حد ضرر در الگو

الگوی سر و شانه معکوس

الگوی پرچم چیست؟ — از صفر تا صد و به زبان ساده

«مجله فرادرس» تا به‌ حال مطالب متعددی را در حوزه آموزش بورس و تحلیل تکنیکال، منتشر کرده است. در نوشتار حاضر، به بررسی الگوی پرچم یکی از الگوهای ساده و مهم در تحلیل تکنیکال پرداخته‌ایم. الگوی پرچم یکی از الگوهای ادامه‌دهنده به شمار می‌رود.

الگوی ادامه‌ دهنده چیست ؟

«الگوی ادامه‌دهنده» (Continuation Pattern) نشان‌دهنده این است که پس از کامل شدن آن، قیمت به حرکت در جهت قبلی خود – قبل از ظهور الگوی ادامه‌دهنده – ادامه می‌دهد. تحلیل‌گران تکنیکال از تعداد زیادی الگوی ادامه‌دهنده برای دریافت سیگنالی مبنی بر ادامه پیدا کردن روند قبلی استفاده می‌کنند. از نمونه‌‌های الگوهای ادامه‌دهنده می‌توان به الگوهای مثلث، پرچم، الگوی آویز یا «پرچم سه‌گوش» (Pennant) اشاره کرد. توجه داشته باشید که تمامی الگوهای ادامه‌دهنده نشان‌دهنده ادامه روند نیستند و حتی پس از مشاهده آن‌ها، معکوس شدن روند محتمل است.

چه زمانی به الگوهای ادامه‌دهنده اعتماد کنیم؟

زمانی که روند وارد شده به الگو، روند قوی به شمار رود و الگوی ادامه‌دهنده در مقایسه با موج‌های الیوت، کوچک‌تر باشد، روند‌های ادامه‌دار، قابل اطمینان‌تر خواهند بود. برای مثال، در روند قیمتی، قیمت به طرز قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند، مثلثی کوچکی شکل می‌گیرد، در بالای الگوی مثلث، روند، شکسته می‌شود و سپس بالاتر و بالاتر می‌رود.

الگوی پرچم چیست ؟

در تعاریف عبارت‌های بکارگرفته‌شده در تحلیل تکنیکال، «پرچم» (Flag) الگویی است که در چهارچوب زمانی کوتاه‌مدت‌تر، بر خلاف روند فعلی مشاهده شده در چارچوب زمانی بلندمدت‌تر روند قیمتی، حرکت می‌کند.

از الگوی پرچم برای شناسایی احتمال ادامه‌ یافتن روند از نقطه‌ فاصله گرفتن قیمت در خلاف جهت روند قبلی، استفاده می‌شود. اگر روند ادامه پیدا کند، افزایش قیمت قابل توجه خواهد بود و در این زمان مشاهده الگوی پرچم، برای معامله‌گران سود به همراه خواهد داشت.

الگوی پرچم چه زمانی مشاهده می‌شود؟

الگوی پرچم، زمانی ظاهر می‌شود که به صورت مداوم شاهد حرکات به سمت بالا و پایین در نمودار قیمتی سهامی باشید که روندی صعودی یا نزولی دارد. در این نمودار‌ها به سختی‌ می‌توان قله‌ها و دره‌ها را با خطوط موازی به یکدیگر متصل کرد.

الگوی پرچم نشان‌دهنده چیست؟

به صورت کلی، پرچم نشان‌دهنده عدم اطمینان در نمودار قیمتی یک سهم است. شکست مشاهده شده در پرچم، سیگنال‌دهنده این است که بازار تصمیم خود را درباره ارزش ذاتی این سهام گرفته است و این احتمال وجود دارد که حرکت قابل‌توجهی به سمت بالا یا پایین انجام شود که با جهت شکست قیمت، انطباق داشته باشد.

الگوی پرچم چگونه عمل می‌کند؟

پرچم یا نواحی ایستایی فشرده در پرایس اکشن نشان‌دهنده حرکتی برخلاف جهت روند است که به سرعت پس از حرکتی سریع در جهت روند، مشاهده می‌شود. این الگو عموماً از ۵ تا ۲۰ شمعدانی یا کندل استیک تشکیل شده است. الگوی پرچم می‌تواند صعودی یا نزولی باشد.

الگوی پرچم از چه اجزایی تشکیل شده است؟

الگوی پرچم از ۲ جزء «پرچم» (Flag) و «میله پرچم» (Flag Pole) تشکیل شده است. که بخش پرچم خود شبیه به کانال است که در آن می‌توانید «ایستایی» (Consolidation) یا ثبات قیمت را نیز مشاهده کنید.

پس از اتمام بخش پرچم، تغییر قیمتی به اندازه میله پرچم در ادامه آن وجود خواهد داشت.

۵ ویژگی اصلی الگوی پرچم چیست؟

الگوی پرچم، ۵ ویژگی اصلی دارند.

• روند جلو رفته
• کانال ایستایی
• الگوی حجمی
• شکست سطوح
• تائید حرکت قیمت در جهتی یکسان با شکست سطوح

الگوهای صعودی و نزولی، ساختار یکسانی دارند اما جهت روند آن‌ها متفاوت است. همچنین، آن‌ها، تفاوت اندکی در الگوی حجمی دارند. الگوهای حجمی صعودی در روند جلو رفته افزایش پیدا می‌کند و در قسمت ایستایی پرچم، کاهش می‌یابد. به صورت متقابل، الگوی حجمی نزولی در جهت پیش‌رونده افزایش پیدا می‌کند و در جهت ایستایی کاهش می‌یابد.

چگونه با الگوی پرچم، معامله کنیم؟

با بکارگیری الگوی پرچم، شما می‌توانید با توجه به ۳ نقطه، ورود به معامله، حد ضرر و هدف‌گذاری کسب سود، حد ضرر در الگو استراتژی معاملاتی تعیین کنید.

• نقطه ورود
• تعیین حد ضرر
• هدف‌گذاری کسب سود

نقطه ورود

بااینکه پرچم‌ها می‌توانند نشان‌دهنده ادامه روند فعلی باشند اما محتاطانه این است که منتظر شکست اولیه بمانیم تا سیگنال اشتباهی دریافت نکرده و گمراه نشویم. معمولاً، معامله‌گران انتظار دارند که یک‌روز پس از شکسته شدن قیمت و بسته شدن آن در خط موازی بالاتر از خط روند، وارد پرچم شوند.

تعیین حد ضرر

عموماً از معامله‌گران انتظار می‌رود که از جهت مخالف الگوی پرچم برای تعیین حد ضرر استفاده کنند. برای مثال، اگر خط روند بالایی الگو در ۵۵ دلار به ازای هر سهم و خط روند پایینی الگو در ۵۱ دلار به ازای هر سهم قرار گرفته باشد، در نتیجه، سطح قیمتی پایین‌تر از ۵۱ دلار به ازای هر سهم، ناحیه‌ای منطقی برای قراردادن حد ضرر برای پوزیشن بلند یا خرید، به شمار می‌رود.

هدف‌گذاری کسب سود

معامله‌گران محتاط‌تر ممکن است بخواهند از اختلاف بین خطوط روند موازی الگوی پرچم، برای هدف‌گذاری کسب سود استفاده کنند. برای مثال، اگر تفاوت دو خط روند به میزان ۴ دلار و نقطه ورود با توجه به شکست سطوح، ۵۵ دلار باشد معامله‌گر هدف‌گذاری کسب سود خود را در ۵۹ دلار ( ۵۵ + 4 ) قرار می‌دهد.

نگرشی خوش‌بینانه‌تر این است که فاصله‌های بین قیمت‌های بالای الگو و پایه پرچم را نسبت به واحد پولی اندازه‌گیری کنیم تا بتوانیم هدف‌گذاری بهتری برای کسب سود انجام دهیم.

برای مثال، اگر پایین‌ترین قیمت میله پرچم ۴۰ دلار و بالاترین قیمت پایه پرچم، ۶۵ دلار و نقطه ورود در شکست ۵۵ دلار باشد، حد سودی که ممکن است معامله‌گر انتظار داشته باشد، معادل ۸۰ دلار (۵۵ + ۲۵) است. علاوه بر این ۳ قیمت اساسی، معامله‌گران باید توجه کافی به انتخاب‌ موقعیت‌های معاملاتی و روند‌های کلی بازار داشته باشند تا موفقیت خود را در معامله با استفاده از استراتژی پرچم، حداکثر کنند.

الگوی پرچم صعودی چیست؟

الگوی پرچم صعودی یک الگوی ادامه‌دهنده است که مانند توقفی کوتاه در روند بوجود می‌آید و در ادامه آن حتی قیمت بیشتر افزایش می‌یابد. الگوی پرچم صعودی مانند کانال یا مستطیلی به سمت پایین، با دو خط موازی علامت‌گذاری شده است که این دو خط موازی در خلاف جهت قیمت پیش‌رونده هستند. در زمان این ایستایی، حجم نیز باید دچار سکون شود و ثبات داشته باشد تا قیمت را در نقطه شکست حتی بیش از پیش افزایش دهد.

مثال الگوی پرچم در فارکس

همان‌طور که در نمودار صعودی بالا مشاهده می‌کنید، قیمت دلار استرالیا در مقایسه با اغلب ارز‌های دیگر، افزایش داشته و عملکرد خوبی را به علت بازدهی بالا، با توجه به نرخ بهره، به نمایش گذاشته است.

در تصویر بالا، الگوی پرچم را در نمودار جفت ارز AUD/CAD مشاهده می‌کنید. روند صعودی قبلی (میله پرچم) با خط طوسی مشخص شده است. می‌توانید ایستادگی قیمت‌ را در کانال نزولی مشاهده کنید. برای معامله با وجود الگوی پرچم، تحلیل‌گران می‌توانند در بازه پایین کانال قیمتی وارد شوند یا صبر کنند که شکست قیمتی در قسمت بالای کانال رخ دهد. این نواحی با دایره زردرنگ مشخص شده‌اند. همچنین، برای تعیین ناحیه‌ای که برای برداشت سود مناسب باشد، تحلیل‌گران می‌توانند انتهای پرچم را به اندازه طول میله پرچم امتداد دهند. در تصویر بالا، این مورد با نقطه‌چین مشخص شده است.

چگونه الگوی پرچم صعودی را در نمودار تشخیص دهیم؟

ممکن است تشخیص پرچم گاوی در یک نمودار، دشوار به نظر برسد زیرا این الگو دارای بخش‌های متفاوت متنوعی است. تحلیل‌گران باید به خوبی، این اجزا را تشخیص دهند و درک کنند تا بتوانند با استفاده از این الگو به خوبی معامله را انجام دهند. موارد کلیدی که باید هنگام جستجوی پرچم به آن‌ها توجه کنید به شرح زیر هستند.

• در ادامه روند صعودی قرار گرفته باشد.
• ایستادگی قیمت با شیب به سمت پایین را تشخیص دهید (در الگوی پرچم صعودی).
• اگر اصلاح قیمتی عمیق‌تر از ۵۰ درصد بود، ممکن است مورد مشاهده شده الگوی پرچم نباشد. به صورت ایده‌آل، اصلاح قیمت در کمتر از ۳۸ درصد روند اصلی رخ می‌دهد.
• ورود به معامله در انتهای پرچم یا در شکست قسمت بالایی پرچم صورت بگیرد.
• انتظار برای شکسته شدن قیمت با طول احتمالی برابر با اندازه میله پرچم

تفاوت بین الگوی پرچم صعودی و نزولی چیست؟

الگوی پرچم صعودی و الگوی پرچم نزولی هر دو نشان‌دهنده یک الگو در نمودار هستند با این‌حال، تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

• پرچم خرسی برخلاف پرچم گاوی در یک روند نزولی مشاهده می‌شود.
• پرچم نزولی زمانی کانال یا ناحیه ایستادگی را می‌شکند که قیمت، مقداری پایین‌تر از حد کانال را اختیار کرده باشد.
• هردوی الگوهای پرچمی خرسی و گاوی در نمودار، برای تعیین قیمت هدف از طول میله پرچم استفاده می‌کنند.

الگوی پرچم سه‌ گوش یا الگوی آویز چیست ؟

الگوی «آویز‌» (Pennant) شباهت زیادی به الگوی پرچم دارد. تفاوت بین این دو الگو این است که خطوط روند آویز‌ها در نهایت همگرا شده و به یکدیگر می‌رسند و مثلثی کوچک را تشکیل می‌دهند. در واقع، آویز، الگوی پرچم همگرا به شمار می‌رود. خطوط روند الگوی پرچم، غالباً موازی هستند. شیب الگوی آویز نیز معمولاً در مقایسه با روند قبلی در جهت مخالف با آن قرار دارد. در بعضی مواقع، امکان دارد این ساختار‌ها افقی یا در جهتی همسان با روند غالب قرار گرفته باشند.

تفاوت الگوی آویز با الگوی پرچم چیست؟

هردوی این ساختار‌ها – الگوی پرچم و الگوی آویز یا سه‌گوش – نشان‌دهنده ایستادگی معینی در بازار هستند و این به نوعی نشان‌ می‌دهد که روند قبلی، روند قوی بوده است. اغلب بازیکنان بازار، دارایی خود را حفظ می‌کنند و تعداد بسیار محدودی از بازار خارج می‌شوند و این انگیزه در سایر معامله‌گران بوجود می‌آید که در جهت روند قبلی به معامله بپردازند.

بعد از شکسته‌شدن سطح در هر جهتی، پرایس اکشن را می‌توانید به صورت تعداد محدودی پولبک یا تروبک مشاهده کنید. بسیاری از معامله‌گران به دلایل گفته‌شده الگوهای پرچم و سه‌گوش را ترجیح می‌دهند.

پرچم‌ها نشان‌دهنده کانال‌های کوتاه هستند ولی شیب آن‌ها در مقایسه با روند قبلی، در جهت مخالف قرار دارد. در زمان هایی ممکن است شیب پرچم همسو با شیب روند باشد که نشان‌دهنده قدرت هرچه بیشتر روند است

عموماً حجم در حین تشکیل الگوی پرچم کاهش پیدا می‌کند. این الگو‌ها در طی مدت زمانی کوتاه – از چند روز تا چند هفته – شکل می‌گیرند. معمولاً انتظار داریم پس از مشاهده الگوی پرچم، شاهد حرکات شدید قیمتی باشیم.

تفاوت الگوی آویز با الگوی کنج چیست؟

الگوی آویز یا سه گوش با الگوی «گوه» (Wedge) یا کنج متفاوت است زیرا آن‌ها در مدت زمانی کوتاه‌تر تشکیل می‌شوند و روند قابل‌توجهی از قیمت، در ادامه آن‌ها، قرار گرفته است. همان‌طور که ساختار الگوی سه گوش در حال تشکیل شدن است، حجم، عموماً، کاهش پیدا می‌کند. در ادامه الگو، در قسمت «شکست سطح» (Breakout)، حجم افزایش می‌یابد. در تصویر زیر می‌توانید الگوی سه گوش صعودی را در نمودار یک‌ساعته جفت ارز USD/JPY مشاهده کنید.

جهت مشاهده تصویر در ابعاد بزرگ‌تر، روی آن کلیک کنید.

معامله‌گران عموماً تا زمانی که الگوی موردنظرشان کامل نشده است، شروع به معامله نمی‌کنند. آن‌ها پس از پیگیری این الگو‌ها، منتظر شکست سطوح می‌مانند. این اتفاق در زمان شکسته شدن خط روند و عموماً در جهت یکسانی با روند قبلی رخ می‌دهد.

الگوی پرچم سه‌گوش یا آویز

معرفی فیلم آموزش مقدماتی تحلیل تکنیکال در بازار‌های مالی

برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون الگوهای مهم در تحلیل تکنیکال می‌توانید به فیلم آموزشی تدوین شده توسط «فرادرس» مراجعه کنید. این دوره آموزشی در ۱۲ درس و ۱۲ ساعت و بوسیله استادی مجرب تهیه شده است. در ادامه، سرفصل‌های عنوان شده در این دوره آموزشی را به ترتیب بیان می‌کنیم.

مدرس، در درس اول به آموزش فلسفه تحلیل تکنیکال پرداخته است. ساختار نمودار‌ها و مفاهیم مقدماتی به ترتیب در دروس دوم و سوم معرفی شده‌اند. برای یادگیری الگوهای مهم برگشتی و الگوهای ادامه‌دهنده باید به درس‌های چهارم و پنجم، مراجعه کنید.

مباحث مربوط به میانگین متحرک در درس ششم مطرح شده است. اسیلاتور‌ها را در درس هفتم خواهید آموخت. نمودار‌های شمعی ژاپنی و سری‌های فیبوناچی در درس‌های هشتم و نهم مرور می‌شوند. در سه مطلب نهایی، به ترتیب با برخی از استراتژی‌های متداول معاملاتی، مدیریت سرمایه در معاملات و مباحث تکمیلی آشنا خواهید شد.

• برای مشاهده فیلم آموزش مقدماتی تحلیل تکنیکال در بازار‌های مالی + کلیک کنید.

سخن پایانی

معامله‌گران با تجربه در اغلب مواقع به دنبال نقاط شکسته شدن روند هستند و یادگیری الگوی پرچم و تشخیص آن، می‌تواند شما را از شکست روند پیش از رخ دادن آن آگاه کند. الگوی پرچم به کرات در نمودار‌ها مشاهده می‌شود و نشان‌دهنده شکسته شدن سریع قیمت سهام به سمت بالا یا پایین است. پرچم‌ها سیگنال مهمی در بازار‌های فاقد اطمینان به شمار می‌روند زیرا پس از شکست قیمت، احساس اطمینان نسبی را برای معامله‌گر بوجود می‌آورند. الگوی پرچم به تنهایی کاربردی است اما می توان از آن جهت تائید سایر الگوها، مانند الگوهای پیچیده‌تر، همچون الگوهای پروانه یا گارتلی استفاده کرد.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

الگوی سر و شانه در بازار های مالی برای تحلیل تکنیکال

شناخت الگو‌های قیمتی برای افرادی که قصد فعالیت تخصصی در بازار‌های سرمایه و کسب سود از آن را دارند، بسیار ضروری و ثمر بخش است. الگوی سر و شانه یکی از متداول‌ترین و پرکاربردترین الگوهای کلاسیک در بازار‌های مالی است که خود به دو نوع الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه کف تقسیم می‌شود. بعد از مشاهده این الگو می‌توان انتظار روندی پرقدرت از سهم را برخلاف جهت روند قبلی داشت.

به جرات می‌توان گفت، الگوی سر و شانه یکی از پرکاربردترین الگوهایی است که هر معامله‌گری با تشخیص صحیح و به موقع آن در انواع بازارهای مالی اعم از: فارکس، ارزهای دیجیتال و بورس ایران به سودهای خوبی دست می‌یابد. با توجه به لزوم آشنایی با این الگوی قیمتی در این مطلب بر آن شدیم تا به معرفی الگوی سر و شانه بپردازیم.

الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Pattern)

الگوی سر و شانه (Head and Shoulder Pattern) یک اندیکاتور تکنیکالی بازگشتی است که به شکل یک خط کف و سه قله قیمتی است. قله‌های کناری (راست و چپ) ارتفاع مشابه دارند و قله میانی بلندتر از دو قله طرفین خود است. خط کف (خط مبنا) که در اصطلاح با عنوان خط گردن (Neckline) شناخته می‌شود. خطی است که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می‌کند. دلیل نام‌گذاری این الگو هم به سبب همین شکل ظاهری قله‌ها است.

در واقع در نمودار قیمت یک دارایی، این الگو به صورت سه قله متوالی تشکیل شده است که قله وسط که سقف قیمتی هم است، بالاتر از دو قله کناری است. قله وسط به مانند سر و قله‌های کناری آن دو شانه را تشکیل داده اند، از این رو این الگو، الگوی سر و شانه نامیده می‌شود.

یکی از معتبر‌ترین الگوها در خصوص بازگشت روندی، الگوی سر و شانه است. این الگو نشان دهنده حرکات قیمت در بازار و احتمال تغییر روند صعودی به روند نزولی است.

به طور کلی الگوی سر و شانه، در تحلیل تکنیکال معکوس شدن روند صعودی به روند نزولی را پیش بینی می‌کند. البته در الگوی سرو شانه وارونه، تبدیل روند نزولی به روند صعودی نیز پیش بینی می‌شود. تحلیل گران تکنیکال بر این باورند که الگوی سر و شانه یکی از قابل اعتماد‌ترین الگوهای تغییر روند است. در الگوی سر و شانه هر چه خط گردن شیب ملایم‌تری داشته باشد، آن خط از اعتبار بیشتری برخوردار است.

الگوهای کلاسیک در تحلیل تکنیکال به دو بخش تقسیم می‌شوند:

الگوهای ادامه دهنده:

الگوهای ادامه دهنده، الگوهایی هستند که در میانه یک روند صعودی یا نزولی ظاهر شده و ادامه دار بودن روند را تایید می‌کنند.

الگوهای بازگشتی:

الگوهای بازگشتی نیز جزو الگوهایی هستند که در پایان یک روند صعودی و یا نزولی به وجود می‌آیند و نشان دهنده تغییر جهت روند هستند.

اجزای تشکیل دهنده الگوهای سر و شانه

سر: بلندترین قله که در وسط نمودار قرار دارد، اصطلاحا سر نامیده‌ می‎شود.

شانه ها: به دو قله با ارتفاع کمتر در طرفین سر و کناره‌های نمودار، شانه گفته می‌شود.

گردن: خطی است که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می‌کند.

خط گردن:در الگوی سرو شانه سقف خط گردن خط حمایتی و در الگوی سر و شانه کف خط مقاومتی به شمار می‌رود. با استفاده از خط گردن زمان ورود و خروج از معاملات تشخیص داده می‌شود. زمانی که شانه سمت چپ و راست شکل گرفت، این خط را ترسیم نموده و مبنای معاملات خود قرار می‌دهیم. بعد از ترسیم این خط، فاصله آن با سر اندازه گیری می‌شود و از این فاصله‌ها برای خرید و فروش دارایی‌ها استفاده می‌شود.

انواع الگوهای سر و شانه

الگوی سر و شانه سقف (Head and Shoulder Top)

الگوی سر و شانه سقف در انتهای روند صعودی مشاهده می‌شود. این الگو موجب نزولی شدن حرکت قیمت و کاهش چشمگیر قیمت سهم می‌شود.

الگوی سر و شانه معکوس (کف)

نقطه مقابل الگوی سر و شانه، الگوی سر و شانه معکوس یا الگوی سر و شانه کف (Head and Shoulders Bottom) است.

این الگو برخلاف الگوی سر و شانه سقف، تغییر حرکت نزولی قیمت به روند صعودی را پیش بینی می‌کند. زمانی که حرکات قیمتی یک سهم مشخصه‌های زیر را به نمایش بگذارد، الگوی سر و شانه معکوس تشخیص داده می‌شود:

• قیمت به یک دره حرکت می‌کند و سپس با یک حرکت صعودی افزایش می‌یابد.
• دوباره قیمت به سطحی پایین‌تر از دره قبلی حرکت می‌کند و در ادامه حرکت صعودی را در پیش می‌گیرد.
• در ادامه قیمت حرکت کاهشی انجام داده و تا سطح دره اول حرکت می‌کند.
• بعد از همه این روند ها، نمودار قیمت دوباره حرکت صعودی یافته و به سمت سطح مقاومتی تشکیل شده در قله‌های پیشین، حرکت می‌کند.

کسب سود از الگوی سر و شانه کف، فقط در بازار‌های دو طرفه امکان‌پذیر است.

الگوی سر و شانه چه چیزهایی را بازگو می‌کند؟

در یک الگوی سر و شانه، قیمت‌ها روند صعودی طولانی مدتی را طی می‌کنند و به یک قله‌ی جدید می‌رسد. سپس قیمت حرکت نزولی کوچکی را طی می‌کند و یک دره (Trough) ایجاد می‌شود.

قیمت‌ها دوباره در یک روند صعودی حرکت خود را آغاز می‌کنند و یک سقف قیمتی جدیدی را به وجود می‌آورند. سپس وارد روند نزولی می‌شوند.

برای بار سوم قیمت‌ها روند صعودی را انجام می‌دهند و قله جدیدی را می‌سازند. اما قیمت‌ها نهایتا به سطح قله اول رسیده و دوباره حرکت نزولی خود را طی می‌کنند.

حرکات موجود در پَس یک الگوی سر و شانه (بازی طناب کشی)

قیمت سهام، همانند یک بازی طناب کشی است. حرکت صعودی یا نزولی قیمت نتیجه تعداد افرادی است که در دو گروه خریداران و فروشندگان قرار می‌گیرند.

افرادی که بر این عقیده‌اند که قیمت‌ها روند صعودی طی خواهد کرد، خریداران یا گاوها (Bulls) نامیده‌ می شوند. کسانی هم که بر این باورند قیمت‌ها به سطوح پایین‌تر حرکت می‌کنند، فروشندگان یا خرس‌ها (Bears) خوانده می‌شوند.

اگر بیشترین سهامداران یک سهم خرس‌ها (فروشندگان) باشند، قیمت آن سهم سیر نزولی پیدا می‌کند و به سطوح پایین حرکت خواهد نمود. در این هنگام معاله گران برای جلوگیری از ضرر سهام خود را می‌فروشند.

بالعکس چنانچه بیشتر سهامداران و شرکت کنندگان در تعیین قیمت، گاو‌ها (خریداران) باشند، در این صورت قیمت سهام به سمت بالا حرکت می کند. معامله گران برای اینکه از این فرصت معاملاتی استفاده نموده و سود کنند، به خرید سهام اقدام می‌کنند.

در الگوی سر و شانه تشکیل قله اولیه و کاهش قیمتی بعد از آن، بیانگر کاهش قدرت روند صعودی است. در این زمان گاوها می‌خواهند روند صعودی بازار همچنان حفظ شود، و قیمت را به سطحی بالاتر از سطح قله اولیه هل می‌دهند. در این زمان قله جدیدی تشکیل می‌شود که همان بخش سر الگو است.

در این هنگام خرس‌ها در حال قدرت گرفتن هستند. گاوها دوباره تلاش می‌کنند تا قیمت‌ها را به سطوح بالاتر هدایت کنند. اما تنها می‌توانند قیمت‌ها را تا سطح قله اولیه بالا ببرند.

خرس‌ها قدرت را به دست گرفته و قیمت را به سمت پایین حرکت داده و باعث ایجاد روند نزولی در قیمت‌ها می‌شوند.

استراتژی کسب سود

برای اینکه از هر الگویی بیش‌ترین سود ممکن را کسب کنیم، بایستی بعد از تشکیل الگو، نقاط امن ورود به معامله را بشناسیم.

در الگوی سر و شانه ۲ نقطه امن برای ورود وجود دارد:

نقطه امن ورود اول بلافاصله بعد از شکست خط گردن شناسایی شده است.

این نقطه بعد از بازگشت به خط گردن شکسته شده شناسایی می‌شود.

بعد از اینکه الگوی سر و شانه کف مشاهده شد، با ارسال سفارش خرید، ورود به سهم صورت می‌گیرد. زمانی که خط گردن شکسته شد و قیمت رشد کرد، می‌توان با کسب سود پیش‌بینی شده از معامله خارج شد.

بعد از اینکه الگوی سر و شانه سقف مشاهده شد، با ارسال سفارش فروش، ورود به معامله صورت می‌گیرد. زمانی که خط گردن شکسته شد و قیمت کاهش یافت، می‌توان با کسب سود پیش‌بینی شده از معامله خارج شد.

Stop loss/Take Profit

حد ضرر:

در الگوی سر و شانه کف، حد ضرر را کمی پایین‌تر از شانه راست در نظر می‌گیرند.

در الگوی سر و شانه سقف، حد ضرر کمی بالاتر از شانه راست در نظر گرفته می‌شود. برخی مواقع شانه راست هم ارتفاع با قله سر قرار می‌گیرد، در این صورت حد ضرر در نزدیکی قیمت سر الگو در نظر گرفته می‌شود، و حد ضرر مطمئن‌تری است.

حد سود:

در الگوی سر و شانه کف، بعد از شکست خط گردن، به اندازه فاصله نقطه رأسی سر از خط گردن، قیمت افزایش می‌یابد. در الگوی و سر و گردن سقف بعد از شکست خط گردن، به اندازه فاصله نقطه رأسی سر از خط گردن، قیمت کاهش می‌یابد. در واقع حد سود در این الگو‌ها به فاصله رأس سر از خط گردن بستگی دارد.

نحوه شناسایی الگوی سر و شانه

همانطور که می‌دانیم این الگو از سه قله تشکیل شده است که قله وسط بلندتر از دو قله کناری است. شانه چپ و راست نهایتا تا میانه شانه سر هستند.

خط گردن را به گونه‌ای که کف‌های سه قله را به یکدیگر وصل کنند، می‌کشیم. حال در الگوی سر و شانه نزولی منتظر شکست خط گردن به سمت پایین می‌مانیم. در الگوی سر و شانه کف نیز منتظر شکست خط گردن به سمت بالا می‌مانیم.

نکته: در بسیاری از موارد هر شانه از چندین ریز قله تشکیل شده است، از این رو شناسایی این الگو چندان نیز ساده نیست. تنها با تجربه می‌توان این الگو‌ها را تشخیص داد.

سخن پایانی

استفاده از تحلیل تکنیکال و الگوهای ایجاد شده در نمودار قیمت دارایی ها، نقش مهمی در پیش بینی روند‌ها در بازار دارند. الگوی سر و شانه یکی از پرکاربرد‌ترین و معتبر‌ترین الگو‌های تحلیل تکنیکال است که به صورت تجربی تشخیص داده می‌شود. پس از وقوع الگو‌های سر و گردن، جهت‌گیری خاصی در روند قیمت یک دارایی صورت می‌پذیرد.

الگوهای سر و شانه نمودار‌های تحلیل تکنیکال هستند که از سه قله تشکیل شده‌اند که قله وسط بلندتر از دو قله کناری است. خطی که نقاط حاصل از برخورد سر و شانه‌ها را به هم متصل می‌کند خط گردن نامیده می‌شود.

الگوی سر و شانه به نوع الگوی سر و شانه سقف و الگوی سر و شانه کف تقسیم بندی می شوند.

الگوی سر و گردن در انتهای یک روند نزولی پدید می‌آید و موجب حرکت صعودی روند قیمت‌ها و رشد قیمت سهم می‌شود. الگوی سر و شانه کف یا معکوس هم تغییر حرکت نزولی قیمت به روند صعودی را پیش بینی می‌کند.

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال؛ آموزش معامله

سر و شانه؛ الگویی محبوب در تحلیل تکنیکال که وقتی روی نمودار دیده حد ضرر در الگو می‌شود باید آماده سقوط بورس یا ارزهای دیجیتال باشیم. با الگوی سر و شانه، یک روند نزولی وحشتناک آغاز می‌شود. در این مقاله، ابتدا به‌طور کامل با الگوی سر و شانه و الگوی سر و شانه معکوس (صعودی) آشنا می‌شوید و سپس نحوه انجام معامله با کمک این الگوها را یاد می‌گیرید.

الگوی سر و شانه چیست؟

الگوی سر و شانه (Head And Shoulders) یکی از اصلی‌ترین الگوها برای تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی است. این الگو که از نظر شکل، از آسان‌ترین الگوها به شمار می‌رود و برای اغلب تحلیل‌گران به‌راحتی قابل‌تشخیص است، از یک خط مبنا (خط گردن) با سه قله (سقف قیمتی) تشکیل شده است و قله وسط، بالاترین سطح است.

سر و شانه یک الگوی نزولی در نمودار قیمت یک دارایی است و تغییر روند از صعودی به نزولی را نشان می‌دهد. وقتی یک تحلیل‌گر چنین الگویی را تأیید می‌کند، متوجه می‌شویم که روند صعودی احتمالاً پایان یافته است و بازار وارد فاز نزولی شده است.

الگوی سر و شانه یک الگوی خرسی (نزولی) است

علاوه بر این، همین الگو را به‌شکل معکوس نیز می‌توان برای تغییر روند از نزولی به صعودی استفاده کرد. در این صورت، سر و شانه معکوس (Inverse Head And Shoulders) یا همان سر و شانه کف (Head And Shoulders Bottom) که صعودی است، از یک خط مبنا و سه دره (کف قیمت) تشکیل می‌شود، به‌صورتی‌که دره وسط در پایین‌ترین سطح قرار می‌گیرد.

بنابراین الگوی سر و شانه به‌صورت معمولی، نزولی است و سقف قیمت را نشان می‌دهد. اگر همین الگو به‌صورت برعکس دیده شود، صعودی خواهد بود و کف قیمت را نشان می‌دهد.

الگوی سر و شانه را در تمام بازه‌های زمانی (تایم فریم‌ها) می‌توان یافت و بنابراین تمام معامله‌گران و سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن استفاده کنند. این الگوی نموداری، به معامله‌گر کمک می‌کند سطوح حائز اهمیتی همچون نقاط ورود به معامله، حد ضرر (فروش اضطراری) و اهداف قیمت را تشخیص دهد.

فراموش نکنید همانند تمام الگوها، در شناسایی این الگو هم امکان اشتباه از سمت تحلیل‌گر وجود دارد و هرگز نمی‌توان از تکمیل یک الگوی سر و شانه اطمینان ۱۰۰ درصدی حاصل کرد.

شکل الگو در نمودار

ابتدا، به شکل‌گیری الگوی سر و شانه نگاهی می‌اندازیم و سپس الگوی معکوسِ آن را بررسی خواهیم کرد.

شکل‌گیری الگوی سر و شانه

• شانه چپ: افزایش قیمت، ایجاد یک قله و کاهش قیمت
• سر: افزایش مجدد قیمت و شکل‌گیری قله‌ای بالاتر
• شانه راست: کاهش مجدد قیمت، افزایشی برای ایجاد قله راست الگو (با ارتفاعی کمتر از قله سر) و سپس افت شدید قیمت

الگوی سر و شانه به‌ندرت به‌طور کامل شکل می‌گیرد؛ درواقع، ممکن است بین شانه‌ها و سر، حرکات دیگری نیز دیده شود.

به یاد داشته باشید روندِ پشت یک الگوی سر و شانه صعودی است. بنابراین هنگام شناسایی این الگو به روند پشت آن هم دقت کنید.

الگوی سر و شانه

شکل‌گیری الگوی سر و شانه معکوس

• شانه چپ: کاهش قیمت، ایجاد یک دره و سپس افزایش قیمت
• سر: کاهش مجدد قیمت تا ایجاد دره‌ای پایین‌تر
• شانه راست: افزایش و سپس کاهش قیمت و شکل‌دادن دره‌ سمت راست

شکل‌گیری سر و شانه معکوس نیز به‌ندرت به‌طور کامل دیده می‌شود و ممکن است بین شانه‌ها و سر، روند حرکات دیگری دیده شود.

به یاد داشته باشید روند پشت یک الگوی سر و شانه معکوس نزولی است. بنابراین هنگام شناسایی این الگو به روند پشت آن هم دقت کنید.

الگوی سر و شانه معکوس

ترسیم خط گردن

خط گردن (neckline) سطح حمایت یا مقاومتی است که معامله‌گرها برای تعیین محدوده‌های مناسب و استراتژیک به‌منظور سفارش‌گذاری استفاده می‌کنند. در حقیقت در سر و شانه، وقتی شانه سمت راست به زیر خط گردن برسد، به‌معنای شکسته‌شدن حمایت و سقوط بیشتر قیمت است. در سر و شانه معکوس این روند برعکس است و وقتی شانه سمت راست به بالای خط گردن برسد، معنای آن شکست مقاومت و ادامه جهش است.

خط گردن در الگوی سر و شانه

برای ترسیم خط گردن، اولین قدم مشخص‌کردن شانه چپ، سر و شانه راست روی نمودار است. در الگوی سر و شانه‌، کف قیمتیِ بعد از شانه چپ و همچنین کف قیمتیِ بعد از سرِ الگو را به یکدیگر متصل می‌کنیم تا «خط گردن» ترسیم شود؛ این خط در نمودارهای فوق با خط آبی نشان داده شده است.

همچنین، در الگوی سر و شانه معکوس، اوج قیمت پس از شانه چپ را به اوج قیمت پس از سر وصل و به این صورت خط گردن این الگو را رسم می‌کنیم.

پس از تکمیل‌شدن سر و شانه، قیمت معمولاً به‌اندازه فاصله سر تا خط گردن سقوط می‌کند. همچنین پس از تکمیل‌شدن الگوی سر و شانه معکوس، قیمت معمولاً به‌اندازه فاصله سر تا خط گردن، افزایش پیدا می‌کند.

در بخش بعد در خصوص اهمیت و کاربرد خط گردن توضیح خواهیم داد.

نحوه معامله با سر و شانه

برای استفاده از این الگو، حتماً باید تا کامل‌شدن الگو صبر کنیم، زیرا ممکن است الگو اصلاً کامل نشود یا الگویی که بخشی از آن ایجاد شده، در آینده تکمیل نشود. الگوهایی را که بخشی یا نیمی از آنها کامل شده است، باید زیر نظر داشته باشیم. با این حال، تا زمانی‌ که الگو خط گردن را قطع نکند، هیچ معامله‌ای را نباید بر اساس آن انجام داد.

در پس از مشاهده سر و شانه روی نمودار، باید منتظر باشیم تا پس از رسیدن به قلهٔ شانه راست، روند قیمت از خط گردن پایین‌تر برود. در مورد سر و شانه معکوس هم باید منتظر شکل‌گیری شانه راست و همچنین حرکات قیمت بالاتر از خط گردن باشیم.

پس از تکمیل الگو، می‌توانید معامله خود را آغاز کنید. معامله را از پیش برنامه‌ریزی کنید و نقاط ورود، حد ضرر و هدف سود خود را بنویسید. همچنین، هر متغیر دیگری را که ممکن است حد ضرر یا هدف سود شما را تغییر دهد، در نظر داشته باشید.

رایج‌ترین و معمول‌ترین نقطه ورود به معامله در محدودهٔ تقاطع خط گردن و روند شکل می‌گیرد. نقطه دیگر ورود به معامله، احتیاج به صبر و حوصله بیشتری دارد و احتمال دارد که حرکت به‌طور کامل از دست برود. در این حالت، پس از قطع خط گردن، معامله‌گر باید برای پولبک (pullback) و روند بازگشتی مجدد به‎سمت خط گردن منتظر بماند. این روش اندکی محافظه‌کارانه‌‌تر و محتاطانه‌‌تر است، زیرا می‌توانیم حرکت روند را در رصد کنیم که آیا از مسیر اصلاح جزئی دست می‌کشد و جهت شکست اولیه را دوباره پیش می‌گیرد یا خیر. درصورتی‌که قیمت در جهت شکست به حرکت خود ادامه دهد، ممکن است فرصت معامله به‌کل از دست برود. هر دو روش ورود به معامله در نمودار زیر نشان داده شده است.

نقطه ورود در سر و شانه معکوس. دایره پایین سمت چپ، شانه راست است.

تعیین حد ضرر

در الگوی سر و شانه، حد ضرر درست بالاتر از شانه راست قرار می‌گیرد. همچنین، از محدوده‌ی سر الگو نیز می‌توان به‌عنوان حد ضرر استفاده کرد، اما این سطح، ریسک بیشتری هم به همراه خواهد داشت و نسبت سود به زیان الگو را کاهش می دهد.

در الگوی سر و شانه معکوس، حد ضرر را می‌توان درست زیر شانه راست تعیین کرد. در این الگو هم می‌توانیم حد ضرر را روی سر الگو تنظیم کنیم. با این حال، این کار نیز معامله‌گر را در معرض ریسک بیشتری قرار می‌دهد. در نمودار بالا، حد ضرر روی ۱۰۴ دلار (درست زیر شانه راست) تنظیم شده است.

تعیین هدف سود

پس از تکمیل‌شدن الگوی سر و شانه یا الگوی سر و شانه معکوس، قیمت به‌اندازه فاصله بین سر تا خط گردن کاهش یا افزایش می‌یابد.

در حقیقت، هدف یا حد سود برای این الگو، تفاوت قیمت بین سر و پایین‌ترین سطح (کف) در هر کدام از شانه‌ها است. این اختلاف قیمت از خط گردن کاسته می‌شود تا هدف سود در مسیر نزولی به دست آید. برای الگوی سر و شانه معکوس نیز این اختلاف قیمت به خط گردن اضافه می‌شود تا هدف قیمت و نقطه سود در مسیر صعودی مشخص شود.

هدف سود در الگوی سر و شانه معکوس

به‌عنوان مثال، طبق تصویر بالا، هدف سود برای سر و شانه معکوس به این ترتیب حساب می‌شود:

۱۱ دلار ₌ (سر یا همان کمترین حد قیمت) ۱۰۲ دلار ₋ (بیشترین حد قیمت پس از شانه چپ) ۱۱۳ دلار

اختلاف این دو قیمت به خط گردن اضافه می‌شود (در الگوی سر و شانه معمولی، کسر می‌شود). اگر ۱۱۳ را با ۱۱ جمع کنیم، حاصل ۱۲۴ خواهد شد و بنابراین باید سفارش خود را روی ۱۲۴ تنظیم کنیم تا با سود کامل از بازار خارج شویم.

گاهی اوقات، سرمایه‌گذاران پس از مشخص‌شدن خط گردن، برای رسیدن به هدف سود ایده‌آل خود باید مدت زمان زیادی (تا چند ماه) منتظر بمانند. نظارت مستمر و زمان‌مند بر روند معاملات می‌تواند به شما در پیش‌بینی نتایج آنها کمک کند. همچنین معامله‌گران حرفه‌ای به تازه‌کارها توصیه می‌کنند کمی احتیاط به خرج دهند و سود خود را پایین‌تر از حد انتظار در نظر بگیرند، چراکه گاهی اوقات الگوها با اندکی اختلاف تکمیل می‌شوند.

دلایل کارآمدبودن در معامله

هیچ الگویی بدون ایراد نیست و هیچ الگویی همیشه مؤثر و مفید واقع نمی‌شود. با این حال، دلایل مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد چرا الگوی سر و شانه حداقل روی کاغذ جواب می‌دهد. در این بخش، به ویژگی‌های جالب الگوی سر و شانه اشاره خواهیم کرد، اما این توضیحات برای هر دو نوع سر و شانه صادق است:

• با رسیدن قیمت به سقف بازار (سر)، فروشندگان وارد بازار می‌شوند و فشار خرید کمتر می‌شود.
• با نزدیک‌شدن به خط گردن، حد ضرر در الگو افراد بسیاری که در موج آخر، با قیمتی بیشتر یا در روند افزایش قیمت در شانه راست خرید کرده‌اند، دچار ضرر هنگفتی می‌شوند. درواقع، افراد بسیاری در این مرحله از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند و قیمت را به‌سمت هدف سود سوق می‌دهند.
• تعیین حد ضرر بالای شانه راست از این رو منطقی است که روند به‌سمت پایین تغییر مسیر داده است و شانه راست، درواقع قله‌ای با ارتفاع کمتر نسبت به سر است. بنابراین، تا زمانی‌که روند دوباره به‌سمت بالا تغییر جهت ندهد، شانه راست شکسته نخواهد شد.
• حد سود با این فرض تعیین می‌شود که بسیاری از معامله‌گرهایی که اشتباه کرده‌اند یا دارایی موردنظر را در زمان نامناسبی خریده‌اند، از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند. بنابراین، روندی اصلاحی با اندازه‌ای مساوی با میزان رشدِ پیش از آن، ایجاد می‌شود.
• خط گردن سطحی است که در آن، بسیاری از معامله‌گرها متضرر و از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند؛ بنابراین، روند را به‌سمت هدف قیمت سوق می‌دهند.
• حجم معاملات را نیز می‌توان در نظر داشت. در طول الگوهای سر و شانه معکوس، بهتر است حجم معاملاتی پس از خط گردن افزایش یابد. این مسئله نشان‌دهنده افزایش علاقه به خرید است که می‌تواند قیمت را به‌سمت هدف پیش ببرد. کاهش حجم خرید بیان‌گر بی‌علاقگی معامله‌گران به حرکت صعودی است و می‌تواند حاکی از بدبینی سرمایه‌گذاران باشد.

مشکلات معامله‌گری با این الگو

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این الگو نیز با ایراداتی همراه است. برخی از مشکلات احتمالی در معامله‌گری با استفاده از سر و شانه عبارت‌اند از:

• شما باید الگوها را تشخیص دهید و روند شکل‌گیری آنها را دنبال کنید. با این حال، تا زمانی که الگو تکمیل نشده است، نباید از این استراتژی استفاده کنید. این کار می‌تواند زمان‌بَر و طولانی باشد.
• الگوی سر و شانه همیشه جواب نمی‌دهد. گاهی روند با حد ضرر تماس پیدا می‌کند و معامله از دست می‌رود.
• هدف سود همیشه محقق نمی‌شود. بنابراین، معامله‌گرها بهتر است متغیرهایی را که بر خروج آنها از بازار تأثیرگذار است، به‌دقت تنظیم کنند.
• این الگو همیشه راه معامله‌ را هموار نمی‌کند. به‌عنوان مثال، اگر در حین شکل‌گیری یکی از شانه‌ها، افت قابل‌توجهی به‌دلیل اتفاقی پیش‌بینی‌نشده رخ دهد، ممکن است هدف قیمت محاسبه‌شده به دست نیاید.
• الگوها اغلب به‌صورت ذهنی روی نمودار پیاده می‌شوند. یک معامله‌گر ممکن است شانه‌ای از الگو را ببیند و معامله‌گر دیگر آن را تشخیص ندهد. پیش از ورود به معاملات براساس الگوها، با نگاهی به توضیحات کلی بالا، تعریف کنید که شرایط و الگوی مطلوب شما چه باید باشد.

سوالات رایج درباره الگوی سر و شانه

الگوی سر و شانه نزولی است؛ اما یک الگوی دیگر به‌نام الگوی سر و شانه معکوس داریم که صعودی است.

در هر تایم‌ فریمی می‌‌شود از الگوی سر و شانه استفاده کرد؛ اما بیشتر تحلیل‌گران ترجیح می‌دهند از آن در تایم فریم بلندمدت مانند ۴ساعته استفاده کنند.

خیر. هیچ الگویی قطعی نیست و فقط به شما کمک می‌کند بتوانید بهتر بازار را ارزیابی کنید.

سخن پایانی

سر و شانه در تمام بازه‌های زمانی اتفاق می‌افتد و به‌لحاظ بصری دیده می‌شود. اگرچه این الگو گاهی به‌صورت ذهنی پیاده‌سازی می‌شود، اما شکل کامل آن می‌تواند نقاط ورودی، حد ضرر و هدف سود را مشخص کند تا اجرای یک استراتژی معاملاتی آسان‌تر شود.

الگوی سر و شانه، به‌ترتیب از شانه چپ، سر و سپس شانه راست تشکیل شده است. متداول‌ترین نقطه ورود به معامله، تقاطع روند قیمت با خط گردن الگو است. در این حالت، حد ضرر بالاتر (در سر و شانه) یا پایین‌تر (در سر و شانه معکوس) از شانه راست تعیین می‌شود. هدف و حد سود نیز از تفاوت بین سقف و کف با الگو به‌اضافه (در سر و شانه معکوس) یا کسر (در سر و شانه) از خط گردن به دست می‌آید.

این سیستم کامل و بی‌ایراد نیست؛ اما روشی را برای معاملات بازارها بر اساس حرکات منطقی قیمت ارائه می‌دهد.

با شرکت در دوره اطلس ارز دیجیتال پلاس علاوه بر ده‌ها الگوی دیگر، می‌توانید معامله سر و شانه را به‌طور کامل یاد بگیرید و با پشتیبانی مداوم اساتید ابهامات خود را رفع کنید.

برای نگارش این مقاله از مقاله‌ای در وب‌سایت اینوستوپدیا کمک گرفته شده است.

الگوی مثلث در تحلیل تکنیکال بورس

اگر بخواهیم الگوی مثلث در بورس را به‌درستی درک کنیم، باید کمی از تئوری پس‌زمینه آن بدانیم. تحلیلگران تکنیکال روند بازار را به ۳ حالت تقسیم می‌کنند: روند صعودی، روند نزولی و روند خنثی. وقتی روند قیمتی سهمی عوض می‌شود (مثلا روند نزولی تمام می‌شود و قیمت سهم می‌خواهد روندی صعودی در پیش بگیرد) معمولا شاهد تشکیل «الگوهای برگشتی» در نمودار قیمت سهام هستیم. اما از دیدگاه تحلیل تکنیکال، قیمت سهام در یک روند مشخص (چه نزولی و چه صعودی) معمولا رشد مداوم ندارد، بلکه همراه با افت‌وخیز و استراحت و اصلاح قیمتی و زمانی است. در این بازه‌ها که قیمت سهم اصطلاحا استراحت می‌کند، معمولا با تشکیل الگوهای ادامه‌دهنده مواجه خواهیم شد که الگوی مثلث نوعی از همین الگوهای ادامه‌دهنده است.

نکته یک: روی هم رفته ۲ نوع الگو داریم: الگوهای برگشتی و الگوهای ادامه‌دهنده. الگوی مثلث هم یکی از انواع الگوهای ادامه‌دهنده به حساب می‌آید.

نکته ۲: وقتی می‌گوییم نمودار سهم الگوی مثلث تشکیل داده، انتظار کلی‌مان این است (که اگر تحلیل‌مان درست باشد) قیمت سهم پس از تکمیل الگوی مثلث به روند قبلی خودش ادامه بدهد. یعنی اگر قیمت سهم در حال کاهش بوده، بعد از تکمیل الگوی مثلث به کاهش ادامه بدهد و اگر در حال افزایش بوده، بعد از این الگو باز هم افزایش پیدا کند.

الگوی مثلث چگونه رسم می‌شود؟

از نظر فنی، الگوی مثلث زمانی تشکیل می‌شود که قیمت سهام نمی‌تواند کف یا سقف جدیدی تشکیل بدهد و برای مدتی بین دو محدوده نوسان می‌کند. برای رسم الگوی مثلث کافی است در نمودار سهم، سقف‌های قیمتی اخیر را به یکدیگر وصل کنیم تا خط روند نزولی موقت را داشته باشیم. این خط روند در واقع ضلع بالایی مثلث را تشکیل می‌دهد. اگر همین کار را با کف‌های قیمتی اخیر انجام بدهیم، ضلع پایین مثلث را به دست خواهیم آورد.

انواع الگوی مثلث در بورس چیست؟

الگوی مثلث انواع بسیار متنوعی می‌تواند داشته باشد. به‌ویژه که با پیشرفت روش تحلیل تکنیکال و پیدایش انواع‌واقسام استراتژی‌های معاملاتی، تحلیلگران تکنیکال به جزئیات هرچه بیشتری در نمودار قیمت توجه می‌کنند و الگوها را به گروه‌های هرچه بیشتری تقسیم می‌کنند. اما در اینجا می‌خواهیم چهار نوع الگوی مثلث را بررسی کنیم که احتمالا بیشترین کاربرد را دارند:

• الگوی مثلث متقارن
• الگوی مثلث افزایشی یا بالارونده
• الگوی مثلث کاهشی یا پایین‌رونده
• الگوی مثلث پهن‌شونده

الگوی مثلث متقارن یا The Symmetrical Triangle Pattern

الگوی مثلث متقارن، همان‌طور که از اسمش پیداست، زمانی روی نمودار ظاهر می‌شود که خط روند بالا و خط روند پایین، شکلی شبیه به یک مثلث متساوی‌الساقین می‌سازند که به‌نوعی تقارن دارد. تفاوت الگوی متقارن با الگوهای دیگر در این است که به هیچ طرف (بالا یا پایین) متمایل نیست و می‌شود گفت حالتی طبیعی و متعادل دارد. هرچند همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، الگوی مثلث یک الگوی ادامه‌دهنده است و بیشتر اوقات قیمت سهم همان روندی را در پیش می‌گیرد که قبل از تشکیل الگوی مثلث داشته. مثلا اگر قبل از تشکیل الگوی مثلث قیمت سهم صعودی بوده، معمولا قیمت سهم ضلع بالای مثلث (خط حد ضرر در الگو روند نزولی موقت) را به سمت بالا می‌شکند و به صعودش ادامه می‌دهد.

معامله بر مبنای الگوی مثلث متقارن

متداول‌ترین استراتژی تحلیلگران تکنیکال برای معامله بر اساس الگوی مثلث این است که منتظر می‌مانند تا قیمت یکی از ضلع‌های مثلث را بشکند و سپس در جهت شکست وارد معامله می‌شوند. در این استراتژی حد سود به اندازه ارتفاع مثلث در نظر گرفته می‌شود.

الگوی مثلث افزایشی یا بالارونده یا The Ascending Triangle

الگوی مثلث افزایشی شباهت زیادی با الگوی مثلث متقارن دارد، به جز اینکه ضلع بالای مثلث یا همان خط روند نزولی کوتاه‌مدت تقریبا حالت افقی و ضلع پایین مثلث شیب افزایشی دارد. به عبارت دیگر، شاهد تشکیل سقف‌های قیمتی پی‌درپی در یک محدوده مشخص هستیم، ولی کف‌های قیمتی هر بار بالاتر می‌آیند.

چنین الگویی نشانه آن است که خریداران قدرت بیشتری دارند و فروشندگان نمی‌توانند به آن‌ها غلبه کنند. در این الگو، بازه نوسان قیمت سهم به خط روند بالایی نزدیک‌تر و نزدیک‌تر می‌شود و انتظار می‌رود قیمت به‌زودی این خط روند را به سمت بالا بشکند. این نوع الگوی مثلث معمولا در روندهای صعودی پرقدرت شکل می‌گیرد.

الگوی مثلث کاهشی یا پایین‌رونده یا The Descending Triangle

الگوی مثلث کاهشی، همان‌طور که از اسمش می‌شود حدس زد، درست معکوس الگوی مثلث افزایشی است. به عبارت دیگر ضلع پایینی مثلث افقی است و ضلع بالایی شیب کاهشی دارد. این نوع الگو هم معمولا در روندهای نزولی پرقدرت ظاهر می‌شود و انتظار می‌رود که قیمت سهم ضلع پایین مثلث را به سمت پایین بشکند و به نزولش ادامه بدهد.

نکته: استراتژی معاملاتی برای الگوی مثلث افزایشی و کاهشی شبیه به استراتژی معاملاتی برای مثلث متقارن است. با این تفاوت که در مثلث کاهشی انتظار داریم قیمت سهم بعد از تکمیل الگو، به نزول خود ادامه بدهد، اما از آنجا که بورس ایران یک‌طرفه است و امکان فروش استقراضی ندارد، این الگو کاربرد چندانی برای انجام معامله ندارد.

الگوی مثلث پهن‌شونده یا انبساطی یا The Broadening Formation

این الگو کمی با ۳ الگوی قبلی متفاوت است. در ۳ الگوی قبلی ۲ ضلع بالا و پایین مثلث به یکدیگر نزدیک می‌شوند، اما در الگوی مثلث پهن‌شونده ۲ ضلع مثلث از یکدیگر فاصله می‌گیرند. این الگو شباهت زیادی به یکی از الگوهای بازگشتی دارد و ممکن است معامله‌گران و تکنیکالیست‌های تازه‌کار این ۲ الگو را با یکدیگر اشتباه بگیرند. به همین دلیل معامله بر اساس این الگو دشواری‌های خاص خودش را دارد و به معامله‌گران تازه‌کار توصیه نمی‌شود. خوشبختانه این الگو نسبتا نادر است.

حد ضرر بر اساس الگوی مثلث

تعیین حد ضرر برای معاملاتی که بر اساس الگوی مثلث انجام می‌شود نسبتا ساده است. فرض کنید یک مثلث متقارن را تشخیص داده‌ایم و قیمت ضلع بالایی مثلث را رو به بالا شکسته است و ما در جهت شکست (خرید) وارد معامله شده‌ایم. در این حد ضرر در الگو حالت باید حد ضرر را کمی پایین‌تر از آخرین کف نمودار در نظر بگیریم.

اهمیت حجم معاملات در الگوی مثلث

در الگوهای متقارن، کاهشی و افزایشی معمولا هرچه به قسمت انتهایی مثلث نزدیک‌تر می‌شویم، بازه نوسان قیمت کمتر می‌شود و حجم معاملات هم کاهش می‌یابد. اما وقتی موج بعدی (معمولا در جهت روند صعودی یا نزولی قبلی) آغاز می‌شود، حجم معاملات به شکل قابل توجهی افزایش می‌یابد. در واقع افزایش حجم معاملات نشانه این است که یک گروه (خریداران یا فروشندگان) بالاخره به گروه دیگر غلبه کرده‌اند و آماده‌اند که قیمت را در جهت دلخواه‌شان به حرکت در بیاورند.

نکته کاربردی: تحلیلگران تکنیکال، به‌ویژه آن‌هایی که در بازار فارکس فعالیت می‌کنند، توصیه اکید دارند که نباید در داخل الگوی مثلث اقدام به معامله کرد. استراتژی آن‌ها این است که تا زمان شکست الگوی مثلث منتظر می‌مانند تا دقیقا متوجه شوند که قیمت به کدام سمت حرکت خواهد کرد.

در بورس ایران، وقتی قیمت شروع به حرکت می‌کند و خط روند نزولی موقت را می‌شکند، ممکن است سهم با صف خرید سنگین همراه شود و خرید سهم دشوار و گاهی ناممکن باشد. بعضی از معامله‌گران حرفه‌ای بورس ایران وقتی می‌خواهند سهمی را بخرند، منتظر شکست خط بالای الگوی مثلث نمی‌مانند و سعی می‌کنند در همان بازه‌ای که الگوی مثلث در حال شکل‌گیری است و اصطلاحا قیمت سهم در حال استراحت و کف‌سازی است، خریدهایشان را انجام می‌دهند. پیشنهاد ما این است که وضعیت بنیادی سهم را بررسی کنید و اگر از وضعیت بنیادی سهمی اطمینان دارید و فکر می‌کنید قیمت سهم در آینده‌ای نه چندان دور بالا خواهد رفت، منتظر شکست الگوی مثلث نمانید و قبل از اینکه سهم در صف خرید قفل شود، خریدهایتان را انجام بدهید.

جمع‌بندی

الگوی مثلث در تحلیل تکنیکال مطرح می‌شود و یکی از الگوهای ادامه‌دهنده به شمار می‌آید. این الگو برای درک موج‌های حرکتی قیمت سهام مفید است، اما در بازار ایران به دلیل وجود دامنه نوسان و تشکیل صف‌های خرید و فروش پرحجم ممکن است به اندازه کافی کارایی نداشته باشد. معامله‌گران حرفه‌ای بورس ایران از این ابزار برای رصد تحرکات قیمتی سهم استفاده می‌کنند و با تکیه بر تحلیل بنیادی، از این الگو برای تکمیل خریدهایشان بهره می‌گیرند.

الگوی سر و شانه چیست؟ آموزش روش معامله با الگوی سر و شانه

الگوی سر و شانه یکی از ساده ترین الگوهای معاملاتی در بازارهای سرمایه ای محسوب می شود که شما می توانید از آن در انواع بازارهای سرمایه ای، به خصوص بازار دو طرفه استفاده کنید. این الگو در هر تایم فریمی قابل استفاده است و تقریبا از اطمینان خوبی برخوردار است. در ادامه خواهیم دانست الگوی سر و شانه و چگونه می توان از الگوی سر و شانه در معامله استفاده کرد. با ما همراه باشید.

الگوی سر و شانه چیست؟

به طور کلی الگوی سر و شانه یکی از انواع الگوهای بازگشتی محسوب می شود. به عبارت ساده تر الگوی سر و شانه در دسته الگوهایی قرار می گیرد که می تواند به ما نشان دهد یک روند صعودی یا نزولی تمام شده است و قرار است روند دیگری شروع شود.

اما بیایید کمی مفهومی تر بدانیم الگوی سر و شانه چیست. چرا که برای معامله با الگوی سر و شانه همواره لازم نیست دنبال چند قله پی در پی یا چند دره پی در پی باشیم. با یادگیری مفهوم و با استفاده از چند نشانه می توانیم این الگو را به سادگی پیدا کنیم.

به شکل آکادمیک الگوی سر و شانه در انتهای روند صعودی به شکل دو شانه و یک سر مطابق شکل تشکیل می شود. همچنین الگوی سر و شانه در انتهای روند نزولی نیز از همین دو شانه و یک سر اما به شکل برعکس ( دره ) ایجاد می شود. آن چیزی که متداول است این است که اساسا الگوی سر و شانه در انتهای روند صعودی اطمینان بخش تر است و کمتر می توان این الگو را در انتهای یک روند نزولی پیدا کنیم.

از این روست که گفته می شود که غالبا الگوی سر و شانه کارایی خوبی در بازارهای دو طرفه دارد. زیرا شما با تشخیص این الگو در بازار هایی مانند بازار فارکس و … از نزول قیمتی سهم سود ببرید. اما در بازارهایی مانند بازار بورس ایران و … عملا شما تنها برای تشخیص زمان خروج از بازار می توانید از الگوی سر و شانه صعودی استفاده کنید.

در کنار شانه ها و سر مفهوم دیگری به نام گردن وجود دارد. گردن خطی است که شانه و سر در آن تشکیل شده است. برای درک بیشتر این مسئله به تصویر زیر توجه کنید.

اما همانطور که می دانید پیدا کردن یک الگو یا حتی یک روند ساده در بازار کار چندان ساده ای نیست. در واقع هیچ گاه الگوها در بازار به شکل شارپ و مشخص تشکیل نمی شود و حتی ممکن است یک الگو نیمه کاره بماند. از این روست که گفته می شود سعی کنید در یادگیری الگوی سر و شانه و اینگونه موارد مفاهیم را بدانید تا بتوانید بر اساس این مفاهیم پیش بروید و عملا بتوانید ساده تر این الگو ها را پیدا کنید. از این رو در ادامه به شکل مفهومی می خواهیم بدانیم الگوی سر و شانه چیست و چگونه می توان بر اساس الگوی سر و شانه در معامله موفق بود.

الگوی سر و شانه و مفهوم واقعی آن

همانطور که گفته شد الگوی سر و شانه یک الگوی بازگشتی است. از این رو شما برای تشخیص این الگو باید به روند بازار نگاه کنید. در واقع شما در وسط یک روند صعودی یا نزولی نمی توانید این الگو را پیدا کنید. همچنین در یک روند متعادل و رنج نیز کمتر پیش می آید که الگوی سر و شانه تشکیل شود. اما در انتهای روند صعودی یا انتهای یک روند نزولی شما می توانید برای تایید تغییر روند به دنبال الگوی سر و شانه باشید.

در واقع شما باید به واسطه الگوها یا شاخص های دیگر متوجه انتهای مسیر صعودی یا نزولی شده باشید و یا حداقل احساس کرده باشید که این روند بنا به دلایلی مانند رسیدن به یک سطح مقاومت یا حمایتی قوی در حال تغییر روند است. نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که اساسا این خط حمایتی یا مقاومتی قوی می تواند همان گردن الگوی سر و شانه را تشکیل دهد.
به عبارت ساده تر گردن الگوی سر و شانه می تواند در کانال حمایتی یا مقاومتی پیدا شود و شما بر اساس همین گردن می توانید سر و شانه های را پیدا کنید.

نکته مهم دیگری که باید بدانید این است که نقاط برخورد و بازگشت سر و شانه ها اساسا در یک خط ( خط گردن ) قرار دارد. بنابراین شما برای پیدا کردن الگوی سر و شانه باید بتوانید یک روند کوچک در انتهای روند صعودی یا نزولی پیدا کنید. این مسئله می تواند شما را برای پیدا کردن الگوی سر و شانه راهنمایی کند.

بنابراین اگر بخواهیم به شکل خلاصه تر بیان کنیم، اساسا شما می توانید بر اساس چند فاکتور ساده مانند پیدا کردن خط روند و انتهای آن، پیدا کردن خط گردن و همچنین پیدا کردن کانال های حمایتی و مقاومتی مهم عملا این الگو را پیدا کنید.

بر اساس پیدا کردن این الگو شما می توانید نسبت به تغییر روند بازار مطمئن شوید. به عبارت ساده تر در بسیاری از آموزش ها گفته می شود که شما با پیدا کردن الگوی سر و شانه می دانید که روند در حال تغییر است. اما نکته ای که وجود دارد این است که اساسا الگوهایی مانند الگوی سر و شانه در معامله نقش تایید کننده را بر عهده دارد.

از این رو شما باید خودتان بیشتر مسیر را بروید و اگر در انتهای مسیر تایید کننده هایی از جنس الگوی سر و شانه را پیدا کردید می دانید که روش شما درست بوده و می توانید از آن در جهت اطمینان خاطر از ورود به بازار یا خروج از معامله استفاده کنید. این مفهوم اصلی است که شما باید آن را بدانید و بتوانید بر اساس آن شروع به معامله گری در بازار کنید.

حد سود و ضرر توسط الگوی سر و شانه

نکته مهم دیگری که شما باید در مورد الگوی سر و شانه بدانید این است که اساسا این الگو می تواند حد سود و ضرر خوبی برای ورود به بازار به شما نشان دهد.
اگر فرض کنیم شما در یک بازار دوطرفه فعالیت می کنید. یعنی می توانید از طریق نزول قیمتی نیز سود به دست بیاورید، در الگوی سر و شانه ای که انتهای روند صعودی تشکیل می شود قله ی شانه دوم یا انتهایی به عنوان حد ضرر شناسایی می شود. به عبارت ساده تر اگر روند الگو تکمیل شده باشد و بعد از آن خط گردن رو به پایین شکسته شده باشد اما بر اساس هر دلیلی این روند ادامه دار نبود و به حالت صعودی برگردد شما باید در حد ضرری به اندازه قله شانه دوم از معامله خارج شوید.

حد سود بر اساس الگوی سر و شانه نیز ساده است. به اندازه فاصله قله سر تا گردن شما می توانید حد سود خوبی در نظر بگیرید. به طور مثال اگر نقطه قله سر در عدد ۱۰۰ دلار قرار داشته باشد و خط گردن در محدود ۸۰ دلار باشد. عملا شما از محل ورود ( گردن ) به اندازه ۲۰ دلار انتظار سود می توانید داشته باشید.

بنابراین اگر شما بعد از شکسته شدن خط گردن پس از شانه دوم وارد معامله شده باشید می توانید بر اساس حد سود و ضرر گفته شده معامله خودتان را انجام دهید.
در مورد الگوی سر و شانه معکوس یا همان الگویی که در انتهای خط روند نزولی تشکیل می شود نیز تقریبا داستان بدین شکل است. در واقع در این حالت شما باید حد ضرر خود را در قعر دوم ( شانه دوم ) قرار دهید و بر اساس فاصله میان سر تا گردن ( قعر سر تا گردن ) حد سود خودتان را مشخص کنید. بر این اساس است که حد سود و ضرر شما مشخص می شود.

بنابراین اگر بخواهیم به طور کلی بیان کنیم الگوی سر و شانه یک تایید کننده و راهنما در انتهای مسیر صعودی یا نزولی است. این که شما بخواهید با جست و جوی این الگو انتهای روند صعودی یا نزولی را تشخیص دهید، اشتباه است. شما باید کار و استراتژی خودتان را پیش ببرید و در صورتی که این الگو را در انتهای روند مشاهده کردید از تایید و راهنمایی آن در جهت تعیین سود و حد ضرر استفاده کنید.

سوالات متداول

۱- آیا شیب گردن الگوی سر و شانه اهمیت دارد؟
به طور کلی شیب گردن الگوی سر و شانه در معامله تاثیری ندارد. در واقع این شیب می تواند تا حدودی قدرت بازار را نشان دهد. به طور مثال اگر شیب مثبت باشد نشان می دهد که قدرت خوبی در بازار وجود دارد و احتمالا الگوی سر و شانه سریع تر تشکیل می شود ولی اگر این شیب منفی باشد عملا قدرت بازار کم است و روند به کندی تکمیل می شود. اما این چیزی نیست که بخواهد چندان تاثیری در معاملات شما داشته باشد.

۲- آیا الگوی سر و شانه همواره کامل است؟
خیر – نه تنها الگوی سر و شانه، بلکه هیچ الگوی دیگری همواره کامل تشکیل نمی شود. در واقع در برخی از مواقع این احتمال وجود دارد که الگو نیمه رها شود و به طور کلی خاصیت خود را از دست دهد. از این رو همواره پیشنهاد می شود که بعد از تکمیل الگوی سر و شانه و شکسته شدن خط گردن بعد از شانه دوم اقدام به معامله کنید. در غیر این صورت ممکن است متضرر شوید.