مفهوم قرارداد آتی

قراردادهای آتی پسته

از 21 مهرماه سال 1398 در بورس کالای ایران قرارداد آتی پسته شروع به کار کرد. در روزهای ابتدایی فعالان این بازار موفق به کسب سود بیش از 100% هم شدند. از این رو در این محتوا قصد داریم به آموزش قرارداد آتی پسته، نحوه معامله و جزئیات آن که شامل کارمزد معاملات آتی پسته و زمان معامله است بپردازیم.

قرارداد آتی پسته

ایران جزو کشورهای اصلی تولید کننده پسته در جهان است و به طور متوسط ایران و آمریکا که از کشورهای اصلی تولید کننده این محصول هستند، 70 الی 80% پسته مورد نیاز دنیا را تولید می‌کنند.

یکی از محصولات سودآور و مهم صادراتی در ایران پسته است که دلالان و کلاهبرداران نمی‌توانند به‌خاطر ارزآوری مناسب این محصول، از سود معاملات آن چشم‌پوشی کنند. به همین خاطر در بورس که یک بازار شفاف و عادلانه‌ای است، فرصتی فراهم شده است تا کشاورزان از مشکلاتی چون بدحسابی و سوخت مطالبات و پول خود در امان بمانند.

برای مثال اگر کشاورزی پیش از موعد برداشت محصول، نگران کاهش قیمت پسته در زمان برداشت باشد، می‌تواند نگرانی خود را با استفاده از قراردادهای آتی پسته کاهش دهد و پیش از آنکه برای برداشت محصول پسته اقدام کند، قیمت‌گذاری آن را انجام دهد. در این مواقع خریداری که احتمال می‌دهد در آینده قیمت پسته افزایش خواهد یافت، در قرارداد آتی اقدام به خرید زود هنگام آن می‌کند و با انعقاد قراردادهای آتی پسته قیمت خرید آتی خود را زودتر مشخص می‌کند.

البته به‌جز کشاورزان سایر افرادی که می‌خواهند در بازار دوطرفه معامله کنند نیز می‌توانند با پذیرش ریسک این بازار، قرارداد آتی پسته یا همان معاملات آتی پسته را مورد بررسی قرار دهند و با استفاده از قرارداد آتی کالا، محصولات کشاورزی از جمله پسته را در بورس کالا معامله کنند.

باتوجه به تعریف قرارداد آتی، طرفین معامله پس از امضای قرارداد متعهد می‌شوند. یعنی فروشنده تعهد می‌دهد که در زمان مشخص، به قیمت تعیین شده در قرارداد، بخشی از کالای مشخص شده را بفروشد و خریدار نیز متعهد به خرید آن می‌باشد.

آموزش نحوه معامله

نحوه معامله در قرارداد آتی به این صورت است که نیازی به پرداخت وجه در زمان معامله نیست. در زمان امضای قرارداد فروشنده بدون آنکه پسته را تحویل دهد اقدام به عقد قرارداد می‌کند و در مقابل خریدار نیز در آن زمان پولی پرداخت نمی‌کند و تنها امضای قرارداد انجام خواهد شد.

جهت اطمینان از ایفای تعهد طرفین به پایبندی معامله، از خریدار و فروشنده مبلغی به‌عنوان وجه تضمین آتی پسته دریافت می‌شود که باید در اختیار بورس قرار گیرد. به طور میانگین وجه تضمین 20 درصد کل ارزش معامله را شامل می‌شود و شرط قرارداد آتی پسته نیز، پرداخت وجه تضمین به بورس در زمان معامله می‌باشد.

وجه تضمین این اطمینان را می‌تواند ایجاد کند که در موعد تحویل کالا که چند ماه پس از عقد قرارداد است، فروشنده محصول را برای خریدار ارسال و خریدار نیز وجه آن را پرداخت کند.

وجه تضمین آتی پسته

وجه تضمین از ارکان قرارداد آتی است که جهت ایفای تعهد طرفین معامله، به بورس پرداخت می‌شود. مبلغ وجه تضمین ثابت نیست و با توجه به نوسان قیمت دارایی پایه در زمان انجام معامله مشخص می‌شود. پسته طبیعی خشک خندان فندقی، دارایی پایه در قرارداد آتی است.

خریدار و فروشنده پس از گذشت دو روز کاری متوجه مبلغ وجه تضمین می‌شوند. پیش از انجام و ثبت سفارش طرفین معامله، کارگزار موظف است از واریز وجه تضمین مشتریان به بورس کالا اطمینان داشته باشد.

نکته: هر مشتری برای اخذ موقعیت، باید 70 درصد مبلغ وجه تضمین اولیه را در حساب عملیاتی خود داشته باشد، در غیر این صورت، اخطاریه افزایش وجه تضمین از جانب اتاق پایاپای برای مشتری صادر می‌شود و مشتری تا یک ساعت بعد از دریافت اخطاریه، فرصت دارد نسبت به افزایش موجودی حساب خود تا سطح وجه تضمین اقدام کند یا اینکه تا سطح مبلغ موجودی، جهت بستن موقعیت‌های تعهدی باز ایفا نشده خود اقدام کند. در غیر این صورت راسا کارگزاری با توجه به موجودی مشتری، موقعیت‌های مذکور را خواهد بست .

نکول در بازار آتی

درصورتی‌که یکی از طرفین معامله در قرارداد آتی به تعهد خود عمل نکند، اتاق پایاپای به‌عنوان پشتوانه معاملات عمل خواهد کرد. کارمزد معامله از طرفی که معامله را نکول کرده است دریافت می‌شود و مشتری نکول کننده باید کارمزد تسویه و تحویل معامله دو طرف را، خود پرداخت کند.

اندازه قرارداد و واحد قیمت

مبلغ سفارش‌های ثبت شده بر روی تابلو معاملات، همانند دیگر سهام به ریال و واحد آن کیلوگرم می‌باشد. یعنی قیمتی که در تابلو درج می‌شود برای یک کیلوگرم پسته خواهد بود و اندازه هر قرارداد برابر با 100 کیلوگرم پسته است.

یعنی اگر شما به‌ازای هر کیلو پسته معادل 1،000،000 ریال پرداخت نمایید، ارزش معامله 100 کیلوگرم پسته برابر با 100،000،000 ریال (ده میلیون تومان) خواهد بود.

حداکثر حجم سفارش هر مشتری در قرارداد آتی پسته 25 قرارداد است. این به این معنا می‌باشد که معامله‌گر در هر سفارش می‌تواند حداکثر 2500 کیلوگرم پسته را در سیستم ثبت نماید.

همچنین در هر نماد معاملاتی پسته، سقف مجاز موقعیت‌های تعهدی باز برای مشتریان حقیقی 250 قرارداد است.

زمان معامله

هیئت‌مدیره بورس روزها و ساعات معامله را اعلام خواهد کرد. زمان انجام معامله قراردادهای آتی پسته نیز از ساعت 10 الی 17 در روزهای شنبه تا چهارشنبه و از ساعت 10 الی 16 روز پنجشنبه و طی یک جلسه معاملاتی پیوسته انجام می‌شود.

کارمزد معاملات آتی پسته

در قرارداد آتی پسته کارمزد را باتوجه‌به ارزش معامله محاسبه می‌کنند و درصدی از ارزش به‌عنوان کارمزد لحاظ می‌شود. اما برای حمایت از کالای کشاورزی، برای کارمزد معاملات آتی پسته تخفیف در نظر گرفته می‌شود و با توجه به آخرین قیمت تسویه، به کارگزار و بورس کالا کارمزد پرداخت می‌شود.

قرارداد آتی یا فوروارد چیست؟

قراردادهای آتی قراردادهایی هستند که در تاریخ آتی تسویه می شوند، آن‌ها از طریق بورس معامله نمی شوند. قراردادهای آتی دارای مشتقه فرابورس هستند و قبل از انقضا قابل خروج نیستند. این قراردادها می توانند به صورت فیزیکی تحویل داده شوند و یا می توان آن‌ها را به صورت نقدی تسویه کرد.

بیشتر بدانید: انواع قرارداد در بازار فارکس

قراردادهای فوروارد یا آتی چیست؟

بازارهای مالی پر از واژگان و اصطلاحاتی است که برای اینکه در بازارهای مالی عملکرد بهتری داشته باشید باید با این دست از عناوین آشنا باشید. در بازارهای مالی انواعی مختلفی از قرار دادها وجود دارد یک نوع آن قرارداد آتی و یا فوروارد می‌باشد که در زبان انگلیسی به آن Forward Exchange Contract یا به اختصار به آن FEC می‌گویند. در این قرارداد فروشنده متعهد می‌شود که در یک تاریخ مشخص در آینده کالایی معلوم را با حجم و قیمتی که از قبل تعیین شده است بفروشد، پس فارغ از قیمت کالا در آینده، قیمتی که در قرارداد درج شده است اهمیت دارد.

خریدار هم همین تعهد را دارد ولی در سمت دیگر، یعنی تعهد می‌دهد که آن کالا را در آن تاریخ از فروشنده بخرد، در واقع این نوع قرار داد برای پوشش یا محافظت از خطرات احتمالی و غیر منتظره مثل برگشت قیمت بر خلاف انتظارات سرمایه گذاران، برای هر دو طرف می باشد.

در قرارداد آتی می‌توانید کالایی را که اکنون مالک آن نیستید بفروشید، یعنی شما کالایی را در حال حاضر ندارید، ولی تعهد می‌دهید که آن را در آینده به خریدار تحویل بدهید.

مثالی از یک قرارداد فوروارد

اجازه دهید این مفهوم را با کمک یک مثال ساده بیشتر درک کنیم، فرض کنید دو طرف درگیر هستند.

یکی تولید کننده طراح جواهرات نقره ای است و طرف دیگر واردکننده نقره است و به صورت عمده به جواهر فروشی ها می فروشد.

بطور مثال قیمت فعلی 1 کیلوگرم نقره 650$ است و وارد کننده قراردادی را برای خرید 50 کیلوگرم نقره دو ماه دیگر منعقد می کند، که مبنای این معامله قیمت توافقی نقره در حال حاضر است، بنابراین وارد کننده طلا و جواهر باید 32,500$به تولید کننده بابت50 کیلوگرم نقره در پایان قرار داد به تولید کننده پرداخت کند.

پیشنهاد مطالعه: فارکس

به طور خلاصه، پس از دو ماه، هر دو طرف قرارداد بدون توجه به قیمت نقره در آن زمان، باید به توافق خود عمل کنند.

چرا هر دو طرف قرارداد را منعقد می کنند؟

با توجه به شرایط فوق، خریدار نقره معتقد است که قیمت در آینده افزایش خواهد یافت و می خواهد قیمت ها را قفل کند تا از افزایش قیمت در آینده بهره مند شود، از سوی دیگر، فروشنده نقره معتقد است که قیمت به احتمال زیاد در آینده کاهش می یابد و می‌خواهد از قیمت فعلی قفل شده بهره مند شود.

هر دو طرف درگیر در این معامله نظرات مخالفی دارند و از این رو برای بیان نظرات خود قراردادی منعقد می کنند.

پیشنهاد ویژه: استراتژی فارکس

نتایج احتمالی قرارداد فوروارد

احتمال اول: اگر قیمت نقره در آینده افزایش یابد، وارد کننده نقره سود خواهد برد و تولید کننده ضرر می کند، اگر قیمت نقره به کیلویی 700$ افزایش یابد، بنابراین ما به التفاوت قیمت فعلی با قیمت درج شده در قرداد کیلویی 50$ است که در مجموع اختلاف کل قرار داد 2500$ است که این میزان سود وارد کننده نقره بوده و در مقابل مقدار ضرر تولید کننده نقره نیز می باشد.

احتمال دوم: اگر قیمت نقره در آینده کاهش یابد، تولید کننده سود خواهند برد و وارد کننده جواهرات ضرر خواهد کرد، به عنوان مثال، اگر قیمت نقره بعد از 2 ماه به کیلویی 550$ کاهش یابد بنابراین ما به التفاوت قیمت فعلی با قیمت درج شده در قرداد کیلویی 100$ است که در مجموع اختلاف کل این قرار داد 5000$ است که این میزان سود تولید کننده نقره بوده و در مقابل میزان ضرر وارد کننده نقره نیز می باشد .

احتمال سوم: آن است که قیمت هر کیلو نقره در لحظه سر رسید قرار داد تغییری نکرده و ثابت باشد در این صورت، هیچ یک از طرفین متحمل ضرر از این قرارداد نمی شوند.

مشاهده بیشتر: سرمایه گذاری در فارکس

ریسک های مرتبط در هنگام معامله قراردادهای آتی

در زیر برخی از خطرات مرتبط با معاملات قراردادهای فوروارد آورده شده است.

ریسک نقدینگی: از نظر تئوری، طرفین با دیدگاه های مخالف وارد معامله آتی می شوند، اما در واقعیت، یافتن دو طرف با دیدگاه مخالف و مایل به ورود به معامله آتی دشوار است، بنابراین طرف‌های درگیر باید به بانک سرمایه‌گذاری مراجعه کنند و بانک سرمایه‌گذاری نیز به نوبه خود طرف‌هایی را که مایل به ورود به قرارداد آتی هستند، جستجو کند.

ریسک هزینه: هزینه عامل مهمی در قرارداد آینده است، از آنجایی که بانک‌های سرمایه‌گذاری درگیر یافتن طرف‌هایی برای انعقاد قرارداد آتی هستند، هزینه‌هایی مانند کارمزد دارند، بنابراین حتی اگر قیمت به نفع یکی از طرفین باشد، آنها تنها پس از دریافت هزینه (کارمزد به بانک سرمایه گذاری) سود واقعی می کنند.

ریسک پیش‌فرض: در صورتی که طرف بازنده پس از انقضا به طرف مقابل پرداخت نکند، ریسک پیش‌فرض بسیار زیاد است.

ریسک مقررات: هیچ چارچوب نظارتی در رابطه با قراردادهای آتی وجود ندارد، آنها با رضایت متقابل طرفین مایل وارد می شوند، بنابراین وضعیت بی قانونی وجود دارد و در آنجا است که احتمال تخطی نیز افزایش می یابد

غیر قابل خروج قبل از انقضا: مثلاً در نیمه راه تماس، اگر دیدگاه یکی از طرفین معکوس شود، هیچ راهی برای خروج از قرارداد قبل از انقضا وجود ندارد، هیچ شرطی برای توقیف وجود ندارد. تنها گزینه‌ای که آن‌ها دارند این است که وارد توافق دیگری شوند که باز هم فرآیندی خسته کننده و هزینه بر است.

مقایسه قرارداد های فوروارد و قرارداد های فیوچرز

قرارداد آتی و فیوچرز هردو در واقع یک توافق بین خرید یا فروش یک کالا در آینده با قیمت معین است، اما تفاوت‌هایی نیز بین این دو وجود دارد. یک فیوچرز در بازار بورس معامله میشود ولی قرار داد آتی خارج از بورس معامله میشود در قرار داد آتی یک پیمان و تعهد بین وطرف خریدار و فروشنده است و با استانداردهای بورس مطابقت ندارد. در قرار داد فوروارد یک تاریخ تحویل قطعی و ساده وجود دارد ولی در قرارداد فیوچرز امکان تحویل در بازه های مختلف زمانی وجود دارد و از آنجا که بازار قرار دادهای فیوچرز یک باز با نقدینگی بسیار بالا هست سرمایه گذاران هر زمان که بخواهند میتوانند ورود و خروج کنند و موضوع بعدی اینکه تسویه قرارداد فوروارد الزاما در پایان قرارداد صورت میپذیرد، در حالی که قرارداد فیوچرز به صورت روزانه تسویه می شود.

بیشتر بدانید: تفاوت فارکس و فیوچرز

جمع بندی نهایی

در این مقاله بصورت کلی با قراردادهای فوروارد یا آتی آشنا شدیم و مخاطبان آن به سه دسته تقسیم میشوند

دسته اول: تولیدکننده‌ای که نگران قیمت و نوسان محصول در آینده است، وارد قراردادهای آتی می‌شود تا ریسک خود را در این حوزه پوشش دهد و کالای خود را با قیمتی مشخص برای سررسیدهای آینده، به نوعی پیش فروش می‌کند.

دسته دوم: خریداران کالا هستند که برای پوشش ریسک نوسانات قیمت در آینده، از امروز محصول مورد نیاز خود را با قیمتی مشخص و برای تحویل آینده پیش خرید می‌کنند.

دسته سوم : نوسان‌گیران هستند، این افراد از اختلاف قیمت رخ داده میان بازار نقد و بازار آتی محصول مورد نظر استفاده می‌کنند و با پیش‌بینی روند بازار در آینده و با هدف کسب سود، وارد قرارداد آتی می شوند که البته حضور این دسته از بازیگران نیز به افزایش عمق معاملات کمک شایانی می‌کند.

بیشتر بدانید: نوسان در فارکس

سوالات متداول

قرارداد آتی یا فوروارد چیست؟

توافق‌نامه‌ای میان خریدار و فروشنده که خارج از بازار بورس منعقد می‌شود، در این قرارداد حجم و اندازه و تاریخ تحویل به صورت کاملا توافقی و بر اساس نظرات طرفین مشخص می‌شود.

ویژگی های قرارداد آتی چیست؟

چون پیمان آتی خارج از بازار بورس منعقد می‌شود شبیه همان معاملات مرسومی است که در بازارهای سنتی وجود دارد، پس انعطاف‌پذیری آن بالاست ولی به دلیل همین مسئله قابلیت انتقال آن کم است، این مسئله باعث ریسک نقدشوندگی این قرارداد می‌شود.

کاربرد قرارداد آتی چیست؟

یکی تضمین قیمت و کالا در برابر نوسانات آینده و دیگری استفاده از آن برای نوسان گیری.

بررسی حقوقی ساختار و اعتبار قرارداد آتی یکسان

قراردادآتی یکسان از ابزارهای مشتقه‌ی مالی است که اخیراً با استناد به بند 11 ماده‌ی 1 قانون بازار اوراق بهادار مصوب 1384 عرضه‌ی آن در بازار سرمایه‌ی ایران در سطح محدود آغاز شده است. نظر به لزوم آشنایی جامعه‌ی ‌حقوقی کشور با ابزارهای مالی نوین، مقاله‌ی حاضر بر آن است تا ضمن تشریح ساختار قراردادهای آتی در بازار سرمایه، به تحلیل حقوقی نقش سپرده‌ی تضمین، جایگاه اتاق پایاپای و راه‏های خاتمه‌ی این نوع قرارداد بپردازد. افزون بر این، تبیین ماهیت و اعتبار قرارداد مذکور، از موضوعاتی است که در تحقیق حاضر مورد توجه واقع شده است. از نتایج این تحقیق می‏توان به توجیه ماهیت آتی‏ها در قالب قراردادهای خصوصی مذکور در ماده‌ی 10 قانون مدنی و هم‌چنین دفع شبهات وارد بر این معاملات، نظیر انحراف از فلسفه‌ی اصلی، فقدان انگیزه‌ی تسلیم و تسلّم، کالی به کالی بودن و قماری بودن اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

• قرارداد آتی یکسان
• ابزارهای مشتقه‌ی مالی
• بازار بورس
• بازارهای مالی
• قانون بازار اوراق بهادار

عنوان مقاله [English]

legal Analysis of The Structure and Validity of Future Contract

نویسنده [English]

• Javad Hoseinzadeh

future contract is one of the financial derivative instruments the public offering of which in Iranian capital market has been recently begun on a limited level by virtue of section 1(11) of Securities Market Act 1384. Recognizing the necessity of making lawyers acquaint with such new financial instruments, this article seeks to analyze the function of guarantee deposit, the position of exchange house and the ways to terminate such contract. Moreover, the explanation of nature and validity of the contract will be contemplated in this article. The explanation of nature of future contracts on the basis of section 10 of Iranian civil code and the reject of and answering to some criticisms raised in respect of this kind of transactions such as their deviation from the philosophy, the lack of any incentive to the delivery and take-over, being such transactions as a Kali Be Kali one (as named in Islamic law) and their being as a gambling transaction, may be noted as this article’s results.

وضعیت کنتانگو (contango) در بازار آتی

قراردادهای آتی قراردادهایی هستند که به خودی خود ارزش ندارند و ارزش خود را از یک دارایی پایه در بازار نقد کسب می‌کنند. قیمت آتی و نقد کالایی خاص، همواره با هم اختلاف دارند و در برهه‌هایی از زمان این اختلاف ممکن است کم یا زیاد شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی دو مفهوم مرتبط با این اختلاف قیمت، یعنی وضعیت کنتانگو در بازار آتی (contango) و وضعیت بک واردیشن (backwardation) بپردازیم.

این ویدئو را حتما ببینید!

منظور از وضعیت کنتانگو در بازار آتی چیست؟

قیمت دارایی پایه‌ای که قراردادهای آتی روی آن تعریف شده‌اند، همواره در حال تغییر است. یکی از دلایل عمده این تغییرات می‌تواند وضعیت عرضه و تقاضا باشد. سرمایه‌گذاران با توجه به قیمت نقدی کالا، در مورد روند قیمت کالا گمانه‌زنی‌هایی دارند. حال اگر قیمت آتی کالایی خاص، بیشتر از قیمت نقد پیش‌بینی شده توسط سرمایه گذاران باشد، وضعیتی پیش می‌آید که به آن کنتانگو (contango) می‌گویند. نام دیگر کنتانگو ، فورواردیشن (forwardation) است.

مفهوم بک واردیشن (Backwardation) چیست؟

چنانچه عکس پدیده کنتانتگو را در بازار شاهد باشیم، یعنی قیمت نقد مربوط به کالایی خاص بیشتر از قیمت آتی مربوط به همان کالا باشد، وضعیت بک واردیشن (backwardation) اتفاق می‌افتد. طبق تجربه‌ای که در بازارهای جهانی وجود دارد، بک واردیشن پدیده‌ای نادر و حاصل یک بحران (جنگ، آب و هوا، تقاضای غیرمعمول) است.

به طور مثال چنانچه تولید و عرضه نفت پالایشگاه آرامکو عربستان به دلیل بحران منطقه‌ای (با فرض نبود ذخایر عظیم مفهوم قرارداد آتی نفتی در آرامکو) کاهش یابد، ممکن است قیمت هر بشکه نفت به صورت مقطعی بالا رود. در چنین شرایطی قیمت نقدی نفت احتمالا بیشتر از قیمت آتی خواهد بود. به دلیل این که سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان قیمت نقدی را متورم می‌بینند، پیش‌بینی می‌کنند قیمت نقد و آتی به سمت همدیگر همگرا شوند؛ بنابراین در بازار نقد، فروش استقراضی و در بازار آتی موقعیت تعهدی خرید را اخذ می‌کنند.

مثالی در مورد کنتانگو و بک واردیشن

فرض کنید تاجری با باغدار پسته قرارداد می بندد که یک تن پسته را با قیمت هر کیلو ۱۸۳هزار تومان با سرسید سه ماه آینده از وی بخرد؛ قیمت نقدی پسته در بازار ۱۸۵هزار تومان است.

سناریو اول

پس از انعقاد قرارداد، واسطه‌گری پیشنهاد فروش قرارداد آتی را به قیمت هر کیلو ۱۹۰هزار تومان به تاجر می‌دهد، یعنی تاجر قرارداد آتی را به واسطه‌گر بفروشد. در حال حاضر قیمت پیشنهادی واسطه‌گر بیشتر از قیمت آتی توافق‌شده مابین تاجر و باغدار پسته است. این مثالی از وضعیت کنتانگو در بازار آتی است.

سناریو دوم

تاجر پیشنهادی را از واسطه‌گری مبنی بر فروش روی قیمت ۱۸۴۰۰۰تومان دریافت می‌کند و تاجر بنا به پیش‌بینی که از آینده دارد این پیشنهاد را می‌پذیرد. در چنین حالتی، قیمت قرارداد آتی و نقدی نشان‌دهنده وضعیت بک واردیشن است.

نمودار فوق با فرض تغییر جزئی قیمت آتی طی چند ماه طراحی شده است.

جدول زیر مثالی در مورد بک واردیشن زیره هند است که در سال ۲۰۱۹ اتفاق افتاد.

سخن آخر

همانطور که گفته شد احتمال وقوع بک واردیشن پایین است. حتی در صورت وقوع، کسب سود از این فرصت، مستلزم رصد چند ماهه بازار است. وضعیت کنتانگو در بازار آتی بیشتر دیده می‌شود. یعنی قیمت آتی بیشتر از قیمت نقدی مربوط به کالایی خاص است، بنابراین سرمایه‌گذاران باید اقدام به اخذ موقعیت تعهدی مناسب، با توجه به شرایط بازار کنند.

تصمیم در انتخاب موضع معاملاتی بهینه در قراردادهای آتی کالاهای مصرفی با کنترل پویای تصادفی و بر مبنای تئوری ذخیره سازی و مفهوم ثمرات رفاهی

1 گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

اصلی‏ترین تئوری حاکم بر ارزش‏گذاری قراردادهای آتی، تئوری ذخیره سازی است که در آن مهمترین فاکتور دخیل در قیمت گذاری قرارداد، مفهومی تحت عنوان ثمرات رفاهی است. ثمرات رفاهی عاملی است که فرآیند ارزش‏گذاری قراردادهای آتی را با پیچیدگی‏های جدی مواجه کرده است. تلاش برای تعیین بهترین موضع معاملاتی در قراردادهای آتی با دارایی پایه گوناگون و با تاریخ سررسید مختلف با بهره‏گیری از بهینه سازی کنترل پویای تصادفی، هدفی است که در این مقاله انجام گرفته است و در بازار بورس کالای ایران پیاده سازی مفهوم قرارداد آتی شده است. نتایج حاصل نشان می‏دهد که مدل حاصل در حالت تک کالایی به طور کامل توانسته است که موضع معاملاتی درست را تشخیص دهد و در حالت دو کالایی 91.7 درصد موفق عمل کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

• مدل‌سازی ریاضی/ تصادفی/ پویا/احتمالی/فازی

عنوان مقاله [English]

Decision to choose optimal trading position in future contracts of consumer goods with stochastic control and based on storage theory and convenience yield

نویسندگان [English]

• Mehdi Khajezadeh Dezfoli 1
• Mansour Momeni 1
• Hanan Amoozad Mahdirji 1
• Mohammad Hosein Pourkazemi 2

1 Department of Industrial Management, Management Faculty, Tehran University, Tehran, Iran.

2 Department of Economical Science, Faculty of Economyand Policy, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The main theory governing the valuation of future contracts is the storage theory in which the most important factor for pricing contract is convenience yield. convenience yield is a factor that complicates the process of valuing futures contracts. Trying to determine the best trading position at different futures prices as well as forming an optimal portfolio of futures contracts on a specific time horizon and on contracts with different underlying assets and with different maturities by using stochastic control is a goal that in this article has been done and implemented in the Iranian Commodity Exchange market. The results show that the resulting model in the single commodity مفهوم قرارداد آتی mode has been able to fully identify the correct trading position and in the two commodity mode has been 91.7% successful.

کلیدواژه‌ها [English]

• Futures
• Stochastic control
• Storage theory
• Convenience yield

مراجع

Alquist, R., & Kilian, L. (2010). What do we learn from the price of crude oil futures? Journal of applied econometrics, 25(4), 539-573. https://doi.org/10.1002/jae.1159

Angoshtari, B., & Leung, T. (2019). Optimal dynamic basis trading. Annals of finance, 15(3), 307-335. https://doi.org/10.1007/s10436-019-00348-x

Bachelier, L. (1900). Théorie de la spéculation. In Annales scientifiques de l'École normale supérieure (Vol. 17, pp. 21-86). http://www.numdam.org/item/10.24033/asens.476.pdf

Basak, S., & Pavlova, A. (2016). A model of financialization of commodities. The journal of finance, 71(4), 1511-1556. https://doi.org/10.1111/jofi.12408

Benth, F. E., & Lempa, J. (2014). Optimal portfolios in commodity futures markets. Finance and stochastics, 18(2), 407-430. https://doi.org/10.1007/s00780-013-0224-5

Brennan, M. J. (1976). The supply of storage. In The economics of futures trading (pp. 100-107). Palgrave Macmillan, London.

Brennan, M. J., & Schwartz, E. S. (1985). Evaluating natural resource investments. Journal of business, 58(2) 135-157. https://www.jstor.org/stable/2352967

Carmona, R., & Ludkovski, M. (2004). Spot convenience yield models for the energy markets. Contemporary mathematics, 351, 65-80.

Casassus, J., & Collin‐Dufresne, P. (2005). Stochastic convenience yield implied from commodity futures and interest rates. The journal of finance, 60(5), 2283-2331. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2005.00799.x

Chikobvu, D., & Chinhamu, K. (2013). Random walk or mean reversion? empirical evidence from the crude oil market. Istatistik journal of the Turkish statistical association, 6(1), 1-9.

Cortazar, G., & Naranjo, L. (2006). An N‐factor Gaussian model of oil futures prices. Journal of futures markets: futures, options, and other derivative products, 26(3), 243-268. https://doi.org/10.1002/fut.20198

Cortazar, G., & Schwartz, E. S. (1993). A compound option model of production and intermediate inventories. Journal of business, 517-540. https://www.jstor.org/stable/2353185

Dixit, R. K., Dixit, A. K., & Pindyck, R. S. (1994). Investment under uncertainty. Princeton University Press.

Duncan, T. E., & Pasik-Duncan, B. (2012). A direct method for solving stochastic control problems. Communications in information and systems, 12(1), 1-14. https://dx.doi.org/10.4310/CIS.2012.v12.n1.a1

Elaut, G., Erdős, P., & Sjödin, J. (2016). An analysis of the risk‐return characteristics of serially correlated managed futures. Journal of futures markets, 36(10), 992-1013. https://doi.org/10.1002/fut.21773

Gibson, R., & Schwartz, E. S. (1990). Stochastic convenience yield and the pricing of oil contingent claims. The journal of finance, 45(3), 959-976. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1990.tb05114.x

Guo, W., Zhang, Q., & Rong, L. (2018). A stochastic epidemic model with nonmonotone incidence rate: sufficient and necessary conditions for near-optimality. Information sciences, 467, 670-684. https://doi.org/10.1016/j.ins.2018.03.054

Kaldor, N. (1939). Speculation and economic stability. The review of economic studies, 7(1), 1–27. https://doi.org/10.2307/2967593

Lazo, J. G. L., Vellasco, M. M. B., Pacheco, M. A. C., & Dias, M. A. G. (2007). Real options value by Monte Carlo simulation and fuzzy numbers. International journal of business, 12(2), 181.

Mirantes, A. G., Población, J., & Serna, G. (2012). The stochastic seasonal behaviour of natural gas prices. European financial management, 18(3), 410-443. https://doi.org/10.1111/j.1468-036X.2009.00533.x

Pindyck, R. S. (2001). The dynamics of commodity spot and futures markets: a primer. The energy journal, 22(3), 1-29. DOI: 10.5547/ISSN0195-6574-EJ-Vol22-No3-1

Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research methods for business students. Pearson Education.

Schwartz, E. S. (1997). The stochastic behavior of commodity prices: implications for valuation and hedging. The journal of finance, 52(3), 923-973. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1997.tb02721.x

Skabar, A., & Cloete, I. (2002, January). Neural networks, financial trading and the efficient markets hypothesis. The twenty-fifth Australasian computer science conference (ACSC2002) (Vol. 2, pp. 241-249). Melbourne, Australia. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.19.4881&rep=rep1&type=pdf

Sun, S., Sun, Y., Zhang, G., & Liu, X. (2017). Dynamical behavior of a stochastic two-species Monod competition chemostat model. Applied mathematics and computation, 298, 153-170. https://doi.org/10.1016/j.amc.2016.11.005

Telser, L. G. (1958). Futures trading and the storage of cotton and wheat. Journal of political economy, 66(3), 233-255.

Working, H. (1948). Theory of the inverse carrying charge in futures markets. Journal of farm economics, 30(1), 1-28. https://doi.org/10.2307/1232678

Yan, R., & Sun, S. (2020). Stochastic characteristics of a chemostat model with variable yield. Physica A: statistical mechanics and its applications, 537, 122681. https://doi.org/10.1016/j.physa.2019.122681

Yan, X. S. (2002). Valuation of commodity derivatives in a new multi-factor model. Review of derivatives research, 5(3), 251-271.