه – درمورد دامنه نوسان نامتقارن گفت: دامنه نوسان نامتقارن و دامنه منفی دو یا سه درصد باعث می‌شود سهم ها اصلاح قیمت نداشته باشند و برای ریسک پذیرهایی که با وجود ابهامات می‌خواهند سهمی بخرند، جذابیت قیمت نداشته باشند.

وی ادامه داد: بسیاری از سهم ها با قیمت یک ماه پیش خود معامله می‌شوند. من نمی‌خواهم از این تصمیم حمایت کنم یا با آن مخالفت کنم. اما این تصمیم بر اساس منطقی که گرفته شد، تصمیم درستی بود، زیرا در بازاری که از روند منطقی و نرمال خود خارج شده و رفتار توده ای به خود می‌گیرد می‌تواند اتفاقات زیادی رخ دهد.

ایم تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه اگر دامنه نوسان منفی پنج درصد باقی می‌ماند، بازار نقدشوندگی داشت اما باعث ریزش غیرمنطقی بسیاری از سهم ها می‌شد، اظهار کرد: این اتفاق در همه جای دنیا منطقی است.