اوراق مشارکت چیست؟

تمامی اوراق مشارکت از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب آن ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده اوراق پرداخت کند.

به گزارش سرویس بورس مشرق، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

تبعات متروک ماندن ابزارها در بورس

پیش از هر چیز لازم است بدانید در ایران اوراق قرضه منتشر نمی‌شود، در مقابل اوراق با درآمد ثابت از قبیل اوراق مشارکت، اوراق خزانه، صکوک شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع و… که با قوانین بانکداری اسلامی تطابق دارد، منتشر می شود.

اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب آن‌ها ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده پرداخت کرده و در زمان سررسید نیز اصل مبلغ را بازپرداخت کند. اوراق قرضه در کشورهای خارجی یک ابزار بدهی میان‌مدت و بلندمدت برای تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها بوده و با تعهدات مشخصی همراه است.

دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم که به سهامداران پرداخت می‌شود دریافت نمی‌کند.

دارندگان این اوراق برخلاف صاحبان سهام عادی، ادعای مالکیت یا حق رأی در شرکت ندارند و در واقع فقط وام‌دهندگان به ناشر هستند. آن‌ها پول خود را به ناشر قرض می‌دهند و در عوض بهره دریافت می‌کنند و در سررسید نیز اصل سرمایه خود را پس می‌گیرند.

اوراق قرضه از طریق پذیره‌نویسی به عموم ارائه می‌شود. پذیره‌نویسی معمولاً به‌صورت مذاکره‌ای و گاهی به‌صورت رقابتی است. در پذیره‌نویسی مذاکره‌ای، مدیریت شرکت و پذیره‌نویسان با بررسی وضعیت شرکت و بازاردر مورد انتشار اوراق قرضه تصمیم می‌گیرند.

این اوراق به طور عمده در بازارهای خارج از بورس (OTC) دادوستد می‌شوند. بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام از ثبات قیمتی بیشتری برخوردار است و عموما نوسانات آن تحت تأثیر نرخ بهره قرار دارد.

این اوراق دو ویژگی قابل‌توجه دارند؛ اول اینکه در بازارهای بسیار بزرگ بدهی معامله می‌شوند و ثانیا حجم آن‌ها با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است.

اوراق قرضه در دنیا برخلاف سهام، عمر محدود دو، پنج، ۱۰ و حتی ۳۰ ساله دارند و اعتبار آن‌ها در تاریخ تعیین شده که سررسید نام دارد، به پایان می‌رسد. اگرچه ورقه قرضه تاریخ‌های معینی برای پرداخت بهره به همراه دارد، اصل سرمایه (مبلغ اسمی ورقه قرضه) فقط در تاریخ سررسید بازپرداخت می‌شود.

ویژگی‌های اوراق قرضه

دارنده اوراق قرضه در واقع بستانکار شرکت است. او به‌عنوان بستانکار، حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق اوراق مشارکت چیست؟ وی در سند قرارداد تعیین‌شده است. دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم - که به سهامداران پرداخت می‌شود - دریافت نمی‌کند.

اوراق قرضه دارای سر رسید مشخص است. برخی از این اوراق در یک مقطع معین زمانی سررسید می‌شوند و برخی دیگر به‌تدریج سررسید می‌شوند.

اگر ناشر اوراق قرضه ورشکست شود، دارندگان اوراق قرضه در دریافت اصل‌وفرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق تقدم دارند. اگر شرکتی چند نوع اوراق قرضه منتشر کند، ترتیب اولویت آن‌ها در قراردادهای مربوط، قید می‌شود.

بعضی از شرکت‌ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه‌گذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه با وثیقه می‌کنند؛ مثلاً ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهند. هرچند شرکت‌های مشهور و معتبر معمولاً اوراق قرضه را بدون وثیقه منتشر می‌کنند.

به‌طورکلی دارندگان اوراق قرضه در زمینه تصمیم‌گیری شرکت حق رأی ندارند، هرچند ممکن است که دارندگان انواع خاصی از این اوراق در مواردی از تصمیم‌گیری‌های شرکت (مثل انتشار و فروش اوراق قرضه‌های دیگر یا در موارد ادغام شرکت در شرکت‌های دیگر) حق رأی داشته باشند. البته اگر شرکتی شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت نکند، دارندگان اوراق مذکور می‌توانند بر بسیاری از فعالیت‌های شرکت اعمال قدرت کنند.

اگر اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، فقط ناشر و خریدار، طرف‌های قرارداد هستند، ولی اگر اوراق قرضه به‌طور عمومی به تعدادی زیادی از خریداران فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری نیز به‌عنوان امین به نمایندگی از دارندگان اوراق مذکور بر اجرای تعهدات شرکت نظارت اوراق مشارکت چیست؟ می‌کند.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت (Participation Papers)، اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده آن در یک طرح است. در واقع شخص سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و. می‌دهد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت کند.

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است.

به‌بیان‌دیگر اوراق مشارکت، اوراق بهادار معمولا با نامی است که با قیمت و مدت معین و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های مورد نظر دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی جهت تأمین مالی آن‌ها منتشر شده و بازپرداخت آن توسط دولت یا بانک‌ها تضمین می‌شود؛ اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.

تضمین پرداخت سود

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است، به این معنا که دارنده این اوراق اطمینان دارد که سود مشخص و تضمین شده‌ای را به‌عنوان سود علی‌الحساب، در فواصل زمانی معین، دریافت می‌کند.

ویژگی‌های اوراق مشارکت

قابلیت خریدوفروش در بازار ثانویه

بازده بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران

مالکیت بدون حق رأی برای دارندگان اوراق

معافیت مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت

تضمین سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری برای دارندگان اوراق

پرداخت سود دوره‌های معین با کوپن‌های ماهیانه، سه ماهانه یا سالانه

پرداخت سود به‌صورت علی‌الحساب و سود قطعی در سررسید

تعیین سود ۱۸ تا ۲۲ درصد برای اوراق مشارکت (ممکن است ارقامی دیگری نیز ارائه شود)

تفاوت‌های اوراق قرضه با اوراق مشارکت

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت در این است که اولا در اوراق قرضه به‌دلیل تعیین بهره مشخص، ماهیت آن مطابق با قوانین بانکداری اسلامی نیست و ثانیا در اوراق قرضه برای وام گیرنده، محدودیت خاصی ایجاد نمی‌کنند، در حالی‌که وجوه دریافتی در اوراق مشارکت حتما باید در طرح‌های مشخص تولیدی، عمرانی یا خدماتی به کار گرفته شود و سود قطعی آن پس از پایان طرح، محاسبه و به سرمایه‌گذار پرداخت شود.

توجه داشته باشید که ناشران اوراق قرضه در بازارهای جهانی دارای رتبه‌بندی ریسک سرمایه‌گذاری هستند؛ اوراق قرضه دولتی معمولا کم‌ریسک و با بهره پایین است و در مقابل اوراق قرضه شرکت‌های خصوصی، با توجه به رتبه‌بندی آن شرکت‌ها، دارای نرخ بهره بالاتری نسبت به اوراق دولتی هستند. بدیهی است شرکت‌هایی که ریسک بالاتری دارند، نرخ بهره اوراق قرضه آن‌ها بالاتر و احتمال «نکول» آن‌ها نیز بیشتر است.

نکات مهم در خرید و فروش اوراق مشارکت و انواع آن

سود اوراق مشارکت، معاف از پرداخت مالیات است

اوراق مشارکت از جمله اوراق بهادار محسوب می شود و تابع قوانین آن است. هدف از انتشار اوراق مشارکت تامین مالی پروژه ها میباشد که این اوراق با نام یا بی نام هستند که بر اساس قانون و یا مجوز بانک مرکزی ایران با قیمت اسمی و زمان معین منتشر میشود.

اوراق مشارکت چیست؟

اوراق مشارکت (Corporate bond)، اوراق بهاداری است که تبیین گر مشارکت مالک آن اوراق در یک طرح است. در واقع شخص، سرمایه خویش را به یک شرکت، کارخانه و نظایر آنها می سپارد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و از محل منافع به دست آمده سود سرمایه گذار را نیز پرداخت کند.

طبق قانون، اوراق مشارکت اوراق با نام یا بی نامی است که به قیمت اسمی و برای بازه زمانی معین منتشر می شود و سرمایه گذار نسبت به قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از پروژه ها مدعی است. در واقع اوراق مشارکت مثل یک بدهی برای ناشر میباشد که با انتشار آن تعهد می نماید طی بازه های زمانی معین مبلغ ثابتی را که در برگه اوراق یادآوری می گردد در قالب سود اوراق مشارکت به سرمایه گذار بپردازد.

انواع اوراق مشارکت

انواع اوراق مشارکت عبارتند از:

الف) اوراق مشارکت بورسی

ب) اوراق مشارکت غیر بورسی

ج) اوراق مشارکت وزارتخانه ها و شرکت های دولتی

چ) اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده در بورس

ح)اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی

الف) اوراق مشارکت بورسی

اوراق مشارکت بورسی اوراقیست که قابل معامله در بازار بورس و فرابورس است. اوراق مشارکت بورسی ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

۱. به کسر:

اوراقی که با قیمتی کم تر از قیمت اسمی به فروش میرسد و سود خریدار برابر با تفاوت قیمت اوراق مشارکت در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید است. سرمایه گذاری در این اوراق یک سرمایه گذاری کوتاه مدت به شمار می آید.

۲. اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام:

اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام به وسیله شرکتهای سهامی عام منتشر شده و در تاریخ سررسید به جای پرداخت اصل مبلغ، با دیگر سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تعویض می گردد.

۳. اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام:

اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام اوراقیست که توسط شرکت های سهامی عام منتشر و در سررسید یا زمان مشخص افزایش سرمایه به سهام شرکتهای موضوع طرح اوراق مشارکت تبدیل می گردد. این مدل اوراق مشارکت اقتباس کامل از مقررات سابق اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام توسط قانونگذار پس از انقلاب اسلامی است چون در این اوراق صاحب ورقه میتواند در صورتی که وضع شرکت ناشر به علت اقتصادی و سوددهی بهتر از زمان انتشار اولیه اوراق مشارکت باشد با تبدیل ورقه خود به سهم از بهبود وضعیت اقتصادی شرکت بهره گیرد.

ب) اوراق مشارکت غیر بورسی:

اوراق مشارکتی است که به منظور اجرای سیاست های اقتصادی دولت به وسیله بانک مرکزی منتشر می شود و قابلیت بازخرید به وسیله بانک عامل را دارد. این گروه از اوراق در بورس اوراق بهادار قابل ابتیاع نیست.

اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، نوعی از اوراق بهادار است و انواع مختلفی دارد

ج) اوراق مشارکت وزارتخانه ها اوراق مشارکت چیست؟ و شرکت های دولتی

اوراق مشارکت وزارت خانه ها و شرکتهای دولتی اوراق مشارکتی هستند که به وسیله وزارتخانه ها و شرکت های دولتی با هدف تأمین مالی پروژه های عمرانی منتشر می گردد و قابلیت بازخرید به وسیله بانک عامل را دارد. اوراق مشارکت وزارتخانه ها و شرکت های دولتی هم در بورس معامله نمی شوند.

چ) اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده در بورس

این نوع اوراق مشارکت اوراقیست که به منظور تأمین مالی توسط شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر می شود. اینگونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل ابتیاع است.

خصوصیت های اوراق مشارکت

- قابلیت خرید و فروش اوراق مشارکت در بازار ثانویه

- اوراق مشارکت قیمت اسمی مشخصی دارد.

- بازده بدون ریسک برای سرمایه گذاران

- سررسید آن مشخص است و به عبارتی بازه زمانی معین دارد

- مالکیت بدون حق رأی برای دارندگان اوراق مشارکت

- بازپرداخت اصل اوراق مشارکت در سررسید و پرداخت سود علی الحساب آن در مقاطع معین به وسیله ناشر، تضمین شده است.

- معافیت مالیاتی برای سرمایه گذاری در اوراق مشارکت

- خرید و فروش اوراق مشارکت از طریق شعب منتخب بانک عامل یا از طریق بورس اوراق بهادار (در صورت پذیرش) مجاز است.

تمامی اوراق مشارکت از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند

نکات مهم در خرید و فروش اوراق مشارکت

۱- همانطور که قبلا هم گفتیم، بین ریسک و بازده رابطه مستقیـم وجود دارد، بدین ترتیب اوراق مشارکت، با توجه به اینکه بازدهی تضمین شده دارند و ریسکی را متوجه سرمایه گذار نمی کنند، بدین ترتیب بازده مورد انتظار آن ها هم در مقایسه با دیگر انواع اوراق بهادار، کمتـر است.

۲- اوراق مشارکت عرضه شده در بورس قابلیت معامله قبل از سررسید را دارند. فرض کنید شما بعد از خرید اوراق و نگهداری شش ماهه قصد فروش آنرا دارید. شما به آسانی میتوانید درخواست فروش خود را از طریق کارگزاری خود داده و در طرف مقابل چنانچه هیچ متقاضی نباشد بازارگردان اوراق مکلف به خرید اوراق از شما است و میتوان از بابت فروش اوراق مشارکت اطمینان داشت.

۳- معمولاً سود اوراق مشارکت تابعی از سود بانکی بوده و نرخ بازدهی سالیانه این اوراق بین ۳ تا ۶ درصد بیش از نرخ سود سپرده بلندمدت یک ساله نزد بانک ها است که این امر با هدف ایجاد جذابیت در معاملات اوارق مشارکت انجام می شود.

۴- سود تضمین شده اوراق مشارکت، به صورت علی الحساب به دارنده اوراق پرداخت می شود، به این معنی که بعد از پایان پروژه و در سررسید نهایی، ناشر اوراق مشارکت موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کرده و اگر سود قطعی پروژه، بیش از سود علی الحساب پرداختی به خریداران اوراق باشد، مابه التفاوت را به آنها پرداخت مینماید. البته، اگر سود قطعی پروژه، از سود علی الحساب پرداختی کم تر باشد، جبران مابه التفاوت برعهده ضامن اوراق مشارکت است و ضرر و زیانـی از این بابت، متوجه خریدار اوراق مشارکت نیست.

۴- سررسید پرداخت سود در اوراق مشارکت یک ماهه، سه ماهه و… است. هرچه دوره پرداخت سود کوتاه تر باشد، برای سرمایه گذار و سهامدار از جذابیت بیشتری بهره مند خواهد بود.

۵- در برخی موارد به دلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک ها بعضی از ناشران اوراق مشارکت علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یک سال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می کنند.

۶- نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز قبل از سررسید پرداخت سود علی الحساب آن متوقف می شود و روز پس از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می شود.

۷- باتوجه به این که طرح هایی که برای تأمین مالی آن ها، اوراق مشارکت منتشر می شود، معمولاً طرح های زمان بر هستند، بدین ترتیب اوراق مشارکت نیز اکثراً با سررسیدهای سه تا چهار ساله منتشر می شوند اما اگـر خریدار اوراق مشارکت به هر دلیل، قبل از دوره سررسید به پول خود نیاز پیدا کرد، می تواند با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری نموده، ضمن تحویل اوراق مربوطه به بانک، اصل پول خود را دریافت نماید. طبیعتا سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک نیز بعنوان سود دوره مشارکت، متعلق به فـرد می باشد.

۸- اوراق مشارکت همانند سهام طبق قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشته باشد، فروخته خواهد شد. سود دارنده اوراق مشارکت نیز از بابت تسویه سریعتر از موعد کاهش نمی یابد.

خرید اوراق مشارکت یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک بوده

۹- اگر سرمایه گذار در میانه دوره و قبل از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق مشارکت نماید، خریدار اوراق میبایست مبلغی معادل مبلغ اسمی بعلاوه قسمتی از سود اوراق مشارکت را که میزان آن از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق محاسبه می شود، پرداخت نماید.

۱۰- تمامی اوراق مشارکت از قابلیت نقدشوندگی خوبی برخوردارند. به نحوی که بازارگردان اوراق موظف است تا تمامی سفارش های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.

۱۱- درصورتی که اوراق مشارکت در بورس یا فرابورس نیز قبول شده باشند، دارنده این اوراق میتواند برای فروش آن ها پیش از سررسید، به یکی از شرکت های کارگزاری بورس مراجعه نموده و نسبت به فروش اوراق خود اقدام نماید. در اینصورت، طبیعتـا اوراق مشارکت هم شبیه سهام، طبق قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشتـه باشد، فروختـه خواهد شد و سود دارنده اوراق مشارکت هم از بابت تسویه سریعتر از موعد، کاهش نمی یابد.

اوراق مشارکت چیست و چگونه اوراق مشارکت بخریم؟

در بورس و اوراق بهادار علاوه بر معاملات سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس تهران، اوراقی با نام اوراق مشارکت نیز خرید و فروش می‌شوند. برای هر سرمایه گذار و سهامدار مبتدی یا با سابقه ممکن است سوالات و ابهاماتی در زمینه اوراق مشارکت ایجاد شود. تیم آموزشی کالج تی بورس علاوه بر تهیه مقالات آموزش بورس ، در این مقاله تلاش شده است تا آن‌چه فعالین بازار در مورد اوراق مشارکت نیاز دارند، به طور مختصر بررسی و توضیح داده شود.

اوراق مشارکت چیست و انواع آن؟

درنظر بگیرید یک شرکت تولیدی برای راه اندازی و ایجاد خط تولید جدید، به ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه و تامین مالی جدید نیاز دارد و طبق کارشناسی های انجام شده، درصورت راه اندازی این خط تولید، سرمایه ای که صرف شده ظرف مدت ۵ سال پس از راه اندازی، از طریق فروش محصولات جدید جبران می‌شود.

درآمد و سودآوری شرکت طی این ۵ سال، سالانه ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش خواهد یافت (به عبارت دیگر طرح دارای توجیه اقتصادی می‌باشد) به این ترتیب شرکت تولیدی با فروش اوراق مشارکت به سرمایه گذاران، منابع مالی موردنیاز خود را از آن‌ها تامین کرده و سرمایه گذاران نیز در این مشارکت به نسبت سرمایه خود، در منافع حاصل از راه اندازی خط تولید جدید شریک خواهند بود.

دارندگان اوراق مشارکت اطمینان دارند که سود مشخص و تضمین شده‌ای را به عنوان سودعلی الحساب، در فواصل زمانی معین و مشخص (یک‌ماهه،سه‌ماهه و…) دریافت می‌کنند.

طبق ماده ۲ قانون انتشار اوراق مشارکت مصوب ۳۰/۰۶/۱۳۷۶ مجلس شورای اسلامی و ماده ۱ آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مصوب ۱۸/۰۵/۱۳۷۷ هیئت وزیران، اوراق مشارکت چنین معرفی شده است:

اوراق مشارکت در واقع اوراق بهادار با نام یا بی نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین و برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح های عمرانی-اقتصادی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور، منتشر می‌شود.

یا برای تامین منابع مالی لازم برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز واحد های تولیدی توسط دولت، شرکت های دولتی، شهرداری ها و موسسات عام‌المنفعه و شرکت های وابسته به دستگاه های مذکور، شرکت های سهامی عام و خاص و شرکت های تعاونی تولید منتشر می‌شود. به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح های یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد.

نکاتی که از تعریف فوق در مورد اوراق مشارکت برداشت می‌شود به شرح ذیل است:

• اوراق مشارکت از جمله اوراق بهادار محسوب می‌شود و تابع قوانین آن است. بنابراین خرید و فروش آن نیازمند داشتن کد سهامداری (کد آنلاین و معاملاتی بورس) است.
• این اوراق ممکن است با نام یا بی نام باشد.
• قیمت این اوراق مشخص و مدت آن معین است.
• مورد مصرف آن مشخص است. (طرح های عمرانی-انتفاعی، تهیه مواد اولیه مورد نیاز واحد های تولیدی توسط دولت، شرکت های دولتی، شهرداری ها، موسسات و نهاد های عمومی غیردولتی، موسسات عام‌المنفعه و شرکت های وابسته به دستگاه های مذکور، شرکت‌ های سهامی عام و خاص و شرکت های تعاونی تولید)
• از طریق عرضه عمومی به سهامداران و سرمایه گذاران واگذار می‌شود.

با انواع اوراق مشارکت آشنا شوید

الف) اوراق بورسی

اوراقی که قابل معامله در بازار بورس و فرابورس هستند. اوراق مشارکت بورسی ممکن است:

• به کسر:اوراقی که به قیمت کمتر از قیمت اسمی آن توسط سهامدار و سرمایه گذار خریداری می‌شود و سود سرمایه گذار و سهامدار با مابه‌التفاوت قیمت خریداری شده با قیمت اسمی اوراق در سررسید آن برابر خواهد بود. این اوراق یک سرمایه گذاری کوتاه مدت محسوب می‌شود.
• قابل تعویض با سهام:اوراقی که منتشر کننده آن شرکت های سهامی عام هستند و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار تعویض می‌شوند.
• قابل تبدیل به سهام:اوراقی که منتشر کننده آن شرکت های سهامی عام هستند و در سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت های موضوع طرح اوراق مشارکت، تبدیل می‌گردد.

ب) اوراق غیر بورسی:

اوراقی که صرفا با تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شوند و قابل معامله در شعب بانک های عامل است.

کارمزد خرید و فروش اوراق:

کارمزد خرید و فروش تمامی اوراق‌ها به ویژه اوراق مشارکت، تقریبا یک هفتم (۱/۷) سهام عادی بازار بورس و اوراق بهادار است.

کارمزد دقیق خرید و فروش اوراق مشارکت به شرح جدول ذیل می‌باشد:

لازم به ذکر است بنا به ماده ۷۳ دستورالعمل نحوه انجام معاملات، در عرضه اولیه اوراق مشارکت، کارمزد خرید و فروش به عهده ناشر پذیرفته شده است.

زمان مناسب برای خرید و فروش اوراق:

اوراق دارای سود ثابت علی‌الحساب است. بنابراین معمولا به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک سبد سهام در بازارهای ریسکی در نظرگرفته می‌شوند. سرمایه گذاران با توجه به ریسک پذیری و شرایط موجود بر بازار بخشی از سرمایه خود را به خرید اوراق مشارکت اختصاص می‌دهند.

یکی از زمان های مناسب برای خرید اوراق زمانی است که روند بازار (شاخص کل) و اکثر سهام، خنثی و نزولی است. این اوراق برخلاف سهام های ریسکی موجود در بازار که نیازمند به دوره آموزش بورس و تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و … هستند، به تحلیل خاصی نیاز ندارند و فقط توجه به چند نکته برای انتخاب اوراق با بازدهی بیشتر برای سرمایه گذار و سهامدار کافی است.

نکات مهم در خرید و فروش اوراق مشارکت:

۱- در حال حاضر سود اغلب اوراقی که در کشور منتشر می‌شود توسط بانک‌ ها، موسسات مالی و ارگان های دولتی تضمین می‌شود.

۲- اوراق مشارکت با توجه به این‌که بازدهی تضمین شده‌ای دارند و ریسکی را متوجه سهامدار و سرمایه گذار نمی‌کنند، در نتیجه بازده مورد انتظار آن‌ها در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار کمتر است.

۳- سود اوراق مشارکت برای دوره یک ساله معمولا بین ۲۰ الی ۲۲ درصد است. هر چه درصد سود اعلام شده بیشتر باشد، خرید آن اوراق برای سهامداران جذاب تر است.

۴- سررسید پرداخت سود در اوراق مشارکت یک ماهه، سه ماهه و… است. هرچه دوره پرداخت سود کوتاه تر باشد، برای سرمایه گذار و سهامدار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.

۵- در بعضی موارد به دلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک‌ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلام شده، سود سه درصدی برای یک سال را برروی تابلو معاملاتی تضمین می‌کنند.

۶- سود حاصل از اوراق، برای سرمایه گذار معاف از پرداخت مالیات است و این جذابیت دیگری برای سرمایه‌گذاری در اوراق به حساب می‌آید.

۷- خرید و فروش اوراق مشارکت از طریق شعب منتخب بانک های عامل یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار (پذیرفته شده در بورس) مجاز است.

۸- اوراق مشارکت همانند سهام براساس قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشته باشد، فروخته خواهد شد. سود دارنده اوراق نیز از بابت تسویه زودتر از موعد کاهش نمی‌یابد.

۹- اوراق مشارکت، قابلیت معامله (خرید و فروش) پیش از سررسید را دارند.

۱۰- قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت یک میلیون ریال است.

۱۱- سود تحقق یافته به سهامدار و سرمایه گذار، از طریق شرکت سپرده گذاری مرکزی (در تاریخ سررسید پرداخت سود) به حساب بانکی معرفی شده از جانب سهامدار واریز می‌گردد.

۱۲- تمامی اوراق از قابلیت نقدشوندگی خوبی برخوردارند. به نحوی که بازارگردان اوراق موظف است تا تمامی سفارش های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.

۱۳- باتوجه به آئین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند.

۱۴- اگر سهامدار و سرمایه گذار در میان دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق نماید، با پرداخت مابه‌التفاوت سود روزهای گذشته (از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق)، در پایان دوره سود کل دوره به حساب بانکی وی واریز خواهد شد.

برای مثال شما خریدار اوراق هستید و این اوراق در تاریخ ۳۰ شهریورماه آخرین نوبت بازپرداخت سود خود را پرداخت کرده است و شما در تاریخ اوراق مشارکت چیست؟ ۱۵ مهرماه می‌خواهید اوراق مشارکت بخرید. خریدار علاوه بر پرداخت بابت قیمت تابلو (قیمت اسمی) باید سود مربوط به پانزده روز گذشته (از یک مهر الی پانزدهم مهرماه) را به دارنده قبلی (فروشنده) بپردازید.

در مقابل، در تاریخ بازپرداخت سود بعدی (۳۰ مهرماه) کل سود یک ماه را دریافت خواهید کرد که درواقع شما سود ۱۵ روز آخر ماه مهر که اوراق در مالکیت شما بوده است را به صورت خالص دریافت خواهید کرد.

نحوه خرید و فروش اوراق:

برای خرید و فروش اوراق بورسی، هر فردی که دارای کد بورسی آنلاین باشد، می‌تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین و از طریق ثبت سفارش‌گذاری اینترنتی اقدام به خرید نماد اوراق مشارکت کند. این اوراق چنانچه در بازار فرابورس و بازار پایه عرضه شوند، خرید و فروش آن از طریق ثبت سفارش‌گذاری اینترنتی میسر خواهد بود. در صورتی که سرمایه گذار کد سهامداری داشته باشد اما کاربر غیرآنلاین باشد، باید به صورت حضوری درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزاری مورد نظر اعلام نماید.

نتیجه گیری

در بازار بورس و اوراق بهادار تهران سه نوع اوراق عمده وجود دارند که مورد معامله (خرید و فروش) قرار می‌گیرند:

همانطور که با چگونگی و سازوکار انتشار و خرید و فروش اوراق مشارکت آشنا شدید، می‌دانید که خرید اوراق یک سرمایه گذاری بدون ریسک محسوب می‌­شود و می‌­توان آن را به عنوان یک سرمایه گذاری ایمن در پورتفوی (سبد سهام) خود قرار داد به این دلیل که نسبت به بانک سود مناسب تری را محقق و بازپرداخت می­‌کند.

امیدوارم که مطالعه این مقاله در زمینه تمامی اوراق علی­‌الخصوص اوراق مشارکت برای فعالین بازار بورس و اوراق بهادار و همراهان عزیز کالج تی بورس مفید واقع شده باشد.

در پایان لطفا نظرات و سوالات خود را در بخش دیدگاه سایت(در ذیل مقاله) مطرح بفرمایید تا بنده به آن­ها پاسخ دهم.

اوراق مشارکت چیست و نحوه خرید و فروش آن در بورس و خارج از بورس چگونه است؟

در این مقاله قصد داریم به شرح کامل اوراق مشارکت و نحوه خرید و فروش آن در بازار بورس ایران بپردازیم. بطور کلی می توان گفت که اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار است که به منظور تامین بودجه برخی پروژه ها منتشر می شود که امکان خرید آن از طریق سامانه معاملاتی البته باداشتن کد معاملاتی و همچنین بانک های عامل وجود دارد.

با ما همراه باشید تا در ادامه با نحوه خرید و فروش اوراق بهادار در بورس و خارج از بورس و همچنین میزان کارمزد معاملات آشنا شوید.

اوراق مشارکت چیست؟

به اوراق بانام و بی نام که به مدت مشخصی به قیمت اسمی انتشار می یابد، اوراق مشارکت می گویند و سرمایه‌گذار نسبت به قیمت اسمی و مدت‌ زمان مشارکت در سود حاصل از پروژه‌ها مدعی است.

به زبان ساده می توان گفت که اوراق مشارکت نوعی بدهی مالی برای شرکت انتشار دهنده آن می باشد که در قبال آن متعهد به پرداخت مبلغ ثابتی به عنوان سود که میزان آن در اوراق ذکر شده، در زمان های مشخص به شخص سرمایه گذار می شود.

از رایج ترین اوراق مشارکت می توان به اوراق مشارکت اوراق با سود دوره‌ای ثابت و بازپرداخت اصل مبلغ اسمی اشاره اوراق مشارکت چیست؟ نمود. از آنجایی که شما به میزان سود اعلامی در ورقه و در آخر دوره معادل ارزش اسمی هر ورقه را دریافت خواهید نمود باید دقت داشته باشید که قیمت تابلوی این نوع اوراق مشارکت باید با ارزش اسمی آن برابر باشد.

چه نهادهایی مجاز به انتشار اوراق مشارکت می باشند؟

اغلب نهاد های عمومی و غیر دولتی ، شرکت‌های تعاونی تولید ، مؤسسات عام‌المنفعه ، شرکت های دولتی ، شهرداری‌ها و مؤسسات و همچنین شرکت های وابسته به این نهاد ها و شرکت‌های سهامی عام و خاص جهت تامین بودجه لازم برای پروژه های ساختمانی ، عمرانی و خدماتی ، تأمین مواد اولیه تولید و تکمیل و توسعه طرح‌های سودآور تولیدی مجاز به انتشار اوراق مشارکت می باشند.

برای انتشار اوراق مشارکت توسط هر یک از نهادهای فوق ، باید توجیهی وجود داشته باشد از این رو آنها هزینه پروژه مورد نظر را ارزیابی نموده و اعلام می نمایند و برای تشویق و ترغیب و ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران ، سود آن را 3 الی 6 درصد بیشتر از رخ سود سپرده بلندمدت یک‌ساله بانک‌ها در نظر گرفته می شود.

نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت در بازار بورس و خارج از آن

اگر اوراق مشارکت در بازا فرابورس انتشار یابد امکان خرید و فروش و معامله آن در سامانه معاملاتی آنلاین از طریق ثبت سفارش همچون سهام عادی وجود دارد.

اما خرید و فروش اوراق مشارکت در خارج از بورس، از طریق شعب بانکی عامل امکان پذیر می باشد. در این روش شخص سرمایه گذار باید پیش از هر کاری اوراق مشارکت مناسب را از طریق سایت های خبری و روزنامه ها شناسایی نمایند و سپس به همراه مدرک شناسایی خود (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از شعب بانک های عامل مراجعه نماید.

اوراق مشارکت چه بورسی باشند و چه غیر بورسی باید بانکی را تحت عنوان بانک عامل معرفی کند تا سرمایه گذاران بتوانند برای خرید و همچنین دریافت سود دوره ای سرمایه گذاری و اصل پول به آن مراجعه نمایند.

قیمت اسمی اوراق مشارکت در طول چند سال گذشته برابر با یک‌ میلیون ریال شناسایی گردیده و معمولا هر سرمایه گذار باید حداقل 10 ورقه آن که برابر است با 10 میلیون ریال می باشد را خریداری نماید.

• نحوه فروش اوراق مشارکت (دولت یا ارگان های دولتی) قبل از سررسید

اگر قصد خرید اوراق مشارکتی دارید که توسط دولت یا ارگان‌های دولتی منتشر می شوند باید به بانک های عامل مراجعه نمایید زیرا انتشار این اوراق فقط از طریق بانک های عامل انجام می شود و اگر قصد فروش آنها پیش از سررسید را دارید باید مجددا به نهادی که در برگه اعلام میشود یا به بانک عامل مراجعه کنید.

• نحوه فروش اوراق مشارکت (منتشر شده در بورس) قبل از سررسید

اوراق مشارکتی که در بازار پایه فرابورس انتشار می یابند نیز، قابلیت فروش پیش از سر رسید را دارد و جهت معامله این گونه اوراق باید درخواست فروشتان را به کارگزاری خود بدهید. دو حالت در این شرایط وجود دارد ، یک اینکه متقاضی برای خرید آن وجود داشته و اوراق شما به راحتی نقد می شود و حالت دوم این است که اگر هیچ متقاضی برای خرید آن وجود نداشته باشد بازارگردان اوراق موظف است که این اوراق را از شما خریداری نماید.

چه اطلاعاتی بر روی اوراق مشارکت ثبت شده است؟

اطلاعاتی همچون : تعداد اوراق مشارکت و مبلغ سرمایه اسمی ، دوره‌های پرداخت سود ، درصد سود علی‌الحساب ، بانام یا بینام و عمر اوراق مشارکت (دوساله الی ۵ ساله) بر روی اوراق مشارکت درج شده که هر سرمایه گذاری باید به هنگام خرید با آنها توجه نماید.

نحوه پرداخت سود اوراق مشارکت چگونه است؟

با توجه مطالبی که تا این بخش از مقاله در اختیار شما عزیزان قرار گرفت ، با مفهوم و کارایی اوراق مشارکت و نحوه خرید و فروش آن در بورس و خارج از بورس آشنا شدید. در این بخش از مقاله به نحوه پرداخت سود اوراق مشارکت می پردازیم.

سود اوراق مشارکت راس تاریخ های مشخص شده واریز می گردد ، اگر شما قصد دارید اوراق مشارکت خود را پس از دریافت اولین سود به فروش برسانید، باید بدانید که نماد شرکت مذکور 3 روز قبل از پرداخت سود بسته می شود از این رو باید تا باز شدن نماد پس از پرداخت سود صبر نماید.

سرمایه گذارانی که اوراق مشارکت خریداری می نمایند ، یک شماره حساب بانکی به منظور واریز سود مقرر به کارگزاری اعلام می کنند و شرکت انتشار دهنده اوراق مشارکت سود را به‌حساب سپرده‌گذاری مرکزی واریز خواهد شد و شرکت سپرده‌گذاری هم مبلغ سود شما را به‌ حساب اعلامی شما واریز خواهد نمود.

خرید اوراق مشارکت در میان دوره یعنی شما اوراقی را خریداری می کنید که حداقل اولین سود آن توسط شرکت ناشر به سرمایه گذار پرداخت شده است.

بطور مثال اگر شما قصد خرید اوراق مشارکتی در تاریخ 20 مهر را دارید که اولین سود آن در تاریخ 30 شهریور پرداخت شده ، باید علاوه بر پرداخت بابت قیمت تابلو که معمولا هم قیمت اسمی اوراق می باشد باید سود مربوط به ۱ تا ۲۰ مهر را که ۲۰ روز است به دارنده قبلی این اوراق بپردازید تا پس از خرید، در تاریخ بعدی پرداخت سود، مبلغی معادل سود یک ماه را دریافت خواهید کرد.

کارمزد خرید و فروش اوراق مشارکت چقدر است؟

بطور کلی کارمزد معامله همه اوراق بهادار بخصوص اوراق مشارکت برابر است با یک هفتم سهام عادی در بازار بورس اوراق بهادار می باشد. لازم به ذکر است که با توجه به ماده 73 دستورالعمل نحوه انجام معاملات، کارمزد عرضه اولیه اوراق مشارکت را باید شرکت انتشار دهنده پرداخت نماید.

بهترین زمان برای خرید و فروش اوراق مشارکت

شاید این سوال برایتان مطرح شود که بهترین زمان خرید و فروش اوراق مشارکت چه زمانی می باشد؟ همانطور که متوجه شدید اوراق مشارکت دارای سود ثابت علی الحساب می باشد به همین دلیل از این اوراق به منظور کاهش ریسک پرتفوی در بازارهای ریسکی استفاده می نمایند.

اکثر فعالان بازار بورس سعی بر تشکیل پرتفوی متنوع دارند از این رو با توجه به میزان ریسک پذیری خود بخشی از سرمایه خود را صرف خرید سهام با ریسک بالا و بخش دیگر سرمایه را صرف خرید اوراق با ریسک کم همچون اوراق مشارکت می نمایند.

می توان گفت بهترین زمان فروش اوراق مشارکت زمانی است که شاخص روند صعودی و رشدی دارد و بالعکس بهترین زمان خرید اوراق مشارکت زمانی می باشد که روند بازار خنثی و نزولی می باشد.

اوراق مشارکت با مزایای اقتصادی و غیراقتصادی

تهران- ایرنا- سابقه انتشار اوراق مشارکت نشان می‌دهد که این روش نه تنها در تنگناها بلکه در دوران گشایش اقتصادی هم از این حیث که می‌تواند جلب اعتماد عمومی و مشارکت اقتصادی را ارتقا دهد، حائز اهمیت است.

یکی از اقدامات دولت‌ها در مواقع تنگناهای اقتصادی فروش اوراق مشارکت است. این اوراق بهادار که از سوی دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی یا زیرساختی منتشر می شود، در زمانی به کار می رود که بتوان از شرایط موجود بیشترین بهره را برد. با این روش هم از سرگردانی نقدینگی در جامعه که خود منجر به بروز تورم و انواع مشکلات است جلوگیری شده و هم تولید افزایش می‌یابد. این اقدام یکی از فعالیت رایج دولت‌ها در زمان مشکلات اقتصادی است که به دلیل داشتن شرایط ویژه برای سرمایه‌گذاران از اهمیت زیادی برخوردار است. چنانچه، «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری ایران هم یک هفته پیش اعلام کرده باید با فروش اوراق مشارکت، مردم در پروژه‌های توسعه‌ای سهیم شده و نقدینگی هم جهت حمایت از پروژه‌های توسعه‌ای هدایت شود.

اوراق مشارکت چیست؟

اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، نوعی از اوراق بهادار است که از سوی نهادهای حاکمیتی یا خصوصی، معتبر برای تأمین اعتبار طرح‌های مختلف منتشر می‌شود. بر اساس ماده ۲ قانون انتشار اوراق مشارکت مصوب ۳۰ شهریور ۱۳۷۶ مجلس شورای اسلامی و ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی قانون نحوۀ انتشار اوراق مشارکت مصوب ۱۸/۰۵/۱۳۷۷ هیئت وزیران، اوراق مشارکت چنین معرفی شده‌است: اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های عمرانی- انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین منابع مالی لازم برای تهیۀ مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر می‌شود و دولت به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌نماید.

این اقدام دارای ویژگی‌های مثبتی است که می‌تواند برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب باشد. به عنوان مثال، مهم‌ترین ویژگی و برتری اوراق مشارکت نسبت به دیگر اوراق بهادار مانند سهام، «ضمانت» پرداخت سود است. بدین‌سان که دارنده اوراق مشارکت اطمینان دارد که سود معین و تضمین‌شده‌ای را به‌عنوان سود علی‌الحساب، در بازه‌های زمانی مشخص دریافت می‌کند. اما از آنجا که شرکت یا سازمان منتشرکننده این اوراق نمی‌تواند خودش، پرداخت سود اوراق را هم تضمین کند، اغلب سود اوراق مشارکتی که در ایران منتشر می‌شود، از سوی بانک‌ها و موسسات مالی معتبر یا از سوی دولت، تضمین می‌شود. از این رو، خریدار این اوراق اطمینان دارد که در سررسیدهای معین، سود تعهد شده را دریافت می‌کند.

پرداخت سود به صورت علی‌الحساب هم بدین معنا است که پس از پایان پروژه و در سررسید نهایی، ناشر اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کرده و درصورتی که سود قطعی پروژه، بیشتر از سود علی‌الحساب پرداختی به خریداران اوراق باشد، مابه‌التفاوت را به افراد پرداخت کند. البته، در صورتی که سود قطعی پروژه، از سود علی‌الحساب پرداختی کمتر باشد، جبران مابه‌التفاوت برعهده ضامن اوراق مشارکت است و زیانی از این بابت، متوجه خریدار این اوراق نیست.

در ایران برای سال‌ها انحصار اوراق مشارکت در انحصار بانک مسکن بود. این بانک تعیین‌کننده قیمت اوراق هم بود که از بهمن ۹۶ با ورود بانک ملی ایران به این بحث، این انحصار شکسته شد. با این اقدام قیمت اوراق کاهش یافت و با کاهش قیمت، ارائه آن هم افزایش پیدا کرد. یکی از علل آن نیز فشارهای اقتصادی حاکم بر دولت بود. در واقع دولت در تلاش است با کمک بانک ملی ایران، از طریق ایجاد تحرک در بخش مسکن ساختارهای اقتصاد را به تحرک وادارد. توزیع بیشتر وام مسکن حجم تقاضا را در بازار مسکن افزایش می‌دهد و این همان چیزی است که دولت از آن استقبال می‌کند؛ چرا که دولت بخش مسکن را پیشران اقتصاد عنوان می‌کند.

سابقه اوراق مشارکت و اقبال عمومی

نخستین سابقه مکتوب در رابطه با انتشار اوراق مشارکت به سال‌های جنگ جهانی دوم و در خلال سال ۱۳۲۲ بازمی‌گردد که فردی به نام «دکتر میلسپو» که قبلا برای اصلاح امور مالیه به استخدام دولت ایران درآمده بود آن را پیشنهاد داد. اما در سال‌ ۱۳۳۰ و در دوران ملی کردن صنعت نفت و نخست وزیری «دکتر مصدق»، انتشار این اوراق بنام قرضه اصلی انجام شد که مبلغ کل آن معادل ۲میلیارد ریال بود و تنها در یک نوبت صورت گرفت. در دهه ۴۰ شمسی هم کسری بودجه دولت بیشتر از طریق استقراض خارجی و استقراض ازسیستم بانکی(بانک ملی) تامین شد تا این که درسال۱۳۴۶ و با افتتاح بورس اوراق بهادار، به موجب قانون بودجه، دولت اجازه پیدا کرد که اوراق قرضه‌ای به نام اوراق قرضه دولتی یا دفاعی منتشرکند که به‌طور بانام و بی نام، با عاملیت بانک مرکزی و با سررسید ۱ تا۱۰ ساله منتشر شد و معاف از مالیات بوده و بازپرداخت اصل و فرع آن را دولت تعهد کرده بود.

پس از انقلاب اسلامی، بهای اوراق به شدت کاهش پیدا کرد و بعد از پیروزی انقلاب، معاملات اوراق قرضه دولتی تا سال ۱۳۷۳ راکد ماند. اولین اوراق مشارکت منتشر شده بعد از انقلاب اسلامی که در سال ۱۳۷۳ انتشار یافت مربوط به شهرداری تهران است که با هدف نوسازی بافت فرسوده و اجرای پروژه بزرگراه نواب با نرخ سود علی الحساب ۲۰ درصـد در سـال منتشر شد. از سال ۱۳۷۳ تاکنون اوراق مشارکت به فـروش رسیده که بخش اعظم آن به پروژه‌های برقی، آبی، عمرانی انتفاعی، احیای بافتهای فرسوده شهری، پتروشـیمی و توسعه میادین گازی اختصاص یافته است.

انتشار و فروش اوراق مشارکت از سال ۱۳۷۳ به جز چند دوره‌ کوتاه (۱۳۸۷ و ۱۳۹۶)، رونـد رو بـه رشدی داشته است. در مجموع می‌توان گفت همواره استفاده از ابزار اوراق مشارکت برای تامین مالی طرح‌ها جذاب بوده و به خصوص در سال‌های اخیر با استقبال فراوانی روبرو شده، به طوری که تنها در سال ۱۳۹۸رقمی بالغ بر ۸۲ هزار میلیارد تومان از این اوراق به فروش رسیده است.

انتشار ایـن میزان اوراق نشان می‌دهد که اوراق بهادار و مشارکت همچنان به عنوان یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری در کشور محسوب می‌شود که می‌تواند در اجرای برنامه‌های توسعه و جلب مشارکت اقتصادی بسیار موفق عمل کند. این اقدام نه تنها در زمینه اقتصادی، بلکه در حوزه اجتماعی از این جهت که می‌تواند به جلب اعتماد اقتصادی هم بیانجامد، از اهمیت زیادی برخوردار است.