سوآپ مالی چیست؟

ماهیت و اوصاف قراردادهای سوآپ

1 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

2 2- استاد گروه حقوق،دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسول)،

3 استادیار گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاداسلامی،ارومیه، ایران

چکیده

استفاده از قراردادهای سوآپ به‌عنوان روش جذب سرمایه‌گذار خارجی و کاهش ریسک و رفع موانع حمل‌و‌نقل و خطرات صادرات و واردات کالاهای مشابه از یک‌سو ناشی از محدودیت‌ها و الزامات قانونی در خصوص سایر قراردادها و از سوی دیگر ناشی از الزامات اقتصادی در خصوص قراردادهای نوین تجارت بین‌الملل ازجمله قراردادهای سوآپ در حقوق موضوعه ایران و فقه است. در این مورد بحثی که به‌صورت جامع باشد به میان نیامده است. لیکن این سؤال به ذهن می‌رسد که ماهیت حقوقی قراردادهای سوآپ چیست؟ آیا نهاد مشابهی در حقوق داخلی و خارجی با قراردادهای سوآپ وجود دارد یا خیر؟ و این قراردادها چه اوصافی دارند؟ این مقاله در پاسخ به این سؤالات، با بررسی نهادهای حقوقی مشابه داخلی و خارجی به توجیه و تبیین این مسئله می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که قراردادهای سوآپ با توجه به دامنة گستردة اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادها، در حقوق یکی از قراردادهای پذیرفته شده در ماده 10 قانون مدنی ایران می‌باشد و تراضی طرفین برای لزوم و صحت این قراردادها کافی است. این قراردادها به‌عنوان نهادی نوین دارای ماهیت خاص خود می‌باشد و در کل شامل مجموعه‌ای از روش‌های قراردادی است که مفاد تراضی کیفیت آن را می‌سازد و از طرفی قراردادهای سوآپ دارای اوصافی از قبیل اینکه این قرارداد از عقود تملیکی، رضایی، معوض و موضوع آن اکثراً کالاهای همسان می‌باشد و ریسک معاملات را هم کاهش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23221712.1399.9.1.7.5

مراجع

اسکینی، ربیعا؛ بهنام فرید، دل‌افروز (1390). «ساختار و ماهیت حقوقی حق‌العمل‌کاری». مجله حقوقی دادگستری، شماره 75، بهار 73.

اشرف‌زاده، حمیدرضا (1372). کمیسیون اقتصادی ملل متحد برای اروپا. قراردادهای نمونه در تجارت متقابل. جلد 3. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

اشمیتوف، کلاً یو ام (1392). حقوق تجارت بین‌المللی. جلد 1 و 2. ترجمه بهروز اخلاقی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات سمت.

جهانگیری، ملیحه (1395). مطالعه تطبیقی قراردادهای نفت و فراورده‌های نفتی با قراردادهای سوآپ. دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.

حبیب‌زاده قره‌تپه، محسن (1394). «کارکرد قراردادهای سوآپ نفت در ساختار حقوقی و اقتصادی ایران». مجله اطلاعات سیاسی، اقتصادی، شماره 290.

راعی، رضا و سعیدی، علی (1394). مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، چاپ دهم. تهران: انتشارات سمت و مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.

رحیمی، فتح‌اله (1395). حقوق قراردادهای نفت و گاز، تحول تدریجی قراردادهای بین‌المللی نفتی ایران. تهران: انتشارات گنج دانش.

شعاریان، ابراهیم و رحیمی، فرشاد (1393). حقوق بیع بین‌المللی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

شیروی، عبدالحسین (1393). حقوق تجارت بین‌الملل. چاپ هفتم. تهران: انتشارات سمت و مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.

صفایی، سید حسن (1398). دوره مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. جلد 2. چاپ سی و یکم. تهران: نشر میزان.

صمدائی گله کلائی، آریا و جهانگیری حسین‌آبادی، میثم (1391). قراردادهای سوآپ نفت و تحلیل ماهیت حقوقی آن در ساختار حقوقی ایران. بی‌جا.

قاسم‌زاده، سید مرتضی؛ ره پیک، حسن؛ کیایی، عبداله (1382). تفسیر قانون مدنی، اسناد. آراء و اندیشه‌های حقوقی. تهران: انتشارات سمت.

مقدم، محمدرضا؛ مزروعی، محمد. (1376). «مدل‌سازی و تحلیل قراردادهای بیع متقابل و ارائه مدل بهینه‌سازی قـرارداد در ایـران». مجلة تحقـیقات اقتـصادی. شماره 76.

معصومی‌نیا، غلامعلی و بهاروندی، احمد (1387). «بررسی فقهی قراردادهای پوشش ریسک دارایی‌های ارزی». فصلنامه پژوهشی اقتصادی اسلامی، سال هفتم، شماره 31.

معصومی‌نیا، علی و الهی، مهدی. «امکان‌سنجی فقهی استفاده از سوآپ کالا در بازار مالی ایران». فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی سال یازدهم. شماره 44.

موسویان، سید عباس؛ تملکی، حسین (1392). «بررسی قراردادهای سوآپ کالا از دیدگاه فقه امامیه». فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مالی – اسلامی. سال دوم. شماره دوم.

هال، جان (1376). «مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، ترجمه سجاد سیاح، علی صالح‌آبادی». تحقیقات اقتصادی، شماره 76.

Baker & Cunningham (1983). "Countertrade and Trade law". 5 Journal of Comparative Business and Capital market law.

Berrios, R., and Olson, J. E. (no date). Counter Trad as a Form of Debt Payment. University of Pittsburgh for CIED.

Central Bank of Nigeria ReseAarch department (2016). swap transactions. education in Economics series. No. 7.

Collins, H. (2006). Davies Collins Dictionary Economic. Third Edition Critopher Pass. Bryan Lowes. Leslie.

Foker (1990). "Accepting Soviet Goods in Countertrade: Problems with Product Quality". (March 22) Jounal of Puchasing and Materialis Management.

Goldstein (1984). Countertrad: a Stop – Gap SoLution to Foreign Exchange Shortage. (Federal Reserve Bank of New York).

Groenendaal, W. J. H. Van; Mazraati, M. (2006); "A Critical Review of Iran’s Buyback Contracts". Energy Policy, 34. 34.

Hammond, Grant, T. (1990). Countertrade, Offsets, and Barter in International Economy. (Pinter, London).

Hennart (1990). "Some Empirical Dimensions of Countertradd". Journal of International Business Studies.

Katzman, K. The Iran – Libya Sanctions Act (ILSA), Congressional Research Service; Foreign Affairs, Defense, and Trade Division, CRS Report for the Congress, Order Code RS20871, http‌‌‌: //fpc‌‌‌. state‌‌‌. gov/documents/ organization/23591‌‌‌. pdf.

Mcvy, T. (1980). "countertrade and Barter: Alternative Trade Finance by Third World Nations". International Trad Law Journal.

Milenkovic, Tamara-Kerkovic (2004). "Draftingan International Buy-Back greement". UDC339. 5. 057. 7 Series: Economics and Organization, vol. 2, N° 2.

Nule, Ch. & Brexendorff, A. (2005). Iran Investing In The Oil & Gas Industry.
from a Business and Legal Perspective, .

Paula Costa, E. S. and Duarte, G. (2016). HenriQues - Arbitration in swaps: the Portuguese experience.

Udis B.; Maskus, K. E. (1991). Offsets as Industrial Policy: Lessons from Aerospace, Defense Economics. Vol. 2, No. 2.

سوآپ در فارکس چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

سوآپ یا Swap مفهومی است که در بازارهای مالی مورد استفاده قرار گرفته و می‌تواند در معاملات طولانی بسیار موثر باشد. کسی که مایل باشد در بازارهای مالی بزرگ مانند فارکس فعالیت کند، باید با مفهوم و انواع مختلف آن که هریک مزایای متفاوتی برای معامله‌گران دارند آشنایی داشته باشد تا بتواند به شیوه‌ای صحیح به کار ببرند. هر معامله‌گر فارکس هم باید بتواند بسته به شرایط معامله خود، سوآپ درستی را برای آن انتخاب کند. در این مطلب ضمن آشنایی با سوآپ در فارکس، به نحوه محاسبه آن هم اشاره خواهیم کرد. لطفاً با ما همراه باشید.

سواپ در فارکس چیست؟

کلمه سوآپ به معنای مبادله‌ی پایاپای، معاوضه، معامله و خرید و فروش متقابل است. در حقیقت این مفهوم می‌خواهد یک موضوع دوطرفه را نشان دهد. حال به زبان ساده می‌توان گفت سوآپ در حقیقت معاوضه‌ جریان‌های نقدی طبق توافق و قرارداد از پیش تعیین شده در آینده است. اما معنای سوآپ در فارکس کمی متفاوت به نظر می‌رسد، به‌طوری‌که آن را نرخ بهره ارزهای خارجی تعریف می‌کنند.

اگر معاملات شما روزانه است و همیشه قبل از پایان روز معاملات خود را به اتمام می‌رسانید، نیازی هم به سوآپ پیدا نخواهید کرد. اما اگر معاملات شما بیشتر از یک روز طول بکشد و اصطلاحاً شبانه باشد، پی بردن به مفهوم آن برای شما ضروری خواهد بود. سوآپ در واقع تفاوت میان بهره است. یعنی برای جبران خسارت در بین بهره‌های مختلف ارزها صورت می‌گیرد. مثلاً در تفاوت بین دو ارز دلار و پوند، در معاملات شبانه، استفاده از این نرخ می‌تواند بهره این دو ارز را با هم تراز کرده و دو طرف معامله را راضی نگه‌دارد. البته این نرخ به ‌صورت منفی و هم به‌ صورت مثبت درآمده و در نتیجه معاملات است که سود یا زیان ناشی از آن مشخص می‌شود.

البته اگر شما جفت ارز دو کشور را با هم معامله کنید و این معامله تا فردای آن روز ادامه پیدا کند، بسته به اینکه سوآپ معامله شما مثبت یا منفی باشد، سود یا زیان نهایی معامله رقم خواهد خورد. جالب است بدانید که نرخ سوآپ به صورت شبانه برای هرشب محاسبه می‌شود، به همین خاطر به آن «نرخ بهره شبانه» گفته می‌شود. اگرچه برای هر یک شب ثابت است اما در شب‌های چهارشنبه سه برابر می‌شود. سوآپ می‌تواند یک مزیت بزرگ باری معامله‌گرهای بازار فارکس باشد تا بتوانند با نرخ مثبت آن، هزینه‌های جانبی معامله مانند کارمزد و اسپرد را نیز پوشش دهند.

سوآپ چگونه روی معاملات تاثیر می‌گذارد؟

نرخ سوآپ نهایی، به تفاوت بهره جفت ارز معاملاتی شما بستگی دارد. تصور کنید که شما می‌خواهید دلار آمریکا را با ین ژاپن معامله کنید. در معامله جفت‌ارز USDJPY، اگر شما بخواهید ین ژاپن را خریداری کرده و دلار آمریکا را بفروشید، چون نرخ سالانه بهره دلار آمریکا برابر با ۵۰/۲ درصد است و نرخ سالانه بهره ین ژاپن هم برابر با ۱۰/۰ است، سوآپ این معامله مثبت و برابر با ۶۰/۲ درصد خواهد بود. حاصل تفریق بین نرخ بهره ارزها را به عنوان یک تعریف جامع از این معیار ارائه کرد. حال اگر همین معامله را به‌صورت برعکس انجام دهید، یعنی دلار آمریکا را خریده و ین ژاپن را بفروشید، سوآپ حاصل از آن معامله منفی و برابر با منفی ۴۰/۲ – خواهد بود. البته در نهادهای مختلف مالی، ممکن است این فرمول تفاوت داشته و با روش دیگری محاسبه شود.

نحوه محاسبه سواپ در فارکس

نرخ اصلی این معیار در معاملات بازارهای مالی بزرگ مانند فارکس، توسط نهادهایی تعیین می‌شود که نقدینگی موردنظر معامله‌گر را فراهم می‌کنند. با توجه به قدرت نقدشوندگی بالای بازار فارکس، این بروکرها هستند که نرخ سوآپ را مشخص می‌کنند. اگر فرمول پیچیده را درک کنید، خودتان هم می‌توانید نرخ آن را در هر معامله خود حساب کنید، اما اغلب معامله‌گران این کار را انجام نمی‌دهند. معامله‌گرها به‌جای محاسبه دستی، از طریق نمودارها و جداول موجود در پنل کاربری‌شان، به نرخ سوآپ خود پی می‌برند.

سوآپ مثبت و منفی

همان‌طور که می‌دانید معامله در بازار ارز میان ارز دو کشور به‌طور هم‌زمان انجام می‌شود و به تفاوت نرخ بهره‌ای که برای دو کشور وجود دارد، سوآپ گفته می‌شود. حال اگر نرخ یک جفت ارز مثبت باشد، می‌گوییم سوآپ مثبت و اگر این نرخ منفی باشد، می‌گوییم سوآپ منفی است. دقت داشته باشید که اگر معامله مورد نظر شما تا فردا باز باقی بماند، بسته به مثبت یا منفی بودن سوآپ، سود و ضرر شما تعیین خواهد شد. به‌طور معمول نرخ سوآپ با اصطلاح دیگری چون هزینه گذار قرارداد شبانه برای معاملات باز هم شناخته می‌شود که معمولا مقدار آن هر شب مورد محاسبه قرار می‌گیرد، اما این نرخ در شب‌های چهارشنبه سه برابر خواهد شد.

سوآپ خرید و فروش چیست؟

شما باید سوآپ در فارکس را بر اساس فاکتورهای مختلف به‌ویژه مثبت و منفی بودن آن‌ها مورد بررسی و محاسبه قرار دهید. این کار به‌طورمعمول در پایان هر روز توسط افراد انجام می‌شود. سپس بر اساس نتیجه سوآپ خرید و فروش مشخص خواهد شد.

سوآپ در حساب‌های اسلامی چگونه است؟

یکی از سرویس‌های ویژه‌ای که امروزه در اختیار کاربران قرار گرفته است، حساب اسلامی است. این حساب برای افرادی که بر اساس اعتقادات دینی نمی‌توانند همانند دیگر کاربران معامله انجام دهند در نظر گرفته شده است. حال شاید برای شما سوال پیش آید که تفاوت حساب‌های عادی با حساب‌های اسلامی چیست؟

در جواب به پرسش مطرح شده باید گفت حساب‌های اسلامی از پرداخت هزینه سوآپ در فارکس در جهت انتقال پوزیشن‌ها از یک روزبه‌روز آینده (سوآپ) معاف هستند. البته به‌جای این بهره، در شب چهارشنبه به پنجشنبه حق‌العمل هفته‌ای به حساب تعلق می‌گیرد. بنابراین معامله‌گران مسلمان می‌توانند با خیال راحت و بدون نگرانی به انجام معامله بپردازند. البته این حساب تنها به مسلمانان اختصاص ندارد و هر کسی می‌تواند از حساب‌ اسلامی استفاده کند.

یافتن سوآپ با استفاده از متاتریدر

شما می‌توانید برای یافتن نرخ سوآپ از شیوه‌های مختلفی استفاده کنید. یکی از این شیوه‌ها استفاده از پلتفرم متاتریدر است که شما می‌توانید به‌سادگی نرخ سواپ جفت ارزها را پیدا کنید. برای این کار لازم است که روی نماد معاملاتی Market Watch راست کلیک کنید و از میان منویی که در اختیارتان قرار می‌گیرد، روی Specification ضربه بزنید. با این کار پنجره‌ای برای شما باز خواهد شد که می‌توانید اطلاعات مربوط به سواپ جفت ارزها را مشاهده کنید.

زمانی که پنجره Specification باز می‌شود، دو فیلد در اختیارتان قرار می‌گیرد. فیلد Swap Long نرخ سواپ برای معاملات خرید جفت ارزها و فیلد Swap Short نرخ سواپ برای معاملات فروش را نشان می‌دهد. دقت داشته باشید که محاسبه نرخ سواپ از طریق این فیلدها برای یک شب است.

کسب درآمد از سوآپ در معاملات فارکس چگونه است؟

آشنایی شما با مفهوم سوآپ در فارکس باعث می‌شود که بتوانید از طریق انجام معاملات کسب درآمد داشته باشید. برای مثال معامله‌گران بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند و سپس جفت ارزهایی را انتخاب می‌کنند که نرخ سوآپ مثبت آن‌ها بیشتر است. دقت داشته باشید که تعداد این جفت ارزها به‌اندازه کافی زیاد است و شما می‌توانید با بررسی و تحلیل درست از آن‌ها استفاده کنید. توجه داشته باشید که در بازار، همیشه جفت ارزهایی وجود دارد که یا سوآپ خرید یا سوآپ فروش آن‌ها مثبت است. بنابراین شما می‌توانید با شناسایی این جفت ارزها در برخی از شرایط کسب درآمد داشته باشید.

چرا نرخ سواپ در چهارشنبه شب سه برابر است؟

تسویه معاملات بازار بزرگ فارکس، به صورت اسپات و سه روزه اعمال می‌شود. به همین خاطر وقتی شما در روز چهارشنبه معامله خود را باز می‌کنید و تا شب آن را ادامه می‌دهید، معامله شما به روزهای تعطیل شنبه و یکشنبه می‌رسد و نرخ سوآپ آن روزها نیز روی معامله شما حساب می‌شود. البته اگر معامله شما در روز پایان بگیرد و به شب کشیده نشود، نیازی نیست نگران نرخ سوآپ آن معامله باشید. معمولاً سوآپ روی معاملات روزانه و کوتاه اعمال نمی‌شود. البته گاهی معامله‌گرها مجبور می‌شوند برای دستیابی به اهداف مالی خود، معاملات را باز نگه‌دارند که در این صورت نمی‌توان سوآپ را نادیده گرفت. اگر تجربه معامله در بازار فارکس را داشته باشید، حتماً معاملات شبانه این بازار را درک خواهید کرد. چراکه فارکس به‌صورت ۲۴ ساعته باز بوده و امکان معامله در شب را نیز برای کاربران خود فراهم کرده است.

آیا سوآپ همیشه باید پرداخت شود یا امکان دریافت آن نیز وجود دارد؟

بسیاری از کاربران فارکس، مفهوم سوآپ را با کارمزد یا اسپرد اشتباه گرفته و تصور می‌کنند که بهره بروکر فارکس مربوطه همان سوآپ است. همین تصور اشتباه عامل اشتباهات و ضرر کابران مبتدی فارکس است. این درحالی است که سوآپ در حقیقت جدا از مفاهیم دیگر فارکس قرار داشته و تنها در معاملات طولانی مورد توجه قرار می‌گیرد. اکثراً نرخ سوآپ به بهره وام بانک کشورهای مختلف بستگی دارد (می‌توان سوآپ را اختلاف بین درصد بهره وام بانکی در خرید ارزهای مختلف دانست.) یعنی هرچقدر مقدار بهره بانکی یک ارز پایین‌تر باشد، ممکن است معامله به نفع ما رقم خورده و سود حاصل از نرخ سوآپ آن در پایان معامله به حساب ما واریز شود. بنابراین بسته به درصدهای متفاوت ارزی و بانکی، سوآپ می‌تواند برای کاربران به صورت دریافتی باشد.

۳ نوع swap رایج

1. سوآپ ساده
   همان محاسبه عادی نهادهای نقدشوندگی است که روی معاملات اعمال می‌کنند. اندازه‌گیری این سوآپ ساده است و می‌تواند توسط خود معامله گران هم انجام شود.
2. سوآپ نرخ بهره
   در بازارهای مالی به صورت پیچیده‌تری نسبت به نوع ساده انجام می‌شود و در آن دو طرف قرارداد می‌توانند بر سر مبادله حاصل از وام یا اوراق قرضه به توافق برسند. سوآپ نرخ بهره نیازمند نرخ ارائه شده بین بانکی است که به‌ آن LIBOR گفته می‌شود. معمولاً دوره بازپرداخت این سوآپ‌ها پنج ساله بوده و هر سه ماه یکبار مورد بازنگری قرار می‌گیرد.
3. سوآپ نرخ بهره میان‌ارزی
   عمیلیات انجام و محاسبه نوع سوم از دو مورد دیگر پیچیده‌تر است. در این نوع علاوه بر محاسبه پرداخت‌های بهره، سایر پرداختی‌ها با یک ارز دیگر محاسبه شده و پرداخت می‌شود.

ممکن است سر درآوردن از مفهوم سوآپ‌های گوناگون کار سختی باشد. افراد تنها زمانی می‌توانند مفهوم کامل را درک کنند که به صورت عملی در معاملات خود از آن استفاده کنند. کسانی که در فارکس فعالیت کرده باشند و معاملاتشان طولانی شده باشد، این مفهوم را به‌صورت کامل درک خواهند کرد. بنابراین اگر هنوز این موضوع برایتان گنگ است، نگران نباشید و ابتدا کار خود را با معاملات روزانه‌ی فارکس شروع کنید.

نکات مهم درباره سوآپ در فارکس

در استفاده از سوآپ در بازار فارکس نکاتی وجود دارد که توجه به آن‌ها می‌تواند شما را از ضررهای زیادی باز دارد. این نکات به قرار زیر هستند:

• اگر تمام معاملات شما در روز رقم می‌خورد و شما به صورت کلی از استراتژی معاملات روزانه استفاده می‌کنید، کلاً پیگیر سوآپ نشوید. چون این مفهوم تاثیری در معاملات روزانه ندارد.
• اگر بازه‌ی معاملاتی شما در فارکس بسیار طولانی شد (بین یک هفته تا سه ماه)، از جفت‌ارزهای کوچک برای معاملات خود استفاده نکنید، چراکه این نرخ برای ارزهای کوچک بالا بوده و ممکن است نتیجه نهایی معامله شما را تحت تاثیر قرار دهد.
• برای استفاده از اولین سوآپ در معامله طولانی خود، حتماً از یک فرد کاربلد کمک بگیرید.
  موفق عمل کردن در معاملات فارکس نیازمند تجربه و تخصص است. افرادی که بدون آگاهی وارد این بازار می‌شوند، نمی‌توانند از راه‌ و روش‌های این بازار سوآپ مالی چیست؟ به نفع خود استفاده کنند و در نتیجه دچار ضررهای فراوانی می‌شوند. طبق آمارهای اعلام شده، حدود ۹۰ درصد کاربران فارکس بازنده هستند و تنها ۱۰ درصد آن‌ها حقیقتاً از این بازار سود می‌برند. این نکته برای ترساندن شما نیست، اما می‌تواند یک هشدار باشد تا سرمایه خود را بدون آگاهی وارد این بازار بزرگ و جهانی نکنید.

آموزش بازار فارکس در ایران

مجموعه دلفین‌ وست یکی‌ از بزرگ‌ترین مرجع‌های آموزش سرمایه‌ گذاری است که تحت قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌نماید. مطلب فوق صرفاً به منظور آشنایی بیشتر مخاطبان با این بازار مالی است و مسئولیت استفاده از محتویات این مقاله، کاملاً بر عهده خود خوانندگان است.

برای یادگیری “اصطلاحات فارکس” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

انواع قراردادهای مالی – بررسی تفاوت آنها با یکدیگر

قرارداد مالی واژه ای آشنا و پرکاربرد است که این روزها بارها آن را از منابع مختلف شنیده و یا خوانده ایم. گستردگی این واژه به قدری است که حتی خودمان بارها در سخنان متداول روزانه آن را به کار میبریم اما شاید درک درستی نسبت به آن نداشته باشیم.

به راستی آیا تاکنون از خود پرسیده اید قرارداد مالی چیست؟ یک قرارداد مالی شامل چه مواردی میشود؟ و یا اصلا چند نوع قرارداد مالی وجود دارد و شرایط هرکدام به چه صورت است؟

همین موضوع باعث شد تا در این مقاله به بررسی کامل انواع قراردادهای مالی بپردازیم تا از این پس بتوانیم دید کاملتر و درک صحیح تری نسبت به این واژه‌ی نام آشنا داشته باشیم، پس با ما همراه باشید.

مشاهده بیشتر: دوره فارکس ، تخصصی ترین آموزش فارکس و بورس جهانی

قرارداد مالی چیست؟

قرارداد مالی در تعریف به معنای نوعی توافقنامه یا قراردادی است که در آن طرفین قبول می‌کنند اختیار خرید، فروش، قرض دادن و یا بازخرید نوعی دارایی مالی را داشته باشند.

در این راستا همانطور که می دانید هر قرارداد متشکل از شروط (مفادی) است که اگر توسط هر یک از طرفین نقض شوند، طرف دیگر می‌تواند طبق قوانین کشور مربوطه یا مفاد همان قرارداد تقاضای جبران خسارت نماید.

حال که دانستیم قرارداد مالی چیست، وقت آن رسیده تا در ادامه به توضیحات کاملتری در مورد انواع قرارداد مالی بپردازیم.

مشاهده بیشتر: آموزش پیشرفته فارکس

آشنایی با انواع قراردادهای مالی

قراردادهای مالی همانطور که از نامشان پیداست معمولا شامل اوراق بهادار، ارز، کالا، نرخ بهره و یا دیگر انواع منافع اقتصادی و مالی میباشند. به بیانی ساده تر میتوان به نمونه قرارداد مالی بین دونفر تحت عنوان کارفرما و پیمانکار اشاره کرد که معمولا شخص پیمانکار، در ازای دریافت مبلغی، خدمت خاصی را ارائه میدهد.

انواع قراردادهای مالی، به طور کلی به پنج نوع تقسیم بندی میشوند:

1. قراردادهای آتی
2. قراردادهای کاهش ریسک یا هجینگ
3. قرارداد خدمات مالی
4. قرارداد اختیارات (اختیار معامله)
5. قرارداد تبادل یا سواپ

در ادامه به توضیح هرکدام از این نوع قراردادها خواهیم پرداخت.

بررسی قراردادهای آتی (Future contracts)

همانطور که می دانید کلمه آتی یا معادل انگلیسی آن Future، به معنای آینده می باشد. لذا قراردادهای آتی (قرارداد آینده)، اشاره به آن دسته از انواع قراردادهای مالی دارد که طرفین توافق میکنند دارایی مشخصی را در زمانی مشخص (درآینده) با قیمتی مشخص معامله کنند.

حال در این میان، مورد معامله میتواند نوعی ابزار مالی و یا کالا باشد. همچنین لازم به ذکر است اغلب قراردادهای آتی در ازای پرداخت معادل پولی یا کالای قید شده در قرارداد کامل می شوند.

حال که به معرفی قراردادهای آتی پرداختیم، خوب است بدانید که یکی از مزایای مهم این نوع قرارداد برای معامله گران، استفاده از قابلیت اهرم بالایی است که برای آنان فراهم سوآپ مالی چیست؟ می نماید. این موضوع خود میتواند به معامله گر کمک کند که معاملات خود را به صورت دوسویه (خرید یا فروش) داشته باشد.

لذا در این صورت معامله گران میتوانند با دیدگاه افزایش قیمت آینده کالا (نسبت به حال حاضر) اقدام به خرید کنند و یا بالعکس، با تصور کاهش قیمت کالای مذکور در آینده، اقدام به فروش آن نمایند.

در نهایت نیز، پس از انعقاد قرارداد آتی، طرفین ملزم هستند که طبق تاریخ و قیمت قید شده، دست به معامله (خرید یا فروش) بزنند.

حال که به شرح این نوع قرارداد مالی پرداختیم، اجازه دهید به منظور شفاف تر شدن موضوع، مطالب گفته شده را در قالب مثالی بیان کنیم.

مثال: کالایی را در نظر بگیرید که امروز، هر واحد آن ۱۰۰۰ تومان معامله میشود. حال طبق تحلیلی که از بازار انجام داده ایم، میدانیم که این کالا در آینده به قیمت هر واحد ۲۰۰۰ تومان خواهد رسید. لذا در این صورت می توانیم با فروشنده قرارداد مالی از نوع آتی ببندیم به گونه ای که در تاریخی مشخص، کالا را به همان قیمت هر واحد ۱۰۰۰ تومان از او خریداری نماییم.

حال فرض کنید در تاریخ مذکور، قیمت کالا به ۱۸۰۰ تومان رسیده باشد. از جایی که ما مطابق قرارداد با همان قیمت قبلی ۱۰۰۰ تومان خرید میکنیم، لذا موفق به کسب ۸۰۰ تومان سود در هر واحد کالا شده ایم.

اما توجه داشته باشید که عکس این قضیه هم میتواند رخ دهد و چنانچه در تاریخ قید شده، قیمت کالا کمتر از ۱۰۰۰ تومان در بازار شده باشد (به طور مثال ۷۵۰ تومان)، ما همچنان موظف به خرید کالا با همان نرخ ۱۰۰۰ تومان خواهیم بود؛ که در اینصورت 250 تومان متضرر خواهیم شد.

همچنین مثال فوق برای حالت فروش نیز اتفاق می افتد و چنانچه دیدگاه کاهش قیمت کالا نسبت به بازار داشته باشیم، میتوانیم با یک قرارداد آتی، اقدام به فروش محصول در آینده، با قیمت امروز نماییم. سپس در تاریخ سررسید قرارداد، چنانچه طبق تحلیل، قیمت کاهش یافته باشد موفق به کسب سود شده ایم و بالعکس در صورت افزایش قیمت محصول، دچار ضرر خواهیم شد. برای درک بهتر این مورد سوآپ مالی چیست؟ میتوانید مثالی را در کامنت همین مقاله درج کنید، حتما به آن پاسخ خواهیم داد.

بررسی قراردادهای کاهش ریسک (Hedging)

به طور کلی واژه Hedge به معنای پوشش ریسک میباشد و لذا وقتی در یک قراردادمالی از این واژه استفاده میگردد، اشاره به روش هایی دارد که بتوانند به نوعی ریسک را پوشش و یا کاهش دهند.

از آنجا که هر سرمایه داری ممکن است نسبت به ضرر دیدن در یک سرمایه گذاری نگران باشد، در این شرایط یکی از راه های مدیریت ریسک، بستن قرارداد کاهش ریسک یا هجینگ می باشد.

این روش بدین صورت است که به طور مثال سرمایه گذار بخشی از سرمایه خود را در پروژه (الف) سرمایه گذاری میکند. اما از آنجا که امکان ضرر به سبب کاهش قیمت وجود دارد لذا سرمایه گذار همزمان بخش دیگری از سرمایه را در پروژه (ب) سرمایه گذاری میکند. توجه داشته باشید که معمولا باید نوعی تناسب بین دو سبد سرمایه گذاری وجود داشته باشد به نحوی که رشد یکی، موجب ریزش دیگری شود و بالعکس (در واقع نوعی رابطه معکوس بین دو سبد برقرار باشد).

حال چنانچه سرمایه گذار در پروژه ای متحمل ضرر گردد، سود حاصل از سبد دیگر، این ضرر را پوشش خواهد داد.

بررسی قراردادهای خدمات مالی

این نوع قرارداد مالی معمولا بین یک نفر و یک مشاور مالی بسته می شود. همچنین اصولا قراردادهای خدمات مالی، به یکی از دو صورت زیر خواهند بود:

• خدمات مشاوره مالی، که در آن مشاور، راهکارهای موجود را در اختیار شما قرار می دهد (دقت کنید در حکم مشاور، خدمات ارائه می گردد).
• خدمات مدیریت مالی، که در آن فرد مشاور، مستقیما مدیریت سرمایه را به دست میگیرد.

همانطور که در نوع دوم اشاره شد، این نوع قرارداد به عنوان قرارداد مدیریت سرمایه گذاری منعقد می شود؛ که در این حالت، مشاور مالی، سرمایه گذاری های شما را در بورس، املاک، صنایع و . مطابق با نوع قرارداد مدیریت می کند.

بررسی قراردادهای اختیار معامله (Options)

قراردادهای اختیار معامله یا آپشن، همانند قراردادهای آتی بوده با این تفاوت که در قراردادهای آتی همانطور که قبلا اشاره شد، طرفین ملزم به انجام معامله در تاریخ سررسید هستند در حالی که در این نوع قرارداد، الزامی در کار نیست. به عبارت دیگر، این اختیار به افراد داده می شود تا در موقع سررسید، نسبت به انجام معامله و یا انصراف از آن تصمیم گیری نمایند.

این نوع قرارداد مالی از منظر نحوه اجرا معمولا به دو نوع کلی زیر تقسیم میشود:

1. اختیار معامله آمریکایی
2. اختیار معامله اروپایی

قراردادهای اختیار معامله آمریکایی در هر زمانی از قرارداد تا فرارسیدن زمان سررسید، قابل اجرا میباشند در حالی که قراردادهای اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ سررسید قابلیت اجرا دارند.

همچنین معمولا نوع دیگری از دسته بندی برای قراردادهای اختیار معامله وجود دارد که بر اساس نوع قرارداد، تقسیم بندی انجام شده و به دو نوع زیر میباشند:

1. اختیار خرید (Call option)
2. اختیار فروش (Put option)

حال چنانچه تصور کنید که یک دارایی در آینده افزایش قیمت خواهد داشت، می توانید یک قرارداد اختیار خرید با قیمت کنونی ببندید. طبیعتا چنانچه در آینده قیمت کالا بیش از قیمت کنونی (به علاوه مبلغی که برای قرارداد پرداخت کرده اید) باشد، شما سود کرده سوآپ مالی چیست؟ اید.

و برعکس قضیه بالا چنانچه تصور کنیم دارایی مربوطه در آینده کاهش قیمت خواهد داشت، می توانید قرارداد اختیار فروش یا Put option به قیمت کنونی ببندید و در نهایت از کاهش قیمت کالا در آینده سود ببرید.

بررسی قراردادهای تبادل یا سواپ (Swap)

سواپ در لغت به معنای عوض کردن و در اصطلاح معاملاتی به توافقی میان طرفین جهت معاوضه جریان نقدی در آینده اطلاق می گردد. به بیانی ساده تر، سواپ توافقی بین دو طرف میباشد که در آن مجموعه ای از جریان های نقدی آتی را با یکدیگر معاوضه می کنند.

معمولا در یک قرارداد Swap یک طرف معامله مبلغی را بر حسب یک متغیر تصادفی (نرخ ارز، بهره و . ) پرداخت می نماید که بدان پرداخت متغیر یا شناور(floating) میگوییم. در حالی که طرف دیگر قرارداد مبلغی را به صورت ثابت (و یا در برخی موارد شناور بر اساس متغیر دیگری) پرداخت می نماید.

توجه داشته باشید که در این گونه معاملات باتوجه به ماهیتی که دارند، اصطلاح رایج خریدار و فروشنده برای طرفین معامله به کار نمی رود و به جای آن از پرداخت کننده بر مبنای نرخ متغییر و یا ثابت یاد می شود.

حال که کمی با این دسته از قراردادهای مالی آشنا شدید وقت آن رسیده تا به بررسی انواع قراردادهای سواپ بپردازیم.

انواع قراردادهای سواپ

ساده ترین نوع قراردادهای سواپ را میتوان مبادله ابزارهای مالی و یا دارایی ها دانست. اما انواع دیگری از قراردادهای سواپ نیز وجود دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

• سواپ نرخ بهره (interest rate swap): در این نوع قرارداد سواپ، طرفین معامله، وام‌های خود را با یکدیگر مبادله می‌کنند. به طور مثال تصور کنید یکی از آنها وام با بهره ثابت دارد، ولی بدهی‌هایش بهره متغیر است؛ در حالی که دیگری وام با بهره متغیر دارد. پس طرفی که وام با بهره ثابت دارد ولی بدهی‌هایش دارای بهره متغیر است، می‌تواند وام خود را با وام طرف دیگری که بهره متغیر دارد سواپ کند.
• سواپ ارزی (currency swap): در این نوع قرارداد، دو طرف معامله هر یک وامی دارند که بازپرداختش با ارزی متفاوت است، به طور مثال طرف سوآپ مالی چیست؟ اول وامی دارد که باید به دلار بازپرداخت شود، در حالی که طرف دوم وامی با بازپرداخت ریالی دارد. در این صورت طرفین می‌توانند وام‌های خود را با یکدیگر سواپ کنند.
• سواپ کالا (commodity swap): این نوع قرارداد بسیار رایج بوده و در آن طرفین معامله، جریان نقدی که بر اساس قیمت کالای مبنا (مثلا برنج سوآپ مالی چیست؟ با سیب‌زمینی) است را با هم مبادله می‌کنند.

سخن پایانی

از اینکه تا پایان این مقاله ما را همراهی نمودید سپاسگزاریم. از آنجا که ما برای وقت مخاطبان خود احترام خاصی قائل هستیم همواره میکوشیم تا بتوانیم در مدت زمانی کوتاه، مهمترین و کلیدی ترین مطالب را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.

امیدواریم مطالب گفته شده در زمینه انواع قراردادهای مالی و بررسی تفاوت آنها با یکدیگر، پاسخگوی نیازتان بوده باشد. منتظر شنیدن نظرات و تجربیات شما در این زمینه هستیم.

سواپ در فارکس چیست؟

یکی از متداول ترین اصطلاحات در بازار فارکس، سواپ است. بیشتر مردم تصور می کنند که سواپ همان بهره ای است که بروکرهای فارکس از مشتریان دریافت می کنند و آن را شبیه به نزول می دانند. اما بهره در فارکس چنین معنی ندارد. در حقیقت سواپ در فارکس، اختلاف میان درصد بهره های وام بانکی به ارزهایی است که در معامله شرکت می کنند.

اگر می خواهید با مفهوم سواپ بیشتر آشنا شوید، در ادامه این مطلب از سایت اوپو فارکس با ما همراه باشید.

سواپ یا بهره چیست؟ (تعریف Swap به زبان ساده)

معاملات در فارکس به صورت CFD هستند، بروکرهایی که رگوله هستند، معمولا حجم زیادی از معاملات را پوشش می دهند. زمانی که ما جفت ارز را می خریم و یا می فروشیم. این معامله را توسط بروکر انجام می دهیم. یعنی بروکر به عنوان خریدار و یا فروشنده با ما در حال معامله میباشد.

پس برای اینکه معاملات اعتبار خوبی داشته باشیند، بروکر باید به همان میزان اعتباری که به ما می فروشد، در حساب خود موجودی داشته باشد. اگر این عدد را برای همه ی مشتریان یک بروکر در نظر بگیریم، با توجه به بالا بودن میانگین حجم معاملات روزانه فارکس، هیچ بروکری را نمی تواند این میزان موجودی را در حساب خود داشته باشد.

به همین دلیل بروکرهای رگوله با بانک های قراردادهای CFD منعقد می سازد تا اعتبار لازم را از این راه تامین کند. به عبارت دیگر می توان بیان کرد که حجم پول زیادی را از بانک ها وام می گیرند. این وام ها در پایان هر روز با بانک تسویه حساب میشوند، به این صورت که اگر شما بیش از یک روز در معامله ای بمانید، سود آن روز نیز برای شما خواهد بود.

سواپ یا بهره را همیشه باید پرداخت کرد؟

خیر؛ پاسخ سوال شما ارتباط مستقیمی با نرخ بهره در بانک های کشورهای مختلف دارد. ما در ایران زمانی که از بانک ها وام می گیریم باید با سودهای بالا، اصل پول را به بانک برگردانیم. اما در همه کشورهای دنیا اینگونه نیست. بعضی از کشورها که نرخ بهره آنها صفر است، هیچ سودی از بابت وام دریافت نمی کنند و برخی دیگر درصد کمی سود می گیرند.

اگر تفاوت میان نرخ های بهره جفت ارزهایی که معامله کرده ایم، با یکدیگر مثبت باشد، میزان اختلاف آن در پایان روز تسویه و به حساب ما واریز میشود؛ اما اگر این اختلاف منفی باشد، در پایان روز تسویه و از حساب کسر میشود. البته کارگذاری هایی که امکان معامله cfd را دارند، از نرخ های سواپ استفاده می کنند. در هر بروکر، جدول نرخ بهره وجود دارد.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که اگر عمر معاملات شما کمتر از یک روز است، معاملات را قبل از زمان تسویه حساب، در پایان روز ببندید؛ زیرا نیازی به دانستن نرخ سواپ ندارید. با این وجود اگر عمر معاملات شما بیشتر از یک روز است، معاملات خود را تا چند روز باز نگه دارید. نرخ سواپ می تواند سود و زیان قابل توجهی ای را برایتان به همراه داشته باشد.

آیا نگران شدن درمورد نرخ سواپ طبیعی است؟

اگر زمان معاملات شما در زیر از یک روز بسته شود، نباید زیاد به فکر نرخ سواپ باشید. زیرا به این گونه معاملات نرخ سواپ اعمال نمیشود. اما برای معاملاتی که موقعیت های معاملاتی آنها بیشتر از یک روز است، باید نرخ سواپ معامله در معاملات حفظ شود.

سواپ، می تواند یک امتیاز مهم برای سرمایه گذاران باشد. در حقیقت شما می توانید به کمک نرخ سواپ، قسمتی از هزینه های معامله و یا در برخی از مواقع تمام هزینه معامله، مانند کمیسیون یا اسپرد معامله را پوشش دهید.

اگر نرخ سواپ منفی باشد، هزینه معامله افزایش پیدا می کند. تمامی معامله گران حرفه ای در بازار فارکس، به این موضوع توجه ویژه ای دارند. همچنین این مورد برای افرادی که تریدهای طولانی مدت انجام می دهند، اهمیت بسیار زیادی دارد.

جمع بندی

در این مقاله از سایت اوپو فارکس درمورد اینکه سواپ در فارکس چیست با شما صحبت کردیم. گفتیم که سواپ اختلاف میان نرخ بهره بانکی میان ارزهایی است که ما در معاملات از آنها استفاده می کنیم. با توجه به متفاوت بودن نرخ بهره در کشورهای مختلف، هر زمان که این اختلاف مثبت شود، سود بهره به پرداخت میشود و این موضوع می تواند در معاملات تاثیرگذار باشد.

علاوه بر آن متوجه شدیم که اگر عمر معاملات ما زیر یک روز باشد، سواپ به ما تعلق نمی گیرد. البته برای درک بهتر و بیشتر این موضوع باید وارد بازار شوید و تمرین و تجربه کنید که از هر چیزی ارزش بیشتری دارد.

شاخص نرخ بهره شبانه سواپ OIS چیست؟

شاخص نرخ بهره شبانه سواپ OIS چیست؟

OIS از اول کلمات O vernight I ndex S waps گرفته شده است.OIS ابزاری هست که موسسات مالی برای معاوضه نرخ بهره وام های که در اختیار دارند (تغییر نرخ بهره از ثابت به متغیر و بالعکس) از آن استفاده می کنند.البته بدون هیچ تغییری در ماهیت و مبلغ و شرایط وامی که در اختیار دارند.

زمانیکه دو موسسه یک OIS ایجاد می کنند در واقع یکی از آنها نرخ بهره متغییر خود را با نرخ بهره ثابت معاوضه می کند.

مثال:فرض کنید که موسسه الف دارای ۱۰ میلیون دلار وام با نرخ بهره متغییر شبانه The overnight rate می باشد. یعنی اینکه بهره وام ثابت نبوده و بر مبنای نرخ بهره شبانه پرداخت می گردد.از طرفی دیگر موسسه ب دارای ۱۰ میلیون دلار وام با نرخ بهره ۲ درصد ثابت می باشد.حالا فرض کنید موسسه الف بیشتر تمایل دارد که نرخ بهره ثابت پرداخت کند تا متغییر و موسسه ب نیز بیشتر تمایل دارد که بهره وام خود را به صورت متغییر پرداخت کند تا ثابت .

حالا این دو موسسه به دو روش می توانند به خواسته خود برسند:

• اول اینکه هر کدام وام خود را فسخ کنند و مجددا نسبت به اخذ وام به صورت دلخواه خود اقدام کنند
• دوم اینکه بدون اینکه وام های خود را فسخ کنند با یک معامله سواپ نرخ های وام خود را از متغییر به ثابت و بالعکس تغییر دهند

مسلم است که روش اول کاملا غلط می باشد زیرا فسخ قرارداد وام و اخذ آن بسیار هزینه بر و مشکل می باشد بنابراین در روش سواپ هر دو به خواسته خود می رسند.

دو موسسه با هم توافق می کنند که نرخ های بهره را معاوضه کنند هر یک از موسسات در پایان دوره زمانی وام (یک ماهه ، سه ماهه و…) مابتفاوت نرخ بهره را به دیگری پرداخت کند.بطور مثال اگر موسسه الف(موسسه ای که بر مبنای نرخ بهره متغییر وام گرفته است) در پایان دوره پرداخت ۱٫۷ درصد نرخ بهره پرداخت کند بایستی ۰٫۳ درصد دیگر نیز به موسسه ب پرداخت کند(۰٫۳=۱٫۷-۲) زیرا با موسسه ب قرارداد سواپ بسته است.

و حال اگر موسسه الف ۲٫۲ درصد نرخ بهره پرداخت داشته باشد بایستی ۰٫۲ درصد از موسسه ب بگیرد (۰٫۲=۲-۲٫۲)