تعریف توقف ضرر

نیروی اصطکاک چیست؟

آیا ضرر بازگشایی واردات خودرو از توقف آن بیشتر است؟

در نظر گرفتن درآمد از ناحیه حقوق ورودی خودرو در لایحه بودجه ۱۴۰۰ برخلاف لوایح دو سال گذشته، شائبه گشایش دوباره واردات خودروهای خارجی به کشور را ایجاد کرد؛ این در شرایطی است که اظهارات مسوولان سازمان برنامه و بودجه گویای این واقعیت است که دولت تصمیمی در گشایش دوباره واردات خودرو ندارد.

خودرو

چهارشنبه گذشته لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ از سوی معاون پارلمانی رئیس‌جمهور تقدیم مجلس شد، حال آنکه در این لایحه برخلاف سال‌های ۹۸ و ۹۹ دولت ۲ هزار و ۴۰ میلیارد تومان درآمد از محل واردات خودرو (بند حقوق ورودی خودرو) برای خود در نظر گرفته است. با اعمال حقوق ورودی واردات خودرو در لایحه سال آینده تعریف توقف ضرر این گمانه قوت گرفت که انگیزه‌ای قوی برای بازگشایی دوباره مسیر واردات خودرو در سال آینده به‌وجود آمده است.

ایست منابع ارزی به واردات خودرو

در این زمینه برخی تعهد دولت به مصوبه کمیسیون صنایع و معادن مجلس (طرح ساماندهی صنعت و بازار خودرو) را که در آن واردات خودرو همراه با شروطی الزام‌آور شده بود‌ دلیل گنجاندن حقوق ورودی خودرو در لایحه ۱۴۰۰ عنوان می‌کردند و برخی دیگر نیز پیش‌بینی لغو تحریم‌ها و بازگشت شرایط سیاسی و اقتصادی کشور به قبل از تحریم‌ها را دلیل دیگری بر اقدام دولت در این زمینه عنوان می‌کنند.

از سویی بازار آشفته خودرو و همچنین توقف دو مسیر ورودی خودرو به بازار یعنی واردات و عرضه محصولات شرکت‌های خصوصی می‌توانست دلیل دیگری مبنی بر تصمیم دولت به بازگشایی واردات خودرو باشد. با این حال اما اظهار‌نظر دو مقام مسوول سازمان برنامه و بودجه گویای عزم دولت بر توقف واردات خودرو به کشور است‌ به ‌طوری‌که سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه دو روز پیش بر نفی آزادسازی واردات خودرو به استناد لایحه بودجه ۱۴۰۰ تاکید کرد و توضیح داد که در حال‌حاضر تعدادی از خودروها به دلایلی از جمله مشکل قضایی در گمرک دپو مانده که هنوز در مورد ترخیص آنها تصمیم‌گیری نشده و ممکن است در سال آینده با رفع موانع ترخیص شوند، بر این اساس از محل آن، حقوق ورودی به‌عنوان یکی از محل‌های درآمدی دولت در لایحه بودجه پیش‌بینی شده است.

اما دومین مقام از سازمان برنامه و بودجه که در این زمینه اظهار‌نظر کرد معاون اقتصادی این سازمان بود که روز گذشته در مورد حقوق ورودی خودرو در لایحه ۱۴۰۰ عنوان کرد برای واردات خودرو باید کشور در شرایط عادی قرار داشته باشد، در غیر این‌صورت بر سیاست‌های پولی و ارزی کشور اثرگذار خواهد بود.

وی همچنین ادامه داده که واردات خودرو زمانی انجام می‌شود که آثار منفی آن به حداقل برسد که لازمه آن به ثبات رسیدن وضعیت ارزی کشور است. آنچه در اظهارات این مقام مسوول در سازمان برنامه و بودجه مورد تاکید قرار گرفته آثار زیانبار و تبعات‌منفی واردات خودرو به کشور است. هر‌چند وی به صراحت مواردی از آثار منفی ورود خودرو بیان نکرده اما واردات را به وضعیت ارزی کشور گره زده است، موضوعی که دولت از سال ۹۷ بر آن تاکید دارد و دلیلی روشن توقف واردات خوانده است.

در این زمینه هر‌چند برخی واردکنندگان، نمایندگان مجلس و حتی رئیس شورای‌رقابت بر سازوکارهایی برای تامین ارز واردات خودرو تاکید کردند با این حال دولت بر توقف واردات مصر است و هیچ پیشنهادی را در این زمینه به واسطه التهابات‌ارزی نپذیرفته است.

حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا ضرر بازگشایی واردات خودرو از توقف آن بیشتر است؟ تعریف توقف ضرر آنچه مشخص است بسیاری از کالاهایی که همراه با اعمال تحریم‌های ثانویه، ورودشان متوقف مانده بود دولت با رویکرد کاهش التهاب و آرامش بازارها رای به ورود دوباره آنها داد، این در شرایطی است که خودرو شاید تنها کالایی باشد که دولت با ادعای مدیریت منابع ارزی کشور چندان روی‌خوشی برای بازگشایی آن نشان نمی‌دهد.

محرومیت بازار با ادعای مدیریت ارزی

همان‌طور که عنوان شد اواخر خرداد ۹۷ دولت در پی خروج امریکا از توافق هسته‌ای، تصمیم گرفت برای مدیریت منابع ارزی واردات خودرو به کشور را ممنوع کند. این تصمیم اگرچه منتقدان زیادی داشت و بارها با اعتراض‌ها و البته پیشنهادهایی از سوی واردکنندگان برای لغو آن مواجه شد، اما دولت همچنان بر اجرای این مصوبه تاکید و اصرار دارد. طی حدودا دو سال و نیم، با توجه به رشد شدید نرخ خودروهای وارداتی از یکسو و تعطیلی و نیمه‌تعطیلی بسیاری از شرکت‌های واردکننده و بیکاری ناشی از این اتفاق، واردکنندگان پیشنهادهای مختلفی را بابت لغو ممنوعیت به دولت ارائه کردند، اما هیچ‌کدام مورد‌موافقت قرار نگرفت.

نه‌تنها واردکنندگان، بلکه بسیاری از کارشناسان نیز معتقدند ممنوعیت واردات خودرو علاوه بر تبعات منفی ذاتی خود (رشد شدید قیمت، تعطیلی شرکت‌های واردکننده و بیکاری)، به عاملی برای صعود نرخ خودروهای داخلی نیز تبدیل شد. در این بین برخی پیشنهاد می‌کنند که دولت در کنار مدیریت منابع ارزی می‌تواند نسبت به بازگشایی واردات خودرو اقدام و از منافع آن، هم خود بهره ببرد و هم مصرف‌کنندگان را در این منافع دخیل کند. آنچه مشخص است همراه با لغو واردات خودرو، خروج محصولات فرسوده نیز متوقف مانده است. طبق مقرراتی که از دولت نهم اجرایی شد هر واردکننده به ازای حجم موتور و مصرف سوخت محصول وارداتی خود باید نسبت به خروج خودروی فرسوده اقدام می‌کرد. این مقررات منجر به تسریع خروج محصولات فرسوده در کشور شد و واردکنندگان منجی از رده خارج کردن فرسوده‌ها شدند. حالا حدود سه سال است که همراه با لغو واردات، طرح خروج خودروهای فرسوده نیز کاملا متوقف مانده است. بنابراین اگر واردات بار دیگر از سرگرفته شود و خروج فرسوده‌ها نیز استارت بخورد نفع آن برای دولت و مردم است، چراکه از یک‌سو در مصرف بی‌رویه سوخت فرسوده‌ها جلوگیری می‌شود و از سوی دیگر مسیر آلودگی بیشتر هوا مسدود خواهد شد.

اما همان‌طور که دولت واردکنندگان را در ازای ورود هر خودرو مجبور به خروج فرسوده‌ها کرد، می‌تواند در کنار حقوق ورودی خودرو، با مالیات‌ستانی از دارندگان خودروهای لوکس درآمدی در این زمینه برای خود تعریف و آن را در مسیر توسعه حمل‌ونقل شهری استفاده کند. از سوی دیگر بازگشایی دوباره واردات خودرو اگر‌چه به کاهش نرخ وارداتی‌ها در بازار منجر خواهد شد، اما در نهایت می‌تواند تامین‌کننده بخشی از خودروهای بازار نیز باشد. آنچه مشخص است پس از اعمال تحریم‌ها همراه با کاهش تولید دو خودروساز بزرگ کشور، توقف تولید خودروسازان بخش خصوصی و همچنین توقف واردات، ورودی خودرو به بازار به کمترین سطح خود رسید.

به این ترتیب با کاهش عرضه و تقاضای بالا، دلالی و سفته‌بازی به‌طور چشمگیری افزایش یافت. به این ترتیب دولت می‌تواند به‌نوعی با بازگشایی واردات خودرو به مدیریت بخشی تعریف توقف ضرر از بازار بپردازد. از سوی دیگر اما همراه با توقف ورود خودرو به کشور انحصار در بازار چند‌برابر شده است.

در این زمینه حتی چندی پیش رضا شیوا رئیس شورای رقابت عنوان کرده بود که بازگشایی واردات خودرو بدون انتقال ارز پیشنهادی است که می‌تواند به ایجاد رقابت و بهبود وضعیت موجود بازار منتهی شود. براین‌اساس دولت می‌تواند رقابت ناچیزی را که پیش از تحریم‌ها بر بازار خودروی کشور حاکم بود بار دیگر با گشایش واردات، احیا کند. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد که برخلاف برخی مسوولان سازمان برنامه و بودجه، لغو توقف واردات چندان نیز تبعات نداشته و دولت می‌تواند با ساماندهی و مدیریت منابع ارزی و تعریف سازو‌کارهایی بازار را از وجود محصولات جهانی محروم نکند.

چند مجهولی مخالفت با واردات

همانطور که عنوان شد حدود سه سال از اعمال تحریم‌ها می‌گذرد این در شرایطی است که در این مدت علاوه بر کند شدن تیغ تحریم‌ها مسیرهایی نیز برای دور زدن آن ایجاد شده و از همه مهم‌تر کنار رفتن ابرهای تیره در افق منابع ارزی کشور امیدواری‌هایی را ایجاد کرده است با این حال دولت به‌عنوان سیاست‌گذار کلان حاضر نیست به واردات خودرو تن دهد و بر ممنوعیت واردات خودرو به کشور اصرار می‌ورزد. اما دلیل این همه اصرار دولت برای تداوم ممنوعیت واردات چیست؟ فربد زاوه کارشناس خودرو در این ارتباط به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید تئوری سیاست‌گذار پولی و مالی کشور در کنترل بازار ارز از مسیر محدودیت واردات جوابگو نبوده و به‌رغم ممنوعیت واردات کالاهایی که به‌نظر سیاست‌گذار کلان لوکس محسوب می‌شوند از جمله خودرو، شاهد رشد نمودار نرخ ارز بوده‌ایم.این کارشناس خودرو ادامه می‌دهد با توجه به اینکه دولت علاوه بر مسیر واردات خودرو به کشور مسیر قانونی واردات قطعات و لوازم یدکی را به همان دلیل مدیریت منابع ارزی مسدود کرد اما شاهد هستیم که این برنامه هیچ خللی در تامین قطعات یدکی ایجاد نکرده بنابراین مشخص است که نیاز بازار از مسیرهای غیر رسمی و قاچاق تامین شده است.

زاوه تاکید می‌کند مسدود کردن یک مسیر قانونی باعث باز شدن چندین مسیر غیر قانونی برای تامین نیاز بازار می‌شود.

به‌نظر این کارشناس خودرو ممنوعیت واردات به بهانه مدیریت منابع ارزی تنها سبب تشدید انحصار شده که خود را در محدودیت‌های ایجاد شده در بازار نشان می‌دهد.به اعتقاد زاوه سیاستگذاری پر چالش طی چند سال اخیر و همچنین رفتارهای شبهه انگیز مانند ممنوعیت ثبت سفارش یک شبه تنها سبب ایجاد رانت، فساد و تحکیم پایه‌های انحصار شده و هیچ عایدی دیگری به همراه نداشته است.

این کارشناس خودرو می‌گوید بعید به‌نظر می‌رسد که دولت از سیاست ممنوعیت واردات خودرو به کشور دست بکشد، اما بر فرض هم که این اتفاق بیفتد شاهد واردات پر رانت و فساد مانند اتفاق‌هایی که در سال ۹۶ افتاد خواهیم بود.

زاوه تاکید می‌کند در این فضای پر انحصار و فساد نمی‌توان امیدی به ایجاد فضای رقابتی داشت.

مهدی دادفر دبیر انجمن واردکنندگان نیز به خبرنگار ما می‌گوید سیاست بانک مرکزی مبنی بر مدیریت منابع ارزی از مسیر کنترل واردات کالا به کشور اصلی‌ترین مانع در راه ورود خودرو به کشور است.دبیر انجمن واردکنندگان ادامه می‌دهد تا زمانی که شاهد تغییر نگاه سیاست‌گذار کلان حوزه پولی و مالی نباشیم قفل واردات باز نخواهد شد.

وی تاکید می‌کند مسیرهایی مانند استفاده از ارز اشخاص در خارج از کشور که تعهدی مبنی بر بازگرداندن منابع ارزی خود به کشور ندارند، جذب منابع مورد نیاز از مسیرهای خاص، استفاده از ارز حاصل از صادرات غیر نفتی و مواد پتروشیمی پیشنهادهایی است که از سوی انجمن واردکنندگان ارائه شده است اما همگی به نوعی با بی‌تفاوتی مدیران ارشد بانک مرکزی روبه‌رو شده‌اند.

دبیر انجمن واردکنندگان عنوان می‌کند باید شرایط به گونه‌ای پیش برود که به جای انفعال، مسدود کردن مسیر و سپردن بازار به‌دست موج‌های اقتصادی به فکر طراحی راه‌حل‌های گوناگون با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور باشیم.

هزینه تولید چیست؟ (انواع و عوامل مؤثر بر آن)

هزینه تولید عامل مهمی در روند تولید یا ارائه‌ی محصول در هر شرکتی است. درک نحوه‌ی محاسبه، ثبت و کنترل هزینه‌های تولید بخشی اساسی در اطمینان از مقرون‌به‌صرفه بودن و سودآوری محصولات شرکت‌ها به شمار می‌آید. برای درک هزینه‌های تولید محصول باید بدانید که هزینه‌ تولید چیست و چگونه بر موفقیت شرکت تأثیر می‌گذارد.

در همین راستا،‌ در این مطلب هزینه‌ تولید را تعریف می‌کنیم، انواع مختلف هزینه‌های تولید را بررسی می‌کنیم و درمورد عواملی که بر هزینه‌ تولید شرکت‌ها تأثیر می‌گذارند، بحث می‌کنیم.

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

تعریف هزینه‌ تولید

اصطلاح «هزینه‌ تولید» به تمام هزینه‌هایی گفته می‌شود که شرکت موردنظر هنگام ارائه‌ی خدمات یا تولید محصول متحمل می‌شود. هزینه‌های تولید هزینه‌های مختلفی را شامل می‌شوند که از آن جمله می‌توان به هزینه‌ی مواد اولیه، حقوق و دستمزد کارکنان، تعمیر و نگه‌داری کارخانه و هزینه‌ی حمل‌ونقل اشاره کرد؛ هم‌چنین، هزینه‌هایی هم‌چون مالیات‌بر‌درآمد که مربوط به فرایندهای تولید یا تسهیلات شرکت‌ها هستند، جزء هزینه‌های تولید دسته‌بندی می‌شوند.

به طور معمول، شرکت‌ها هزینه‌ تولید را در قالب «هزینه‌ی هر واحد محصول» محاسبه می‌کنند که شامل مقدار پول موردنیاز برای تولید یک مورد خاص است. حسابداران برای محاسبه‌ی هزینه‌ی هر واحد محصول، هزینه تولید را محاسبه می‌کنند و سپس آن را بر تعداد واحدهای تولیدشده تقسیم می‌کنند. پس از آن، آن‌ها می‌توانند هزینه‌ی هر واحد محصول را در نظر بگیرند و درمورد نحوه‌ی قیمت‌گذاری کالای فروشی تصمیم گیری کنند.

به طور معمول، شرکت‌ها برای سودآوری به فروش اقلامی بیش‌تر از هزینه تولید آن‌ها نیاز دارند. اگر هزینه تولید محصول برابر یا بیش‌تر از قیمت فروش آن‌ها باشد، شرکت موردنظر با خطر ضرر یا شکست مواجه می‌شود؛ به همین دلیل، می‌توان گفت که هزینه‌ی تولید عامل مهمی است که شرکت‌ها باید هنگام ارزیابی موفقیت شرایط مالی خود، آن را در نظر بگیرند. اگر هزینه‌ی تولید محصول به طور مداوم بیش‌تر از سود حاصل از آن باشد، ممکن است شرکت برای حفظ بودجه‌ی خود، به توقف تولید نیاز داشته‌باشد. به همین ترتیب، اگر هزینه‌های مربوط به ارائه‌ی سرویسی خاص بیش از حد زیاد شوند، شرکت باید ارائه‌ی آن سرویس را متوقف یا برای کاهش هزینه‌های مربوط راهی پیدا کند.

انواع هزینه تولید

هزینه تولید را می‌توان به ۲ دسته‌ی مجزا تقسیم کرد که هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم را شامل می‌شوند.

۱. هزینه تولید مستقیم

هزینه‌های مستقیم هزینه‌هایی هستند که به طور مستقیم به عنوان هزینه‌ی محصولات خاص، خدمات، مشتریان یا سایر موارد محصولات تولیدی ارزیابی می‌شوند.

تیم حسابداری شرکت‌ها به طور معمول هزینه‌های مستقیم را در هر مرحله از مراحل تولید ثبت می‌کنند و سپس آن‌ها را با هم جمع می‌کنند تا هزینه‌ی‌ کلی تولید هر محصول به دست آید. هزینه‌های مستقیم اغلب متغیر هستند، به این معنی که ممکن است، بسته به عوامل مختلف، نوسان داشته‌باشند؛ به عنوان مثال، ممکن است قیمت روغن موردنیاز دستگاه‌های تولیدی در هر سال بالاتر یا پایین‌تر باشد. به طور مشابه، تغییر در حداقل دستمزد کارکنان ممکن است باعث افزایش دستمزد ساعتی کارگران سطوح پایین‌تر شود.

در حالت کلی، هزینه‌های مستقیم موارد زیر را شامل می‌شوند:

• مواد خام؛
• لوازم تولیدی؛
• دستمزد کارگران؛
• کمیسیون‌ها.

۲. هزینه تولید غیرمستقیم

هزینه‌های غیرمستقیم به هزینه‌هایی گفته می‌شوند که با روند تولید همراه هستند، اما نمی‌توان آن‌ها را به طور مستقیم در روند تولید محصول ارزیابی کرد.

برخی از هزینه‌های غیرمستقیم را نمی‌توان به عنوان عاملی دخیل در هزینه تولید محصولی خاص به شمار آورد؛ در عوض، این هزینه‌ها به عنوان بخشی از هزینه‌های سربار تولید در نظر گرفته می‌شوند.

هزینه‌های سربار تولید شامل هزینه‌هایی هستند که روند تولید محصول یا خدمات را، بدون تأثیرگذاری مستقیم روی این روند، تسهیل می‌کنند. تشخیص راه‌هایی برای شناسایی، ثبت و کنترل هزینه‌های سربار غیرمستقیم تولید یکی از کارآمدترین راه‌ها برای کاهش هزینه‌ی تولید شرکت است.

برخی از مهم‌ترین هزینه‌های سربار تولید عبارت‌اند از:

• هزینه‌ی لوازم اداری؛
• پول آب و برق ساختمان؛
• حقوق ناظران یا کارکنان پشتیبانی؛
• هزینه‌ی اجاره‌ی مکان شرکت؛
• هزینه‌های نگه‌داری.

عوامل مؤثر بر هزینه تولید

چندین عامل خاص می‌توانند هزینه تولید محصولی خاص یا سرویسی را به شدت تحت‌تأثیر قرار دهند؛ برخی از این عوامل عبارت‌اند از:

۱. تقاضا

با رشد موفقیت شرکت‌ها، تقاضا برای محصولات خاصی از آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. ممکن است شرکت موردنظر برای پاسخ‌گویی به سفارش‌های تعریف توقف ضرر مشتریان، به خرید مواد خام بیش‌تر، استخدام کارگران جدید، گسترش امکانات تولید یا حتی افتتاح جایگاه دومی نیاز داشته‌باشد. در حالت ایدئال، این شرکت می‌تواند با استفاده از سود حاصل از مشتریان جدید خود، هزینه‌های اضافی ناشی از تولید بیش‌تر را جبران کند.

۲. تکنولوژی

با پیشرفت تکنولوژی، برخی از کسب‌وکارهایی که پیش از این به طور سنتی و با نیروی انسانی اداره می‌شدند، به سمت انجام کارها توسط ماشین‌ها و سیستم‌های خودکار پیش می‌روند. بسیاری از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند که به جای کارمندان، از ربات‌های تولیدکننده استفاده کنند؛ به این ترتیب، هزینه‌های مربوط به حقوق و دستمزد نیروی کار انسانی در شرکتشان کاهش می‌یابد.

علاوه بر این، به‌روزرسانی تجهیزات کارخانه، نصب سیستم‌های کامپیوتری جدید یا آموزش کارکنان در استفاده از رابط‌های دیجیتال جدید می‌تواند روند تولید را تسریع کند و هم‌چنین هزینه تولید را کاهش دهد.

۳. نرخ ارز

اگر شرکتی مواد اولیه‌ی خود را از خارج از کشور وارد کند، نرخ ارز در زمان خرید مواد تا حد زیادی می‌تواند روی هزینه تولید تأثیر بگذارد. در صورت افزایش نرخ ارز، مواد موردنیاز شرکت برای تولید محصولاتش ارزان می‌شوند؛ با وجود این، نرخ بالای ارز می‌تواند رقابت میان شرکت‌های صادرکننده را کاهش دهد؛ به این ترتیب، ممکن است هزینه‌ها ثابت بمانند یا حتی افزایش یابند.

۴. نرخ بهره

یکی دیگر از هزینه‌های غیرمستقیم شرکت‌ها وام آن‌هاست؛ به عبارتی، اگر شرکتی برای پرداخت هزینه‌ها از بانک یا نهاد دیگری وام گرفته‌باشد، نرخ بهره‌ی وام می‌تواند افزایش یا کاهش یابد. در واقع، افزایش نرخ بهره مبلغ بازپرداختی از جانب شرکت موردنظر را افزایش می‌دهد. شرکت‌ها هنگام محاسبه هزینه تولید باید در گزارش‌های مالی خود امکان نوسان در نرخ بهره‌ی وام‌های بانکی را در نظر بگیرند.

۵. هزینه‌ی مواد

هزینه‌ی مواد اولیه‌ی لازم برای تولید، بسته به سال تولید، شرایط اقتصادی و محدودیت‌های موجود، می‌تواند متغیر باشد؛ به عنوان مثال، ممکن است قیمت فولاد، بسته به ثبات مالی کارخانه‌ی فولاد یا هزینه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی، افزایش یا کاهش یابد. از سوی دیگر، قیمت نفت و بنزین به دلیل ارتباط آن‌ها با حمل‌ونقل و تحویل محصول، تقریبا در هر صنعتی بسیار تأثیرگذار است.

۶. نرخ مالیات

مالیات هزینه تولید غیرمستقیم کسب‌وکار است که می‌تواند هزینه‌های سربار سالانه‌ی شرکت را به طور چشم‌گیری افزایش دهد. ممکن است مالیات شرکت‌ها در طول ۱ سال، بسته به تغییرات قوانین دولتی، بیش‌تر یا کم‌تر شوند. به این ترتیب، عواملی مانند استخدام چند کارمند جدید در شرکت، افزایش حق بیمه کارکنان و مالیات کارگران می‌توانند به افزایش هزینه‌های تولید منجر شوند.

تعریف توقف ضرر

آزمون دلخواهتو بساز

نمونه سوالات مرتبط

تست جمع بندی فصل دوم زیست‌شناسی (3) دوازدهم تجربی | فصل 2: جریان اطلاعات…

تیم مدیریت گاما

آزمون جامع فصل 7 زیست شناسی (3) پایه دوازدهم رشته علوم تجربی

تیم مدیریت گاما

تست جمع بندی فصل سوم زیست‌شناسی (3) دوازدهم تجربی | فصل 3: انتقال اطلاعات…

تیم مدیریت گاما

آزمون نوبت دوم زیست شناسی دوازدهم هماهنگ مدارس ایرانی خارج از کشور | نوبت عصر خرداد…

سؤالات امتحان ترم اول زیست شناسی دوازدهم دبیرستان شاهد حکمت | دی 1397

امتحان زیست شناسی دوازدهم دبیرستان ماندگار فردوسی تبریز | فصل 2: جریان اطلاعات در…

امتحان زیست شناسی (3) دوازدهم دبیرستان مشکات نور | فصل 1: مولکول‌های اطلاعاتی

آزمون مرحله اول بیست و سومین المپیاد زیست شناسی کشور | بهمن 1398

المپیاد زیست شناسی (مرحله…

آزمون نوبت اول زیست شناسی (3) دوازدهم دبیرستان شاهد مطهره | دی 1397

جزوه و نکات کلیدی زیست شناسی (3) دوازدهم | فصل 3: انتقال اطلاعات در نسل‌ها

نمونه سؤالات امتحانی فصل 1 زیست شناسی (3) پایه دوازدهم | فصل 1: مولکول‌های اطلاعاتی

نیروی اصطکاک چیست؟ – نحوه ایجاد و انواع آن

نیروی اصطکاک چیست؟ - نحوه ایجاد و انواع آن

در اثر ساییده شدن دو جسم به یکدیگر نیرویی به وجود می آید که در برابر این سایش مقاوت می کند، به این نیرو، نیروی اصطکاک می گویند. این نیرو باعث فشرده شدن دو جسم به همدیگر می شود. در سطوح ناصافی که فرورفتگی ها و برآمدگی های زیادی دارند، نیروی اصطکاک زیاد بوده و در سطوح صاف، مقدار این نیرو کم خواهد بود. درباره نیروی گفته شده، در کتاب علوم پایه ششم مطالبی نوشته شده است. مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک حاضر نیز ما را با خواص این نیرو و انواع آن ها آشنا می کند.

نیرو چیست؟

عاملی که به ایجاد حرکت و یا ایجاد میل به حرکت در اجسام و یا توقف آن ها می شود به عنوان نیرو تعریف می شود. هل دادن یا کشیدن یک جسم را که در برهمکنش با جسم دیگر است، به عنوان نیرو تعریف می کنند که واحد آن در فیزیک بر حسب نیوتن بیان می شود. بر طبق قانون دوم نیوتن، نیرو یک کمیت برداری است. انواع نیرو به دو دسته نیروهای تماسی و غیرتماسی تقسیم می شوند. نیروهای تماسی شامل نیروهای اصطکاک، کشش، نرمال، مقاومت هوا، اعمالی و ارتجاعی است. اما نیروهای غیرتماسی شامل نیروی گرانشی، الکتریکی و مغناطیسی است.

نیروی اصطکاک چیست؟

وقتی دو جسم به هم مالیده می شود بین آن ها نیرویی به نام اصطکاک ایجاد می شود که از سرعت حرکت این دو جسم روی هم می کاهد. در اثر این سایش، بین این اجسام حرارت و گرما ایجاد می شود. به عنوان مثال وقتی در هنگام سرما دو دست خود را به هم می مالیم، به گرم شدن دستان خود کمک می کنیم. تیز کردن چاقو، سمباده زدن چوب و فلز و هل دادن اجسام نمونه های دیگری از اصطکاک است. چون جهت این نیرو مخالف جهت حرکت اجسام است، به تعریف توقف ضرر همین دلیل با نیرویی بزرگتر از اصطکاک، می توان حرکت یک جسم را سبب شد.

نیروی اصطکاک چیست؟

نکته

بر طبق قانون اول نیوتن و اینرسی سکون که تمایل جسم ساکن به ثابت ماندن را نشان می دهد، نیروی بیشتری برای حرکت جسم ساکن نسبت به جسم در حال حرکت نیاز است.

عوامل موثر در اصطکاک

میزان نیروی اصطکاک به دو عامل جنس دو سطح و دیگری نیروی عمود بر سطح بستگی دارد. با زیاد شدن نیروی عمود بر سطح که همان وزن اجسام است، برآمدگی ها و فرورفتگی های دو سطح در هم بیشتر فرو رفته و اصطکاک زیاد می شود.

فواید و معایب وجود نیروی اصطکاک

محیط زندگی و بسیاری از صنایع تحت تاثیر اصطکاک هستند. به عنوان مثال به دلیل وجود اصطکاک است که اتومبیل ها می توانند متوقف شوند، یا ما بدون سر خوردن می توانیم راه برویم، جابجایی وسایل به راحتی انجام می شود و همچنین این نیرو سرعت وزش باد را کاهش می دهد. اما وجود این نیرو اثرات مخربی نیز دارد. به این ترتیب که اجسامی که در معرض اصطکاک هستند دچار فرسایش شده و خیلی زود خراب می شوند.

به همین جهت برخی از اوقات لازم است که میزان این نیرو کاهش یابد. کارکرد بهتر صنایع ماشین سازی و تولید ماشین آلات صنعتی به کاهش میزان اصطکاک بستگی دارد.

راه های کاهش اصطکاک

٭ اولین راهی که می توان به کاهش اصطکاک کمک کرد صیقل دادن سطح اجسام است. چون عامل ایجاد اصطکاک در هم فرورفتن ناهمواری های سطوح دو جسم در تماس با هم است، با صیقل دادن این سطوح به کاهش اصطکاک کمک می کنیم. زیر چوب اسکی دارای سطحی صاف است که برای راحت کردن حرکت، اصطکاک را کم می کند.

٭ از راه های کاهش اصطکاک روغن کاری سطوح دو جسم است. چون روغن با پر کردن فرورفتگی های سطح، اصطکاک را کاهش می دهد. روغن کاری لولای در، نمونه ای از این روش است.

راه های کاهش اصطکاک

٭ از راه های دیگر کاهش اصطکاک قرار دادن چرخ یا غلتک بین سطوح است که به کاهش اصطکاک کمک می کند و حرکت را آسان می کند.

٭با پر کردن فضای بین سطوح دو جسم نیز می توان اصطکاک را کم کرد. وسیله ای که روی سطح آب با لایه ای از هوا حرکت می تعریف توقف ضرر کند به نام هاورکرافت است که از این روش در کاهش اصطکاک آن استفاده می شود.

انواع نیروی اصطکاک

دو نوع اصطکاک به نام های اصطکاک ایستایی و جنبشی وجود دارد. به جز این موارد، دو نوع اصطکاک به نام های خشک و تر نیز تعریف می شود. در زیر به تعریف هر کدام از این نیروها می پردازیم.

اصطکاک ایستایی

با وارد کردن نیروی افقی به جسمی که در حالت ساکن در سطح افقی قرار دارد، جسم حرکتی نکند، نشان دهنده صفر بودن برآیند نیروهای وارد شده بر آن است. این نیرو که برابر با نیروی وارد شده بر جسم بوده از برهمکنش دو جسم ساکن به وجود آمده است، به نام اصطکاک ایستایی است. یعنی نیروی اصطکاک با نیروی F وارد شده بر آن برابر بوده و در جهت حفظ اینرسی بین دو سطح وارد می شود. این میزان اصطکاک مانع حرکت جسم می شود.

اما نیروی وارد شده بیشتر از میزان اصطکاک ایستایی باشد، جسم می تواند شروع به حرکت کند. به میزان این اصطکاک در این لحظه، اصطکاک در آستانه حرکت می گویند. برای محاسبه ی ضریب اصطکاک از نقطه ی نیروی در آستانه حرکت استفاده می کنند.

اصطکاک ایستایی

اصطکاک جنبشی

وقتی یک جسم روی یک جسم دیگر حرکت می کند نیروی اصطکاک جنبشی از طرف هر کدام از اجسام در حال حرکت به دیگری وارد می شود. نیروی وارده که از برهمکنش تماس بین دو جسم حاصل می شود، موازی سطح تماس و در خلاف جهت حرکت جسم خواهد بود.

باید به این نکته توجه کرد که اصطکاک ایستایی، بیشتر مواقع از اصطکاک جنبشی بیشتر است. در توضیح این نکته همان طور که در بالا نیز اشاره شد، از قانون اول نیوتن استفاده می کنیم. جسمی که در حالت سکون قرار دارد به دلیل اینرسی سکون تمایل به حفظ حالت ساکن خود دارد و جسم در حال حرکت نیز تمایل به حفظ حالت حرکت خود دارد. بنابراین برای حرکت جسم ساکن، باید به دو نیروی اینرسی و اصطکاک غلبه شود. اما به جسم در حال حرکت، برای تغییر حالت حرکت فقط به غلبه بر اصطکاک نیاز است. پس در جسم ساکن به میزان نیروی بیشتری نسبت به جسم در حال حرکت نیاز است.

اصطکاک خشک و تر

اصطکاک خشک، به اصطکاکی گفته می شود که بین دو جسم وجود دارد بدون این که ماده ی دیگری مانند آب و یا روغن بین آن ها وجود داشته باشد. اما در اصطکاک تر، بین این دو سطح جسم سوم آب و یا روغن وجود دارد.

عملکرد اصطکاک

برخی معتقدند که علت این که بین دو جسم، اصطکاک ایجاد می شود، جوش سرد است. باردار شدن اجسام در هنگام ایجاد اصطکاک نشان دهنده ارتباط بین نیروی الکترومغناطیسی با اصطکاک است. از این جمله، مالیدن پارچه به شیشه و یا تماسی است که بین ابرها ایجاد می شود.

ضریب اصطکاک

مقدار نیرویی که عمودی بخش بر نیروی اصطکاک است به نام ضریب اصطکاک است که یک مقدار ثابت، برای هر ماده است. این نکته بر طبق قانون کولن بیان می شود. فشار تماس، دما، سرعت لغزش و تعداد چرخه های بارگذاری از مواردی هستند که ضریب اصطکاک را تحت تاثیر قرار می دهند.

هورمون استروژن چیست؛ فواید، موارد استفاده و عوارض جانبی آن

استروژن‌ها دسته‌‌ای از هورمون‌های جنسی هستند که در بدن انسان ویژگی‌های زنانه ایجاد و آن‌ها را حفظ می‌کنند. این هورمون‌ها موجب شکل گرفتن ویژگی‌های ثانویه‌ی زنانه ازجمله پستان‌ها، تنظیم چرخه‌ی قاعدگی، دستگاه تولیدمثل و رشد آن‌ها می‌شود. عدم تعادل میزان هورمون استروژن در بدن زنان منجر به تولید برخی از بیماری‌ها و تغییرات فیزیکی می‌شود. در این مقاله در مورد عملکرد هورمون استروژن، فواید و موارد استفاده آن و همچنین عوارض جانبی آن صحبت خواهیم کرد.

حتما بخوانید:

چند حقیقت درمورد هورمون استروژن

• تخمدان‌ها محل اصلی تولید استروژن هستند.
• استروژن موجب تفاوت‌های ساختاری بین بدن مردان و زنان می‌شود. به‌طور مثال، زنان لگن پهن‌تری دارند و موهای سرشان دایمی‌تر است.
• استروژن مصنوعی مصارف پزشکی بسیاری مانند جلوگیری از بارداری و کنترل اثرات یائسگی دارد.
• استروژن موجب سلامتی بدن می‌شود.

هورمون استروژن چیست؟

این هورمون، پیام‌رسانی شیمیایی است که رفتار برخی از بافت‌های خاص در بدن را تعیین می‌کند. تخمدان‌ها در دوران بلوغ، هر ماه به‌دنبال چرخه‌ی قاعدگی شروع به ترشح هورمون‌های استروژن می‌کنند. در اواسط چرخه‌ی قاعدگی، سطح استروژن به‌طور ناگهانی افزایش می‌یابد و یک تخمک آزاد می‌شود. سطح این هورمون پس از تخمک‌گذاری به‌سرعت کم می‌شود.

استروژن‌ها معمولا به‌وسیله‌ی جریان خون در مایعات بدن حرکت و با سلول‌های موجود در انواع بافت‌های بدن ارتباط برقرار می‌کنند. همچنین استروژن‌ها می‌توانند پیام یا دستوری را منتقل کنند. این هورمون در کنار هورمون پروژسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های زنانه است. هورمون پروژسترون نیز باعث حفظ بارداری می‌شود و تخمک را در رحم جاسازی می‌کند.

از هورمون‌هایی که در خانواده هورمون استروژن قرار دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استرون (E1): این شکل ضعیف استروژن است و تنها هورمونی است که در زنان یائسه پیدا می‌شود. مقادیر کمی از استرون در بیشتر بافت‌های بدن، عمدتا چربی و ماهیچه‌ها وجود دارد. بدن، استرون را به استرادیول و استرادیول را به استرون تبدیل می‌کند.
• استرادیول (E2): این قوی‌ترین نوع استروژن است. استرادیول استروئیدی است که به‌وسیله‌ی تخمدان‌ها تولید می‌شود. تصور بر این است که بسیاری از بیماری‌های زنانه، مانند اندومتریوز، فیبروم و سرطان‌هایی که در زنان رخ می‌دهد، به‌ویژه سرطان آندومتر، به این هورمون مرتبط‌اند.
• استریول (E3): ضعیف‌ترین نوع استروژن و ماده‌‌ی زائدی است که بدن پس از استفاده از استرادیول، آن را تولید می‌کند. اما در دوران بارداری حجم زیادی از هورمون استریول در بدن تولید می‌شود. استریول نمی‌تواند به استرادیول و یا استروژن تبدیل شود.

مقدار بسیار کمتری از استروژن در مردها نیز دیده می‌شود.

فواید هورمون استروژن

هورمون استروژن در بخش‌های مختلف بدن زنان اثر می‌گذارد:

• تخمدان‌ها: استروژن به تحریک و رشد فولیکول تخمک کمک می‌کند.
• واژن: این هورمون باعث می‌شود تا واژن رشد کرده و به‌اندازه مناسب خود در بزرگ‌سالان برسد؛ همچنین دیواره‌ی واژن ضخیم شود. درضمن با افزایش میزان اسیدیته‌ی واژن، از عفونت‌های باکتریایی می‌کاهد. در‌عین‌حال به لغزندگی سطح واژن کمک می‌کند.
• لوله‌های فالوپ: استروژن موجب رشد و ضخیم شدن دیواره‌ی ماهیچه‌ای لوله‌های فالوپ می‌شود و انقباض‌های موردنیاز برای جابه‌جایی سلول‌های تخمک و اسپرم را فراهم می‌کند.
• رحم: استروژن باعث بهبود و حفظ غشاء مخاطی موجود در رحم می‌شود. اندازه‌ی آندومتر را افزایش می‌دهد و جریان خون، محتوای پروتئین و فعالیت آنزیمی را بهبود می‌بخشد. همچنین استروژن ماهیچه‌های موجود در رحم را تحریک می‌کند و موجب رشد آنها می‌شود. هنگام وضع حمل، انقباض‌های موجود در رحم به بیرون‌فرستادن نوزاد و جفت کمک می‌کند و در‌عین‌حال در جریان قاعدگی موجب خلاصی از بافت‌های مرده ناشی از ریزش آندومتر در رحم می‌شود.
• دهانه‌ی رحم: استروژن، جریان ترشحات مخاطی رحم و ضخامت این مخاط‌ها را تنظیم می‌کند. این وضعیت باعث افزایش حرکت سلول‌ اسپرم به درون تخمک و انجام لقاح می‌شود.
• غدد شیری: استروژن، ارتباط‌های منحصربه‌فردی با هورمون‌های دیگر پستان دارد. آنها مسئول رشد پستان‌ها در دوران نوجوانی، تجمع رنگ‌دانه‌ها در نوک سینه و در نهایت توقف جریان تولید شیر، زمانی­‌که نوزاد از شیر گرفته می‌شود، هستند.

تأثیرات هورمون استروژن بر بدن

استروژن موجب تفاوت‌های بین بدن مردها و زن‌ها می‌شود و برای عملکرد و چرخه‌ی تولیدمثل در زنان ضروری است. مثلاً در بدن یک زن:

• استخوان‌ها را کوچک تعریف توقف ضرر و کوتاه‌تر، لگن را پهن‌تر و شانه‌ها را باریک‌تر می‌کند.
• باعث تجمع چربی‌های بیشتری دور باسن و ران‌‌ها می‌شود و قوس و منحنی بیشتری به بدن می‌دهد.
• هنگام بلوغ، سرعت رشد ویژگی‌های زنانه را کاسته و حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد. انسولین روی مقدار چربی و ماهیچه‌های کم‌چرب بدن اثر می‌گذارد.
• باعث می‌شود موهای بدن زنان نرم‌تر شده و چندان به چشم نیایند، اما موهای سر آنها دایمی و پرپشت‌تر باشد.
• استروژن حنجره را کوچک‌تر و تارهای صوتی را کوتاه‌تر می‌کند و باعث می‌شود، زن‌ها صدای ریزتری نسبت به مردها داشته باشند.
• استروژن فعالیت غدد موجود در پوست را که باعث تولید مواد روغنی و چرب می‌شود، کاهش می‌دهد؛ به‌همین‌دلیل احتمال وجود آکنه در زن‌ها کاهش می‌یابد.

دیگر نواحی بدن که تحت‌تأثیر استروژن هستند:

• مغز: استروژن می‌تواند دمای بدن را حفظ کند. فعالیت آن بخش از مغز را که به رشد جنسی مربوط است، تنظیم کند و اثرات مواد شیمیایی «حال خوب» را افزایش دهد.
• پوست: استروژن از ضخامت پوست می‌کاهد و به‌همراه کلاژن از پیر شدن پوست پیشگیری می‌کند.
• کبد و قلب: این هورمون تولید کلسترول در کبد را تنظیم می‌کند و به مراقبت از قلب و عروق می‌پردازد.

چه خوراکی‌هایی روی سطح استروژن بدن تأثیر می‌گذارند؟

برخی از خوراکی‌ها حاوی فیتواستروژن (گروهی از مواد شیمیایی گیاهی) هستند و روی سطح استروژن بدن اثر می‌گذارند. از این خوراکی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سبزیجات چلیپایی؛ و برخی از خوراکی‌های حاوی پروتئین سویا، سرشار از استروژن؛
• انواع توت‌ها؛
• دانه‌ها و غلات؛
• آجیل؛
• میوه.

برخی از دانشمندان معتقدند، فیتواستروژن‌ها در عملکرد دستگاه مترشحه‌ی داخلی (غدد درون‌ریز) اختلال ایجاد می‌کنند. درواقع به‌نظر می‌آید که آنها دو عملکرد افزایش و کاهش فعالیت استروژن را هم‌زمان انجام می‌دهند.

البته اینکه فیتواستروژن‌ها روی سلامت بدن اثر منفی دارند، غلط است. ولی برخی از تحقیقات نشان داده که خوراکی‌های حاوی فیتواستروژن که در اینجا نام آنها آورده شده، می‌توانند از خطر ابتلا به سرطان و همچنین گرگرفتگی بکاهند و دیگر علایم یائسگی را بهبود بخشند. آنها فواید دیگری برای سلامت بدن دارند.

موارد استفاده

استروژن مصنوعی، استروژن‌های همسان ازنظر مولکولی و استروژن‌هایی که از مادیان‌های باردار گرفته می‌شود، مصارف پزشکی دارند. رایج‌ترین کاربرد استروژن در قرص های ضدبارداری، هورمون‌درمانی جایگزین (HRT) و هورمون‌درمانی جایگزین با استفاده از هورمون‌های همسان ازنظر مولکولی (BHRT) هنگام یائسگی است.

قرص‌های ضدبارداری

قرص‌های ضدبارداری، رایج‌ترین روش پیشگیری از بارداری در بیشتر کشورها به‌ویژه در آمریکاست. استروژن به‌شکل ترکیبی از قرص‌های خوراکی و هورمون پروژستین وجود دارد. بسیاری از زن‌ها قرص‌های ضدبارداری دوز پایین در حد ۲۰ تا ۵۰ میلی‌گرم استروژن مصرف می‌کنند.

استروژن در قرص‌های ترکیبی، موجب واکنش‌هایی در مغز می‌شود و آن نیز به‌نوبه‌ی خود تعریف توقف ضرر تأثیرات زیر را روی بدن می‌گذارد:

• توقف ترشح هورمون تحریک‌کننده فولیکول از غده‌ی هیپوفیز (FSH)؛
• توقف تولید هورمون لوتئینه‌کننده (LH، این هورمون از بخش هیپوفیز آزاد شده و موجب تخمک‌گذاری در زن‌ها می‌شود)؛
• پیشگیری از روند تخمک‌گذاری؛
• مراقبت از آستر رحم که به‌دنبال آن از خون‌ریزی‌های شدید که گاهی‌اوقات بین دو دوره‌ی قاعدگی رخ می‌دهد، جلوگیری می‌کند.

برخی از پزشکان از قرص‌های ضدبارداری برای درمان‌های دیگر استفاده می‌کنند:

• تنظیم چرخه‌ی قاعدگی؛
• درمان گرفتگی شدید و خون‌ریزی‌های سنگین؛
• کاهش خطر سرطان رحم و ایجاد کیست تخمدان؛
• پیگشیری از بارداری خارج‌رحمی؛
• کاهش علایم پیش‌یائسگی؛
• کمک به کاهش شدت آکنه‌های ناشی از هورمون.

استفاده از قرص‌های ضدبارداری خطرات زیر را به‌همراه دارد:

؛ ؛
• لخته‌‌شدن خون؛ ؛
• استفراغ و حالت تهوع؛ ؛ ؛
• تغییر در وزن؛
• درد و تورم در پستان‌ها.

استفاده‌ی طولانی‌مدت حتی ممکن است موجب ابتلا به سرطان سینه شود.

هورمون‌درمانی جایگزین (HRT)

هدف از این نوع درمان، برطرف کردن علایم یائسگی به‌وسیله‌ی برگرداندن مقدار هورمون زنانه به شرایط طبیعی است. این درمان را می‌توان فقط با استروژن یا ترکیبی از استروژن و پروژستین انجام داد.

برای زنانی که هنوز رحم دارند، از هورمون پروژستین در کنار استروژن استفاده می‌شود تا از رشد بیش‌ازحد آستر رحمی که منجر به سرطان رحم می‌شود، پیشگیری کنند. هورمون‌درمانی جایگزین، به‌صورت قرص، اسپری بینی، پچ، ژل پوستی، تزریقی، کرم و یا حلقه‌ی واژینال وجود دارد.

هورمون‌درمانی جایگزین می‌تواند برخی از علائم یائسگی را که در زیر به آنها اشاره شده درمان کند:

بنا به توصیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، می‌توان برای مشکلات زیر به‌مدت کوتاهی، از هورمون‌درمانی با دوز پایین استفاده کرد:

؛
• دردناک بودن پستان؛
• سردرد؛
• نوسانات خلقی؛
• تهوع؛
• احتباس آب.

زنانی که پس از یائسگی از هورمون‌درمانی استفاده می‌کنند یا قصد انجام این درمان را دارند، باید درمورد فواید و همچنین خطرات آن با پزشک مشورت کنند.

همچنین از هورمون‌درمانی برای افراد تراجنس که می‌خواهند از جنسیتی به جنسیت دیگر تغییر کنند، استفاده می‌شود. معمولا برای زنان تراجنس از هورمون استروژن استفاده می‌شود تا ویژگی‌های ثانویه‌ی جنسی زنانه در او پدیدار شود.

به‌دلیل اینکه این نوع درمان خطرناک است، باید حتما زیر نظر افراد حرفه‌ای و متخصص انجام شود.

درمان جایگزینی استروژن (ERT)

درمان جایگزینی استروژن برای افزایش استروژن در زنانی که یائسه شده و یا رحم خود را برداشته‌اند، انجام می‌شود. البته این درمان معمولا فرد را به سرطان رحم تهدید می‌کند و به‌همین‌دلیل در زنانی که قبلا رحم خود را برداشته‌اند مشکلی به‌وجود نمی‌آورد.

درمان جایگزینی استروژن نیز می‌تواند در مشکلات دیگری، مانند تأخیر در بلوغ، آتروفی واژن علامت‌دار و تحلیل سینه به‌کار رود.

این درمان فواید دیگری ازجمله موارد زیر دارد:

• پیشگیری از علایم یائسگی؛ ؛
• پیشگیری از سرطان روده؛
• کاهش ازدست‌دادن حجم استخوانی و خطر پوکی استخوان زودهنگام در زنانی که تخمدان‌هایشان را بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی برداشته‌اند.

درمان جایگزینی استروژن می‌تواند عوارض ناشی از مقدار کم استروژن را درمان کند؛ همچنین:

• کاهش شدت و تکرار گرگرفتگی؛
• درمان حال روحی نامساعد و مشکلات خوابی که بر اثر تغییرات هورمونی رخ می‌دهند؛
• حفظ سطح کلاژن پوست؛
• پیشگیری از پوکی استخوان به‌دلیل یائسگی؛
• کاهش خطر مشکلات دندانی، ازجمله ازدست‌دادن دندان و بیماری‌های لثوی.

درمان جایگزینی استروژن نباید برای افراد زیر انجام شود:

• زنان باردار؛
• افراد مبتلا به خون‌ریزی غیرطبیعی واژنی؛
• افراد مبتلا به بیماری کبد و یا عملکرد معیوب کبد؛
• افراد دارای سابقه‌ی سرطان پستان، سرطان تخمدان و یا آندومتر در خانواده؛
• سیگاری‌ها؛
• افراد دارای سابقه‌ی لخته خون در بدن؛
• افراد که تجربه‌ی سکته داشته‌اند.

معلوم شده است استفاده از استریل موضعی در مقایسه با ترکیب هورمون استروژن، مؤثرتر بوده و عوارض جانبی بسیار کمی دارد.

سطح هورمون استروژن

سطح عادی استروژن می‌تواند بسیار متفاوت باشد. تفاوت‌های مقدار استروژن در زن‌ها معمولا در چرخه‌ی قاعدگی آنها مشاهده می‌شود و ممکن است هر دو در یک روز خاص، از یک اندازه استروژن برخوردار نباشند یا مقدار استروژن یک زن در روزهای مختلف متفاوت باشد. بااین‌حال وقتی مقدار استروژن بیش‌از‌حد افزایش یابد و یا کم شود، عملکردهای بدن دچار بی‌نظمی می‌شود.

برخی از مشکلات خاص، سبک زندگی و فرایندهایی می‌توانند از مقدار استروژن بدن بکاهند. از این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکلات تخمدانی؛
• فعالیت کم غده‌ی هیپوفیز؛
• مشکل در بارداری؛
• یائسگی و پیش‌یائسگی؛ ؛ ؛
• تمرین‌های ورزشی سنگین؛
• استفاده از برخی از داروها مانند کلومیفن؛
• زایمان؛
• شیردهی.

از عواملی که موجب افزایش هورمون استروژن می‌شود نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بلوغ؛ و چاقی؛ ؛ ؛ ؛
• تومورهای تخمدان یا غده‌ی آدرنال؛
• طیف وسیعی از داروها ازجمله استروئیدها، آمپی‌سیلین، داروهای حاوی استروژن، فنوتیازین‌ها و تتراسایکلین‌ها.

مکمل‌ها

مکمل‌ها و جایگزین‌های طبیعی مانند گیاه توت‌مار اغلب برای درمان یائسگی به‌کار می‌روند. در این زمینه تحقیقات گوناگونی صورت گرفته که البته چندان با یکدیگر سازگار نیستند، اما عوارض جانبی گیاه توت‌مار جزئی و نادر است.

کنگره‌ی جراحی زنان و زایمان آمریکا معتقد است، باید در مصرف مکمل‌ها احتیاط‌ شود. استروژن موجب تعدادی از سرطان‌ها شده و سلامت را به‌خطر می‌اندازد. پیش از مصرف هر نوع مکملی، بهتر است حتما با پزشک مشورت کرد. علاوه‌برآن، سازمان غذا و دارو در آمریکا نمی‌تواند اثربخشی مکمل‌های گیاهی یا غیردارویی را دقیقا تنظیم و تضمین کند.

عوارض جانبی

از عوارض جانبی نبود تعادل در مقدار هورمون استروژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم و یا متوقف شدن قاعدگی؛
• خون‌ریزی کم و یا شدید در دوران قاعدگی؛
• گرگرفتگی، عرق شبانه یا هر دو؛
• ایجاد غده‌های غیرسرطانی در سینه و یا رحم؛
• نوسانات روحی و مشکلات خواب؛
• اضافه‌وزن، بیشتر در نواحی باسن، ران‌ها و دور کمر؛
• میل جنسی کم؛ ؛ و اضطراب؛ .

بالا بودن هورمون استروژن در مردها موجب ناباروری، اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی)، سرطان سینه و بزرگ شدن پستان‌ها (معروف به گاینکومستیا) می‌شود.

هنگام مصرف داروهای حاوی استروژن باید مراقب هر یک از علائم عوارض جانبی آن و حفظ استروژن در سطح متعادل باشید.

چنانچه هریک از نشانه‌های فوق را در خود دیدید، به پزشک مراجعه کنید.

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. اطلاعات بیشتر

اگر می‌خواهید دلیل بسیاری از رفتارهای شریک عاطفی، یا حتی خودتان را در رابطه متوجه شوید، حتما این کتاب را بخوانید.