مقایسه ارزش دلار آمریکا

نیروی کار ارزان در چین

آیا دلار بایننس جایگزین مناسبی برای تتر است؟

استیبل کوین‌ها رمز ارزهایی هستند که قیمت آن‌ها به یک پول فیات گره خورده است. تتر (USDT)، یو اس دی سی (USDC) و بایننس یو اس دی (BUSD)، سه استیبل کوین محبوب بازار هستند. این نوع ارزهای دیجیتال بدون محدودیت‌های بانکداری سنتی، قابلیت ارسال سریع، کم‌هزینه و امن پول را برای کاربران فراهم کرده‌اند. اما کدام یک از این ارزهای باثبات بهترند؟ آیا دلار بایننس یا همان بی یو اس دی را می‌توان جایگزین مناسبی برای تتر دانست؟

استیبل کوین چیست؟

استیبل کوین نوعی رمز ارز دارای پشتوانه یک دارایی در دنیای واقعی است که ارزش آن به یک کلاس دارایی نظیر طلا یا پول فیات گره خورده است. استیبل کوین‌ها در واقع ارزهای دیجیتال باثبات هستند که غالبا از آن‌ها برای اهداف سودآوری استفاده نمی‌شود.

با اینکه دارایی‌های کریپتویی محبوب مانند بیت کوین به‌خاطر عدم نیاز به یک واحد مرکزی سودمندند، اما به دلیل نوسانات بالا امکان استفاده از آن‌ها برای فعالیت‌های روزمره دنیای واقعی وجود ندارد. به همین خاطر، استیبل کوین‌ها با اتصال ارزش خود به یک دارایی باثبات دیگر، این مشکل را رفع کرده‌اند. علاوه بر این، صادرکننده استیبل کوین مربوطه ذخیره پشتوانه آن رمز ارز را در خزانه خود نگهداری می‌کند تا قابلیت بازخرید آن‌ها با پول فیات وجود داشته باشد.

اولین استیبل کوین بازار USDT بود که در سال 2014 توسط شرکت Tether عرضه شد. اکثر ارزهای باثبات امروزی نیز از مدل تتر تقلید کرده و در ازای هر دلار، یک واحد از توکن خود را صادر می‌کنند. از نظر تئوری، با فروش استیبل کوین‌هایی مانند تتر، قابلیت دریافت مجدد ارز اصلی یعنی دلار، به نسبت یک به یک برای کاربران وجود دارد. در ابتدا، به دلیل عدم دسترسی بسیاری از صرافی‌ها به خدمات بانکی، افراد برای خرید رمز ارزهایی همچون بیت کوین از ارزهای باثبات استفاده می‌کنند.

به همین خاطر، استیبل کوین‌ها راهی مطمئن‌تر با دسترسی 24/7 در سراسر جهان هستند و به یک کانال سنتی بانکی برای تبادل نیاز ندارند. علاوه بر این، زمان انتقال ارزش توسط این نوع ارزهای دیجیتال در مقایسه با حواله بانکی بسیار سریع‌تر است.

مقایسه ویژگی‌های دلار بایننس و تتر

با اینکه امروزه استیبل کوین‌های مختلفی در بازار عرضه شده‌اند، اما BUSD و USDT از محبوب‌ترین‌ها به‌شمار می‌روند که در این قسمت، به بررسی مزایا و معایب هر کدام می‌پردازیم.

تتر چیست؟

ارز دیجیتال تتر (USDT) استیبل کوینی است که ارزش آن با نرخ تبدیل 1:1 به دلار آمریکا گره خورده است. بنابراین، هر واحد تتر با یک واحد دلار برابری می‌کند. خریداران نیز می‌توانند همانند ارز فیات، از یو اس دی تی برای خرید و ترید استفاده کنند. این ارز باثبات توسط شرکت هنگ کنگی iFinex، شرکت مادر Tether و صرافی ارز دیجیتال Bitfinex صادر شده است.

از جمله کاربردهای تتر در مقایسه با دلار بایننس عبارتند از:

• ساده‌تر کردن انتقال ارز ملی
• ارائه نسخه‌ای باثبات‌تر نسبت به بیت کوین
• امکان بررسی وضعیت تراکنش

تتر سومین رمز ارز بزرگ بازار از نظر مارکت کپ است. با این وجود، زمزمه‌های عدم شفافیت این توکن نسبت به ذخایر پشتوانه آن تا کنون به گوش رسیده است. در سال 2019، این شرکت ادعا کرده بود که هر واحد USDT دارای یک واحد دلار آمریکا به‌عنوان پشتوانه است که در خزانه آن نگهداری می‌شود. اما در سال 2021، این شرکت به‌خاطر ادعای کذب توسط کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) مبلغ 41 میلیون دلار جریمه شد.

تتر در می 2021 (اردیبهشت 1400) گزارش ممیزی‌های مربوط به خزانه نقد خود را در وبسایتش منتشر کرد، اما نکته شوکه‌کننده درباره این گزارشات این است که در آن زمان، تنها 2.9 درصد از خزانه این شرکت را پول نقد تشکیل داده بود. البته این رقم اکنون به 5 درصد افزایش یافته و این شرکت به صورت ماهانه گزارشات مربوطه را منتشر می‌کند.

با اینکه جنجال‌هایی در خصوص ثبات قیمت تتر روی 1 دلار و مقدار پشتوانه آن وجود داشته است، اما همچنان دلایل بیشتری برای استفاده از آن به‌جای ارزهای عادی وجود دارد.

بایننس دلار (BUSD) چیست؟

بایننس و پاکسوس (Paxos) رمز ارز بی یو اس دی را با 3 هدف مهم توسعه دادند: سرعت، انعطاف‌پذیری و دسترسی. به زبان ساده، بایننس یو اس دی یک استیبل کوین قانونی با پشتوانه فیات و ارزش یکسان با دلار آمریکاست. همانند تتر، در ازای خرید هر واحد دلار بایننس، یک واحد دلار آمریکا در خزانه نگهداری می‌شود. با نوسان قیمت دلار نیز قیمت ارز دیجیتال بایننس دلار(BUSD) نیز دچار کاهش یا افزایش می‌شود.

هولدرهای توکن بایننس دلار قادر به تبادل آن با دلار آمریکا و بالعکس هستند. علاوه بر این، BUSD روی 3 بلاک چین بایننس اسمارت چین، اتریوم و بایننس چین حضور دارد. بنابراین، دارندگان این رمز ارز می‌توانند به تبادل بی‌یو‌اس‌دی‌های خود روی این بلاک چین‌ها بپردازند. بایننس دلار همچنین برای اثبات نگهداری مقدار معادل توکن‌های صادرشده، دارای گواهی‌های ماهانه است.

تفاوت‌های بایننس دلار و تتر در یک نگاه

در جدول زیر، به مقایسه تفاوت‌های دو استیبل کوین BUSD و USDT می‌پردازیم:

تتر	بایننس دلار
بلاک چین	اتریوم، سولانا، تزوس، کوساما، الگورند، آوالانچ، ترون، پالیگان، ایاس، لیکوئید	اتریوم، بایننس چین، بایننس اسمارت چین
صادر کننده	Tether	Binance و Paxos
سال عرضه	2014	2019
نوع وثیقه	فیات	فیات
رتبه در بازار	3	6
ارز پایه	دلار آمریکا	دلار آمریکا

با اینکه تتر دارای مارکت کپ و حجم معامله بالاتری است، اما اکثر اقتصاددانان آن را بهترین گزینه نمی‌دانند. علت این امر، عدم شفافیت و ممیزی درست این رمز ارز باثبات است، اما BUSD شفافیت بیشتری دارد. اما اگر نقدینگی و حجم معامله بالاتر یکی از موارد مهم برای شماست، تتر گزینه بهتری است.

ارزش افغانی در برابر دلار آمریکا به پایین ترین سطح خود رسید

در پی افزایش درگیری‌ها و تصرف مراکز اکثر ولایات افغانستان توسط گروه طالبان٬ ارزش افغانی این کشور در برابر دلار آمریکا به پایین ترین سطح خود رسیده است.

به گزارش رسانه‌های افغانستان هر دلار آمریکا امروز شنبه نخستین روز کاری هفته در آغاز معاملات به بهای 88 افغانی خریداری شده است. د

این درحالی است که قیمت خرید دلار در معاملات شنبه گذشته بازار کابل 70.79 افغانی بود.

با این حال امروز ساعت 13:00 به وقت کابل هر دلار آمریکا به بهای 90 افغانی خریداری شد. اما اکنون از ساعت 14:00 به 88 افغانى رسیده است.

بانک مرکزی افغانستان نیز قیمت یک دالار آمریکایی را 82.0167 افغانی اعلام کرده است.

به گفته تحلیلگران اقتصادی افغانستان، وخامت اوضاع امنیتی و خروج شهروندان از این اکشور باعث افزایش نرخ دلار در برابر واحد پول این کشور شده است.

ارزش پول هر کشور چگونه تعیین می شود؟

هر کشور واحد پول مشخصی دارد که تمامی معاملات داخلی آن کشور با استفاده از آن انجام می‌شود. به پول رایج در سایر کشورها ارز گفته می‌شود. برای مثال هر واحد پولی غیر از ریال، ارز محسوب می‌شود. یکتا بودن واحد پولی هر کشور ایجاب می‌کند وقتی شما بخواهید کالا یا خدماتی را خارج از مرزهای کشور خریداری کنید، پول خود را به پول کشور مقصد تبدیل کنید. به اصطلاح ساده شما برای انجام معامله در کشور مقصد باید ببینید پول شما نسبت به پول آن کشور چقدر می‌ارزد؟ یا ارزش پول شما در کشور مقصد چقدر است؟

نرخ ارز چیست؟

نرخ ارز، قیمت یک واحد پول خارجی در مبادله با پول رایج کشور است. برای مثال وقتی گفته می‌شود نرخ ارز دلار برابر با 170,000 ریال است یعنی قیمت خرید یک واحد پول آمریکا برابر با 170,000 ریال است.

اما اساسی‌ترین سوال این است که نرخ ارز یا قیمت پول کشورها نسبت به هم چگونه تعیین می‌شود؟ بسیاری از مردم فکر می‌کنند ارزش پول کشورها بر اساس ذخایر طلای آنها محاسبه می‌شود و هر چه کشوری از این لحاظ غنی‌تر باشد ارزش پول آن نیز بیشتر خواهد بود. باید اشاره کرد این دیدگاه اکنون در روابط تجاری کشورها کنار گذاشته شده است. به این منظور در این یادداشت سیر تاریخی و تکامل دیدگاه‌های تعیین نرخ ارز در طول زمان، همچنین رویه‌ای که اکنون مورد پذیرش کشورهاست بررسی می‌شود.

پشتوانه ارز چیست؟

در شکل سازمان یافته از اواخر قرن هجدهم تا اواخر قرن نوزدهم داد و ستد بین کشورها بر اساس دو فلز کمیاب (با تقاضای زیورآلاتی و قابلیت تقسیم‌پذیری و ماندگاری بالا) یعنی طلا و نقره صورت می‌گرفت.

سیستم پولی برخی کشورها سیستم تک فلزی طلا یا تک فلزی نقره و برخی دوفلزی طلا و نقره بود. طلا و مقایسه ارزش دلار آمریکا نقره نیز به نرخ هر واحد طلا، معادل ۱۵.۵ واحد نقره قابل جایگزین با هم بودند. اما افزایش منابع عرضه نقره نسبت به طلا، موجب بر هم خوردن این نظام شد.

برای مثال دلالان، طلا را از کشورهای سیستم دوفلزی خریداری کرده و با توجه به کمیاب بودن آن در کشور تک فلزی نقره، با قیمت بالاتر به فروش می‌رساندند. سپس با نقره بیشتر می‌توانستند طلای بیشتری خریداری کنند. این امر موجب بر هم خوردن نسبت جایگزینی این دو فلز شد.

در ابتدا پشتوانه پول چاپ شده طلا بود

در اوخر قرن نوزدهم برای رفع این مشکل سیستم پولی تک فلزی طلا جایگزین سیستم‌های قبلی شد. در این دوران پول کاغذی با پشتوانه ۱۰۰ درصدی قابل تبدیل به طلا، رایج گردید و بانک‌های مرکزی موظف بودند به میزان طلایی که در اختیار دارند اسکناس منتشر کنند.

در اواخر قرن نوزدهم پشتوانه پول چاپ شده، طلا بود

اگر کسی پول کشور را به بانک مرکزی تحویل می‌داد در ازای آن باید طلا دریافت می‌کرد. مکانیزم نظام خودگردان طلا توازن مناسبی در اقتصاد کشورها به وجود آورد.

به رابطه بین طلب‌های یک کشور از سایر کشورها با بدهی‌های آن به بقیه کشورها «تراز پرداخت» گفته می‌شود. «کسری تراز پرداخت» یعنی برآیند تجارت خارجی یک کشور با کشورهای دیگر منجر به افزایش بدهی آن شده و برعکس «مازاد تراز پرداخت» یعنی کشور دارای مطالباتی از سایر کشورهاست.

ارزش پول یک کشور چگونه افزایش یا کاهش می‌یابد؟

در شرایط بهبود تراز پرداخت، طلای بیشتری وارد یک کشور می‌شد بنابراین ارزش پول کشور بالا رفته و توان خرید مردم افزایش می‌یافت. تحت این شرایط چون کشور نمی‌توانست به سرعت تولید کالاها را بالا ببرد قیمت‌ها افزایش می‌یافت و ناگزیر کالاهای ارزان‌تر را از خارج وارد می‌کرد.

این یعنی خروج دوباره طلا از کشور و بازگشت توازن به سیستم اقتصادی

اعتبار اقتصادی کشورها پشتوانه پول آن‌هاست

اما به‌دنبال بحران بزرگ دهه ۱۹۳۰ و حوادث بعد از جنگ جهانی، بسیاری از کشورهای اروپایی با کسری تراز پرداخت مواجه شدند.

جبران خسارت‌های جنگ و نیاز شدید آنها به جذب سرمایه موجب رقابت در کاهش ارزش پول کشورها شد. کشورها با کاهش ارزش پول خود خواهان صرفه صادرات نسبت به واردات بودند. پیامد این امر رشد بی‌رویه قیمت‌ها و بی‌ثباتی در اقتصاد جهانی بود. سیستم پایه طلا که بعد از خاتمه جنگ اول جهانی طرفدارانی پیدا کرد، دیگر جواب‌گوی نیازهای جوامع نبود.

در سال ۱۹۴۴ با توجه به قدرت بالای سیاسی، نظامی و اقتصادی آمریکا که دو سوم ذخایر طلای جهان را نیز داشت در «برتوون وودز» کشورها در رابطه با تغییر سیستم پولی بین‌المللی به شکل طلا-ارز به توافق رسیدند. در این نظام، دلار بر حسب طلا تعریف شده بود و تمام پول‌های دیگر بر حسب دلار تعریف می‌شد.

رابطه دلار و طلا

آمریکا ارزش دلار را برابر یک سی و پنجم اونس طلا تعیین کرد و اعلام نمود که آمادگی تبدیل هر میزان دلار به طلا را بدون هیچ‌گونه محدودیتی دارد. اما با رشد سریع تجارت بین‌المللی و نیاز کشورها به دلار، بعد از مدتی مشاهده شد میزان دلارهای در دست بانک مرکزی اروپا خیلی بیشتر از طلاهای موجود در آمریکا است!

رابطه دلار و طلا

یعنی آمریکا به اندازه دلارهای موجود دیگر طلا نداشت. از طرفی افزایش پی‌در‌پی بدهی‌های آمریکا در این کشور موجب پیدایش موجی از نااطمینانی شد. سرانجام در سال ۱۹۷۱ به دلیل ادامه کسری تراز پرداخت‌ها، افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی آمریکا، این کشور پیمان برتوون وودز را لغو کرد.

نظام ارزی کشورها از سال 1973 تاکنون

نهایتا از سال ۱۹۷۳ تاکنون نظام نرخ بر اساس تصمیمات مقام‌های دولتی در روابط بین‌المللی تعیین می‌گردد. در این سیستم دیگر خبری از پشتوانه طلا نیست. کشورها نرخ ارز خود را بر اساس تحقق اهداف کلان خود تعیین می‌کنند.

برای مثال وقتی دولت نرخ ارز دلار را از ۲۰۰۰ تومان به ۳۰۰۰ تومان تغییر می‌دهد، این امر هزینه واردات را نسبت به قبل افزایش می‌دهد و در عوض صادرکنندگان سود بیشتری نسبت به قبل دریافت می‌کنند. این یک سیاست تشویقی به منظور افزایش تولید داخلی و رشد اقتصادی است.

سیاست‌ تعیین نرخ ارز | مثال موردی چین

یا یکی از انتقاداتی که همواره در قرن 21 به کشور چین وارد بوده، پایین نگه داشتن دستوری نرخ ارز این کشور است. چین به این دلیل چنین رویه‌ای را اجرا می‌‌کند تا هزینه نیروی کار در این کشور پایین بماند. تحت این شرایط جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای این کشور بسیار راحت‌تر خواهد بود.

نیروی کار ارزان در چین

برای مثال فرض کنید شما یک سرمایه‌گذار بزرگ هستید و قصد تولید کالایی را دارید. در کشور خود به دلیل فقدان تکنولوژی موردنظر یا روابط تجاری ضعیف کشور، قادر به راه‌اندازی این کسب و کار نیستید. ابتدا شما در جست‌وجوی دستگاه و تجهیزات لازم برای این کار خواهید بود؛

پس از پیدا کردن آن با شرکت خارجی وارد مذاکره شده و با قیمت مناسب آن را خریداری می‌کنید. حال نوبت به تامین نیروی کار شما می‌رسد، این همان نقطه‌ای است که سیاستگذاران چینی سال‌ها آن را نشانه‌گیری کرده‌اند.

در بررسی‌های خود متوجه می‌شوید که نیروی کار در چین بسیار ارزان‌تر از اروپا و آمریکا است. بنابراین دستگاه‌های خریداری شده را به آن کشور منتقل کرده و با نیروی کار ارزان، کالای با کیفیتی جهانی و قیمتی رقابتی تولید خواهید کرد.

چرا نرخ ارز چین عادلانه نیست؟

شاید بپرسید این امر چه مشکلی دارد؟ چرا به چین انتقاد می‌شود؟ دلیل امر این است که تراز پرداخت چین بواسطه صادرات فراوان مثبت است، یعنی عملا ارزش پول این کشور بالا است.

اما آن‌ها با پایین آوردن عمدی نرخ ارز هزینه واردات کالاهای دیگر کشورها را افزایش می‌دهند. پس هنگامی که شرکتی قصد انجام صادرات به کشور چین را دارد با مشکل مواجه می‌شود. سپس چین از کانال نیروی کار ارزان همان کالاها را با جذب سرمایه‌گذاران در کشور خود تولید می‌کند، تکنولوژی مورد نظر را در کشور تثبیت می‌کند و ممکن است بازار صادراتی رقبا را از آن‌ها بگیرد. این همان نوع سرقتی است که دونالد ترامپ در سخرانی‌های خود بارها آن را بیان کرده است.

سیستم نرخ ارز ثابت و نرخ ارز شناور

امروزه به‌صورت کلی می‌توان گفت دو نوع سیستم نرخ ارز، تحت عنوان نرخ ارز ثابت و نرخ ارز شناور وجود دارد. کشورها برای انجام مبادلات تجاری خود ارزش پول خود را در مقابل با پول‌های قوی رایج مثل دلار، یورو، پوند و…. تعیین می‌کنند.

در کشورهایی که حجم مبادلات تجاری بالاست و دسترسی زیادی به بازارهای سرمایه جهانی دارند از سیستم نرخ ارز شناور استفاده می‌شود. تحت این شرایط قیمت ارز در بازار و بر اساس عرضه و تقاضای آن تعیین می‌شود. این امر موجب می‌شود تغییر نرخ ارز به‌سرعت اثر خود را در ارزش صادرات و واردات کشور منعکس کند و توازن در اقتصاد کشور حاکم شود.

نرخ ارز ثابت

همچنین در کشورهایی که حجم مبادلات تجاری در سطح پایین‌تری است دولت‌ها به منظور ثبات و بالا بردن سطح اطمینان در تجارت برای افراد جامعه از نرخ ارز دستوری یا ثابت استفاده کنند. به مفهوم ساده برای مثال دولت به فعالان اقتصادی این اطمینان را می‌دهد که تا پایان سال نرخ ارز دلار در انجام مبادلات تجاری ثابت خواهد بود و این موجب بالا رفتن قدرت برنامه‌ریزی آنها خواهد شد

مقایسه قیمت بنزین در ایران و جهان

مقایسه قیمت بنزین در ایران و جهان یکی از موضوعات جذاب در این اوضاع گرانی و تورم شدید در ایران است. قیمت بنزین در کشورهای مختلف بسته به پارامترهای گوناگون متفاوت است. طبق آخرین آمار ارائه شده در این حوزه، کشور ونزوئلا و سودان ارزان‌ترین و هنگ‌کنگ گران‌ترین بنزین را در دنیا عرضه می‌کنند. در بین کشورهای همسایه ایران نیز گران‌ترین بنزین متعلق به ترکیه و ارزان‌ترین آن همچنان متعلق به ایران است.

تاریخچه مختصر از افزایش قیمت بنزین در ایران

روند افزایش قیمت بنزین در ایران بعد از انقلاب

قیمت هر لیتر بنزین در آغاز انقلاب یک تومان بود که در سال 1359 به 3 تومان افزایش پیدا کرد. این نرخ بنزین به مدت یک دهه یعنی تا سال 1369 ثابت بود و در این سال به 5 تومان رسید. پنج سال بعد، قیمت هر لیتر بنزین دو برابر شد و به 10 تومان افزایش پیدا کرد. پس از آن، نرخ بنزین به صورت سالانه و تدریجی زیاد می‌شد تا اینکه در سال 1383 به 80 تومان برای هر لیتر رسید.

در سال 1386 که برای اولین بار سهمیه بندی سوخت در کشور انجام شد، بنزین به نرخ 100 تومان به فروش می‌رسید و همزمان با آن، بنزین آزاد 400 تومان قیمت داشت. در مرحله بعدی در سال 1389 که با اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها همراه بود، قیمت بنزین سهمیه‌ای به 400 و بنزین آزاد به 700 تومان رسید. به مدت چهار سال این قیمت‌ها ثابت بودند تا اینکه در سال 1393 مجددا افزایش پیدا کردند. در این سال، بنزین سهمیه‌ای با قیمت 700 و بنزین آزاد با قیمت 1000 تومان عرضه می‌شد که یک سال بعد با اجرای تک نرخی شدن، قیمت بنزین مقایسه ارزش دلار آمریکا به 1000 تومان رسید.

آنچه در بالا گفتیم تاریخچه مختصری از روند افزایش قیمت بنزین طی سال‌های پس از انقلاب اسلامی بود. اما آخرین مرحله افزایش قیمت که در آبان‌ماه 1399 اتفاق افتاد حاشیه‌های زیادی به دنبال داشت. وجود شرایط بد اقتصادی که فشارهای زیادی را به اقشار مختلف مردم وارد می‌کند از یک سو و اطلاع‌رسانی نامناسب دولت در خصوص این افزایش قیمت از سوی دیگر باعث شدند تا همه نسبت به این موضوع ابراز نارضایتی کنند.

علاوه بر این، قیمت بنزین در چهار سال اخیر ثابت مانده بود و مردم به بنزین 1000 تومانی عادت کرده بودند. اما چه چیزی باعث شد که دولت تصمیم بگیرد تا مجدداً بنزین را سهمیه بندی کند و آن را به قیمت سهمیه 1500 تومان و آزاد 3000 تومان بفروشد؟

علت گران شدن ناگهانی بنزین در سال های اخیر

قیمت هر لیتر بنزین در ایران

اکثر کارشناسان در پاسخ به سوال بالا دو موضوع را مطرح می‌کنند؛ اول اینکه قیمت بنزین در کشور نسبت به کشورهای همسایه بسیار پایین‌تر است و همین موضوع زمینه‌ساز قاچاق سوخت می‌شود. طبق آمارهای غیر رسمی که وجود دارند، تا قبل از سهمیه بندی، روزانه نزدیک به 30 میلیون لیتر بنزین از کشور قاچاق می‌شد.

جالب است بدانید که قیمت بنزین در ایران حدود یک دهم دلار است و این قیمت در بین تمام کشورهای دنیا، فقط از قیمت بنزین در ونزوئلا بالاتر است. یعنی ایران دومین کشوری است که بنزین را به قیمت پایین در اختیار مردم می‌گذارد.

البته این آمار مربوط به بعد از گران شدن بنزین می‌شود، یعنی هنوز هم قیمت بنزین در کشور ما از همه کشورها (به جز ونزوئلا) پایین‌تر است. اگرچه قیمت بنزین در ایران در آمار و نمودارها پایین به نظر می‌رسد اما نقدهای فراوانی در خصوص کیفیت این بنزین، خودروهای نامناسب و قدرت خرید و دستمزد مردم در ایران هم مطرح است. بسیاری معتقدند با توجه به این موضوعات و البته پایین بودن سطح درآمد مردم در ایران به هیچ وجه نمی‌توان گفت که قیمت بنزین در ایران ارزان است.

تاثیر یارانه ها در افزایش قیمت بنزین

قیمت بنزین در جهان ۲۰۲۰

موضوع دوم که کارشناسان در توجیه افزایش قیمت بنزین مطرح می‌کنند مربوط به رقم یارانه‌ای است که دولت برای پایین نگه داشتن قیمت این سوخت در کشور هزینه می‌کند. هیچ‌کدام از کشورهای همسایه ایران (حتی کشورهای حوزه خلیج فارس) چنین یارانه‌ای را برای بنزین نمی‌پردازند. البته عده‌ای در این زمینه می‌گویند که میزان درآمد افراد در کشورهای همسایه بیشتر از درآمد مردم ایران است و به همین خاطر گران‌تر بودن بنزین در آن کشورها توجیه دارد.

مقایسه قیمت بنزین در ایران با دیگر کشور ها

در ادامه می‌توانید نموداری را مشاهده کنید که در آن مقایسه‌ای بین قیمت بنزین در ایران، کشورهای همسایه و چندتا از کشورهای مهم دنیا صورت گرفته است.

مقایسه قیمت بنزین در کشور های همسایه نسبت به سرانه در آمد

با این حال آمار مربوط به درآمد سرانه در ایران نسبت به کشورهای همسایه که قیمت بنزین آن‌ها با ایران مقایسه شده، حاکی از آن است که در ترکیه قیمت بنزین ۱۶ هزار و ۶۶۰ تومان ( ۱.۲۳ دلار) و قیمت گازوئیل ۱۵ هزار و ۱۲۰ تومان (۱.۱۲ دلار) است.

یعنی بر اساس بررسی‌ها، گران‌ترین بنزین در میان کشورهای اطراف ایران، در ترکیه و ارمنستان به فروش می‌رسد. نرخ هر لیتر بنزین در ترکیه برابر با یک دلار و ۲۳ سنت و در ارمنستان برابر با یک دلار و ۱۸ سنت است. یعنی در ارمنستان قیمت بنزین ۱۵ هزار و ۹۳۰ تومان و قیمت گازوئیل ۱۴ هزار و ۷۱۵ تومان (۱.۰۹ دلار) برآورد شده است.

ترکمنستان ارزان‌ترین بنزین پس از ایران را در میان همسایگان عرضه می‌کند. قیمت بنزین در این کشور ۵۸۰۵ تومان (۰.۴۳ دلار) و قیمت گازوئیل ۵۲۶۵ تومان (۰.۳۹ دلار) است. سومین بنزین گران در میان همسایگان اطراف در افغانستان به فروش می رسد. نرخ هر لیتر بنزین در این کشور به ۷۵ سنت می رسد و قیمت گازوئیل ۹۵۸۵ تومان (۰.۷۱ دلار) است. قیمت بنزین در عراق، ۸۵۰۵ تومان (۰.۶۳ دلار) و قیمت گازوئیل ۹۴۵۰ تومان (۰.۷ دلار) برآورد شده است.

اما در پاکستان – دیگر کشور همسایه ایران – قیمت بنزین ۹۴۵۰ تومان (۰.۷ دلار) و قیمت گازوئیل ۱۰ هزار و ۸۰۰ تومان (۰.۸ دلار) برآورد شده است. همچنین در آذربایجان قیمت بنزین ۶۳۴۵ تومان (۰.۴۷ دلار) و قیمت گازوئیل ۴۷۲۵ تومان (۰.۳۵ دلار) اعلام شده است. این در حالی است که درآمد سرانه ترکیه در سال ۲۰۱۷ برابر ۲۷ هزار و ۵۲۰ دلار بود؛ یا در ترکمنستان این رقم ۱۷ هزار ۲۸۰ دلار، آذربایجان ۱۶ هزار ۷۷۰ مقایسه ارزش دلار آمریکا دلار و در پاکستان ۵۵۴۰ دلار اعلام شده است. اما درآمد سرانه در کشوری مانند عراق، ۱۷ هزار و ۲۲۰ دلار و در افغانستان، ۱۹ هزار و ۴۰، ارمنستان ۱۰۰ هزار و ۱۰ دلار و ایران ۲۱ هزار ۵۰ دلار بوده است.

قیمت باتری ماشین در کیان باتری با احتساب دریافت باتری فرسوده با ارسال و نصب رایگان در شهر تهران است.

مقایسه قیمت بنزین بر اساس درآمد ماهانه مردم

این موضوعی است که در بحث آزادسازی و یا افزایش قیمت حامل های از جمله بنزین باید مد نظر تصمیم گیران قرار گیرد.

محاسبات آماری نشان می دهد به طور متوسط خرید ۴۰ لیتر بنزین در ماه ۰.۴ درصد از درآمد خانوار قطری، ۰.۶ درصد درآمد ماهیانه خانوار کویتی و ۰.۶ برابر درامد خانوار اماراتی را در بر می گیرد. این رقم در کشورهایی چون کانادا و نروژ بین ۱.۱ یا ۱.۲ درصد است. در فرانسه، کره جنوبی، هنگ کنگ و ایتالیا، رقمی بین ۲ تا ۲.۶ درصد از درامد خانوار صرف خرید ۴۰ لیتر بنزین می شود.

به این ترتیب وضعیت ایران مشابه کشورهایی چون کانادا و نروژ است که از نظر گستردگی حمل و نقل عمومی بر ایران برتری آشکاری دارند.

در ایران بیشتر از اروپا بنزین مصرف می کنیم

لازم به ذکر است، مقایسه قیمت بنزین در ایران و کشورهای اروپایی هم نشان می دهد قیمت بنزین در ایران چقدر ارزان است، چنان‌که در انگلیس قیمت متوسط یک لیتر بنزین ۱.۵۴ دلار، در آلمان قیمت متوسط یک لیتر بنزین ۱.۵۷ دلار و در فرانسه نیز قیمت متوسط یک لیتر بنزین ۱.۶۱دلار می باشد.

شاید عده ای مقایسه با اروپا را درست ندانند و مدعی شوند که درآمدها هم در اروپا بالاتر از ایران است اما باید گفت درست است که درآمدها در برخی کشورهای اروپایی بالاتر از ایران است، اما میزان مصرف بنزین در هر ۱۰۰ کیلومتر در ایران بیشتر از کشورهای اروپایی است؛ یعنی با وجود درآمد کمتر، مصرف بیشتری نسبت به اروپایی ها داریم.

در این باره، مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت بیان کرد: «میانگین مصرف بنزین سال گذشته کشور ۳۸ درصد بیشتر از مصرف اتحادیه اروپا بوده است. چشم انداز مصرف بنزین اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۰ چهار و دو دهم لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است، اما در ایران در هر ۱۰۰ کیلومتر هفت و هفت دهم لیتر بنزین مصرف می‌کنیم.»

آیا قیمت بنزین در ایران باز هم گران تر خواهد شد؟

هرچند دولت و مجلس تاکنون اصرار دارند قیمت بنزین در سال آینده تغییر نخواهد کرد، اما اگر قیمت جهانی نفت بالای ۱۰۰دلار بماند و فاصله قیمت داخلی و بین‌المللی فرآورده‌های نفتی بیشتر شود، سیاست تثبیت قیمت‌ها با الگوی سهمیه‌بندی بنزین به نفع اقتصاد و مردم ایران تمام نخواهد شد.

برآوردها نشان می‌دهد واقعی‌سازی‌ قیمت بنزین آزاد در شرایط فعلی با درنظر گرفتن دلار ۲۵هزار تومانی، باعث خواهد شد که قیمت واقعی هر لیتر بنزین در ایران، معادل یک دلار آمریکا یعنی همان ۲۵هزار تومان شود؛ یعنی دریافت ۴۰ لیتر بنزین یک‌میلیون تومان آب خواهد خورد که بعید است مجلس و دولت چنین برنامه‌ای داشته باشند.

براساس داده‌های جهانی، ایران پس از ونزوئلا و لیبی دارای ارزان‌ترین بنزین دنیاست و البته وضع معیشتی مردم هم به‌گونه‌ای نیست که تحمل پذیرش قیمت واقعی بنزین را داشته باشند. در چنین شرایطی شاید یکی از الگوهای احتمالی دولت در سال آینده افزایش تدریجی قیمت بنزین و تغییر الگوی سهمیه‌ای از خودرو محوری به شهروند محوری باشد؛ زیرا اقتصاد ایران دیگر تاب فشار سنگین یارانه‌های انرژی را نخواهد داشت.

خطر افزایش قیمت جهانی فرآورده‌های نفتی

برآوردها نشان می‌دهد با افزایش قیمت جهانی فرآورده‌های نفتی ازجمله بنزین و گازوئیل ۳تهدید جدی اقتصاد ایران را در برخواهد گرفت؛ نخست اگر دولت بخواهد همچنان قیمت این فرآورده‌ها را ثابت نگه دارد، ناچار به پرداخت یارانه بیشتر و البته غیرهدفمندتر خواهد بود و دوم اینکه خطر قاچاق سوخت به کشورهای همسایه تقویت می‌شود.

افزون بر این، استمرار وضع فعلی باعث افزایش میزان مصرف بنزین خواهد شد که در این صورت خطر واردات دوباره بنزین پس از سال‌ها توقف تشدید می‌شود و این بار ایران از باشگاه صادرکنندگان بنزین به جمع باشگاه واردکنندگان این فرآورده نفتی نقل مکان خواهد کرد.

برآورد رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد در عید نوروز سال آینده میزان مصرف و تولید بنزین ایران سر به سر و با ادامه روند صعودی مصرف، ایران دوباره گرفتار بنزین وارداتی می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهد در حوزه توزیع بنزین نیز از ابتدای امسال تاکنون روزانه ۸۶.۳ میلیون لیتر بوده که این عدد در سال گذشته ۷۵میلیون لیتر برآورد شده است.

این ارقام از افزایش ۱۵.۲درصدی مصرف این فرآورده در کشور حکایت دارد. پیش‌بینی می‌شود میزان مصرف بنزین در نوروز امسال به ۱۰۰میلیون لیتر برسد؛ درحالی‌که حداکثر ظرفیت تولید بنزین کشور ۱۰۵میلیون لیتر برآورد شده است.

هرچند به تازگی دولت ساخت یک پالایشگاه سوخت‌محور ۳۰۰هزار بشکه‌ای برای جلوگیری از وقوع بحران کمبود بنزین در آینده را آغاز کرده، اما ساخت پالایشگاه‌ها و تبدیل نفت به فرآورده و مصرف بیشتر آن در داخل کشور، باز هم یک تهدید جدی است.

افزایش قیمت هر لیتر بنزین در آمریکا و اروپا

در سال 2022 قیمت بنزین در آمریکا و اروپا به رکورد بالای جدیدی رسید و میانگین قیمت هر گالن بنزین در کالیفرنیا شش دلار در مقایسه با بیش از ۹ دلار در نروژ و دانمارک بود.

انجمن اتوموبیل آمریکا اعلام کرد میانگین قیمت ملی بنزین از ۴.۵۲۳ دلار در روز سه شنبه به ۴.۵۶۷ دلار در روز چهارشنبه افزایش پیدا کرد. قیمت بنزین مدت مشابه سال گذشته ۳.۰۴۳ دلار بود که افزایش بیش از ۵۰ درصدی قیمتها در مدت یک سال را نشان می دهد.

در کالیفرنیا، میانگین قیمت بنزین از 6.021 دلار در سه شنبه به 6.05 دلار در چهارشنبه صعود کرد در حالی که یک سال پیش، ۴.۱۳۵ دلار بود.

ادامه افزایش قیمتهای بنزین در آمریکا باعث شد بانک جی پی مورگان درباره بالاتر رفتن قیمت بنزین تحت تاثیر ادامه جنگ روسیه در اوکراین و آغاز فصل رانندگی تابستانی در آمریکا هشدار دهد. ناتاشا کانوا، مدیر تحقیقات کالاها و نفت جهانی جی پی مورگان به شبکه سی ان ان گفت: ریسک رسیدن قیمت بنزین به شش دلار تا اوت، وجود دارد. با انتظاراتی که برای تقاضای بالا در فصل رانندگی تابستانی وجود دارد، قیمت خرده فروشی آمریکا ممکن است تا اوت به میزان ۳۷ درصد دیگر افزایش پیدا کند.

اندرو گراس، سخنگوی انجمن اتوموبیل آمریکا، اظهار کرد: قیمت بالای نفت و عدم وجود ظرفیت پالایش، عامل افزایش قیمتها در جایگاههای سوخت بوده است و حتی افت فصلی تقاضا برای بنزین در فاصله تعطیلات بهاری تا تعطیلات روز یادبود هم نتوانست به پایین بردن قیمتها کمک کند.

در اروپا، رانندگان وضعیت بدتری دارند و طبق اطلاعات وب سایت گلوبال پترول پرایس، قیمت هر گالن بنزین در انگلیس ۷.۷۰ دلار، در بعضی از مناطق آلمان ۸.۲۵ دلار و در نروژ و دانمارک بیش از ۹ دلار و در استونی بیش از ۷.۷ دلار است.

هنگ کنگ گران‌ترین بنزین دنیا را عرضه می‌کند

بر اساس گزارش اویل پرایس، بالاترین قیمت بنزین در دنیا روز چهارشنبه در هنگ کنگ به ثبت رسید که ۱۰.۹۶۶ دلار در هر گالن بود.

نتیجه گیری

در کشور ایران یارانه سنگینی بابت مصرف سوخت پرداخت می شود. هر لیتر بنزین آزاد در ایران به قیمت ۳ هزار تومان فروخته می‌شود درحالیکه متوسط ‌قیمت آن در سراسر جهان ۱.۰۴ دلار است. همچنین در حالی هر لیتر گازوییل در ایران به قیمت ۰.۱۲ دلار فروخته می‌شود که متوسط ‌قیمت آن ۰.۹۳ دلار است.

ارزش پول ایران از ۳۰۰ سال پیش تاکنون | زمانی که پول ایران ۱۰ برابر پول انگلیس بود | دوران مظفرالدین‌شاه و برابری ارزش دلار و تومان

در زمان شاه طهماسب صفوی یعنی در سده شانزدهم میلادی، واحد پول ایران «شاهی» بود و هر ۲۰۰ شاهی برابر با یک «تومان». طبق مندرجات سفرنامه جنکینسون، در آن زمان هر شاهی با یک شیلینگ انگلیس برابر بود. هر پوند استرلینگ برابر با ۲۰ شیلینگ است. بنابراین یک تومان ایران برابر بود با ۱۰ پوند انگلیس. یعنی ارزش پول ایران ۱۰ برابر پول انگلیس بود.

سکه اردشیر بابکان[/caption]

در سده هجدهم میلادی، ارزش تومان ایران به‌تدریج کاهش یافت و ارزش پوند انگلیس افزایش. در نیمه اوّل سده نوزدهم میلادی، یعنی در دوران سلطنت فتحعلی‌شاه و محمد شاه قاجار، دو پوند استرلینگ برابر با یک تومان ایران شد. در این زمان یک پوند برابر بود با ۲۵ فرانک فرانسه و ۱۰ روپیه هند. یعنی، یک تومان ایران برابر بود با ۵/ ۱۲ فرانک فرانسه. در همین زمان، یک تومان ایران با دو دلار و پنجاه سنت آمریکا برابر بود.

سکه بیست شاهی شاه صفی دوم به سال ۱۶۹۰[/caption]

پس از قحطی بزرگ ۱۲۸۸ ق. ارزش پول ایران سیر نزولی را آغاز کرد؛ با قتل ناصرالدین‌شاه (۱۸۹۳) این کاهش ادامه یافت و با انقلاب مشروطه (۱۹۰۵-۱۹۰۷) شدت گرفت. اندکی قبل از قتل ناصرالدین‌شاه، در سال ۱۸۹۱ یک پوند استرلینگ برابر با ۵/ ۳۲ قران بود که اندکی پس از قتل ناصرالدین‌شاه در سال ۱۸۹۴ به ۵/ ۴۸ قران رسید. ۱۰ قران برابر با یک تومان بود. یعنی در اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه ارزش پوند بریتانیا ۲۵/ ۳ برابر تومان ایران و پس از قتل او، در زمان سلطنت مظفرالدین‌شاه، حدود ۸۵/ ۴ برابر تومان ایران شد. پس از انقلاب مشروطه یک پوند برابر با ۶۰ قران بود یعنی ارزش پوند انگلیس ۶ برابر تومان ایران شد. در اواخر سده نوزدهم و اوائل سده بیستم میلادی تا جنگ اوّل جهانی، یک پوند انگلیس تقریباً برابر با ۵ دلار آمریکا بود. بنابراین در دوران مظفرالدین‌شاه ارزش دلار آمریکا و تومان ایران تقریباً یکسان بود.

سکه طلا متعلق به دوران مظفرالدین شاه قاجار | 1896 میلادی برابر با 1314 هجری قمری | 1275 خورشیدی[/caption]

در زمان سقوط رضا خان و ورود ارتش‌های متفقین به ایران (۱۳۲۰ ش.) دلار آمریکا تقریباً یک و نیم تومان ایران بود. در سال ۱۳۳۲ یعنی در اواخر دولت دکتر مصدق و زمان کودتای ۲۸ مرداد، یک دلار آمریکا معادل ۹۰ ریال ایران (۹ تومان) و یک پوند استرلینگ برابر با ۲۳ تومان بود. در پایان سلطنت محمدرضا پهلوی و در دوره‌ای که صادرات نفت خام در قله تاریخی قرار داشت، یک دلار آمریکا تقریباً ۷ تومان ایران و یک پوند انگلیس تقریباً ۱۰ تومان ایران ارزش داشت.

یک تومانی زمان ناصرالدین‌ شاه[/caption]

در این زمان ارزش یک روبل شوروی حدود ۱۰ تومان ایران یعنی تقریباً برابر با پوند استرلینگ بود. یک فرانک فرانسه ۱۶ ریال و یک مارک آلمان غربی ۳۲ ریال ارزش داشت تا به امروز که دلار به سقف ۶ هزار تومان رسیده است.

نام واحد پول	دوره	شرح
دریک	هخامنشیان	سکه طلا به وزن ۸/۳۵ گرم
درهم	هخامنشیان	معادل۹۳% گرم طلا –اخذ شده از دراخمه یونانی
درم	ساسانیان	درم فارسی دراخمه یا درهم است | در این زمان از فلز نقره ضرب می‌شد
دینار	ساسانیان	برابر 20 درم است | فلز آن طلا بود
پشیز	ساسانیان	سکه مسین زمان ساسانیان
زر و دینار جعفری	هارون الرشید	جعفربن یحیی برمکی سکه‌ها را ضرب کرد و به نام او رایج بود
زردهی	–	اصطلاحی برای برابری مقدار سکه با طلا بوده است
زر شش سری	–	اصطلاحی برای برابری مقدار سکه با طلا بوده است
عباسی	صفویه	ضرب فلز نقره -واحد پول- معادل چهار شاهی- دو صناری - دوصد دینار
نیم عباسی	صفویه	صد دینار
صنار	–	مخفف صد دینار است | سکه‌ای از مس معادل دو شاهی
شاهی	صفویه	پنجاه دینار (واحد پول در زمان قاجار)
بیستی	صفویه	۵/۲ بیستی معادل یک شاهی است (شکل این سکه بیضی بود)
غاز بیکی - غازیکه	صفویه	یک دهم شاهی (تمام سکه‌ها مدور بودند به جز بیستی)
محمودی	سلطان محمود غزنوی	برابری آن معلوم نیست | فلز نقره بوده (تاورینه در سفرنامه خود نوشته است)
یک پول	قاجاریه	سکه‌های کوچک مسین
شاهی	قاجاریه	معادل دو پول
دینار	قاجاریه	صد دینار برابر با دوشاهی
عباسی	قاجاریه	معادل چهار شاهی
پنج شاهی نقره	قاجاریه	معادل ربع قران
ده شاهی نقره	قاجاریه	معادل نیم قران
قران	قاجاریه	واحد پول ایران در عهد قاجاریه و اوایل پهلوی- نقره به وزن ۲۴ نخود - کلمه عربی معادل هزار دینار
تومان	قاجاریه	کلمه ترکی مغولی سکه‌ای معادل ۱۰ قران
پناه اباد	قاجاریه	سکه‌ای نقره که در پناه آباد شوش ضرب شده است و بعدا به پناباد رواج یافت | معادل نیم ریال
اشرفی	قاجاریه	سکه طلای ایران | وزن آن 18 نخود
پنج هزاری	قاجاریه	نیم مثقال طلا (۱۲ نخود)
دو هزاری	قاجاریه	ربع مثقال طلا (۶ نخود)
غاز - قاز	قاجاریه	کوچکترین واحد پول زمان قاجار (پنج غاز که پنغاز می‌گفتند) یک دهم شاهی
چندک	قاجاریه	برابر دوغاز
ریال	قاجاریه، پهلوی، جمهوری اسلامی	اخذ شده از زبان اسپانیایی- معادل با یک قران و پنج شاهی بود این کلمه از زمان تسلط اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها در خلیج فارس در مراوده ایشان با مردم جنوب ایران رواج یافت | اکنون واحد پول ایران است (جزیره هرمز یکصد سال در اختیار پرتغالی‌ها بود ۱۵۱۴)

سکه ۲۰۰۰ دیناری (دوهزاری یا دوزاری) که معادل ۲ قران بود (دوره محمدعلی شاه قاجار) [/caption]

دینار طلا مربوط به دوره آل بویه[/caption]

دینار دوره امویان که از سکه‌های ساسانیان الگوبرداری شده است[/caption]