تعیین حد ضرر یعنی چه؟

منظور از حد ضرر یا stop loss چیست؟

بطور کلی می توان گفت حد ضرر یا استاپ لاس Stop loss یعنی بازه ای از قیمت که شما انتخاب می کنید تا معاملات ضررده بسته شوند تا از ضرر بیشتر جلوگیری کنید.البته گاهی اوقات دستور استاپ لاس می تواند در سود نیز عمل کند یا حتی در نقطه صفر به صفر.

اما بطور کلی باید اذعان کرد که حد ضرر یا استاپ لاس در معاملات بسیار ضروری بوده و جز اصلی معاملات در بازارهای مالی می باشد. بطور کلی در تمام استراتژی های معاملاتی سوده در بازار های مالی شما باید مقدار ریسک و حد ضرر را به راحتی باید بتوانید محاسبه کنید. در غیر این صورت یک گام اصلی از سیستم معاملاتی ناقص خواهد ماند. در تمام مراحل معاملات مارجینی و غیر مارجینی شما صد در صد نیازمند به دانستن حداکثر ضرر احتمالی هستید و لازم هست که به صورت دستی یا اتوماتیک آنرا اعمال کنید.

با توجه به این که نوسان های بازار می تواند بسیار زیاد باشد و بستن بصورت دستی ممکن است مقدور نباشد پیشنهاد می کنیم که حتما در معاملات خود در دستورات تنظیم شده در کارگزار فارکس یا هر کارگزاری دیگر حتما حد ضرر یا استاپ لاس را قرار دهید تا خود کار اعمال شود.

در بروکرهای فارکس معمولا دستور ضرر در اولیت قیمت قابل دسترس در بازار اجرا می شود و همینطور برای سایر دستور ها مثل حد سود. و گاها ممکن است شما ببینید که دستور بستن معاملات شما با کمی اختلاف یا بشتر انجام شده باشد و این به معنی این است که قیمت لازم برای اجرای دستورات در بازار موجود نبوده است.اما فرموش نکنید بطور کلی اجرا دستورات معاملاتی در تمامی کارگزارن بازار فارکس و سایر بازارهای مالی امری نسبی است و بسته به شرایط می تواند متغییر باشد.

مواردی که برای گذاشتن و تنظیم استاپ لاس ( حد ضرر ) اصولی باید به آنها توجه کنیم:

مقدار پول مشخص در ریسک: تا زمانی که شما درصد پول درگیر شده به معامله را ندانید نمی توانید مقدار صحیح استاپ لاس را حساب کنید. شما باید بدانید در سیستم معاملاتی و مدیریت سرمایه شما چه مقدار ضرر برای هر معامله تعریف شده است، ۰٫۱ درصد ، ۱ درصد یا ۳ درصد یا بیشتر.

پیوت های قیمت: پیوت های قیمت یا Pivot Point ها قیمت هایی هستند که بیشترین پتانسیل چرخش قیمت در آنها تعیین حد ضرر یعنی چه؟ وجود دارد و معمولا در گذشته قیمت ها روی این قیمت ها تغییر مسیر داده اند. این قیمت ها نقاط حمایت و مقاومت بازار support و resistance را می توانند تعیین کنند و تریدر ها به انها توجه خاصی دارند تا به کمک این قیمت ها حد ضرر خود را تعیین کنند.

سقف و کف روزانه: قیمت های بالا و پایین گذشته مانند یک خط کش ابعاد احتمالی بازار را نشان می دهند و می توان نقاط عرضه و تقاضا را به کمک آنها حدس زد. بدون دانستن این قیمت ها در استاپ لاس شما موفق نخواهید بود.

سقف و کف قیمت های هفتگی: قیمت های اوج بازار در هفته های گذشته و یا کف های قیمتی در هفته های قبل نقاط خوبی برای چرخش مجدد قیمت ها هستند و در تعیین استاپ لاس ( حد ضرر ) و تیک پروفیت ( حد سود ) بسیار تاثیر گذارند.

ترند های تایم های بالاتر: ترندهای قیمتی در بازه های زمانی بالاتر هم برای ورود به معاملات راهنمای خوبی هستند و هم برای تعیین حد ضرر احتمالی و خروج از بازار.

سطوح فیبوناچی: درصد ها و سطوح فیبوناچی قیمت های احتمالی برای حمایت و مقاومت هستند و برای انجام معاملات این قیمت ها را باید حتما از قبل بر روی چارت تحلیل تکنیکال خود علامت بزنید.

میانگین های قیمت: میانگین قیمت های گذشته و اختلاف قیمت جاری بازار از آنها ابزار و معیار خوبی برای پیش بینی ترند احتمالی است اما مسلما به تنهایی کافی نیست. اما دانستن میانگین روزها و ساعت های گذشته بازار برای انجام معاملات و تعیین استاپ لاس اصولی ( حد ضرر اصولی ) بسیار مهم خواهد بود.

Stop loss (استاپ لاس) یا حد ضرر چیست؟

استاپ لاس یا حد ضرر در واقع سوپاپ‌اطمینانی برای پیشگیری از هدررفت و خسارت به ارزهای دیجیتال معامله‌گران به‌حساب می‌آید. این سرویس (Feature) معمولاً برای تعیین زمان مناسب خروج از معاملات توسط معامله‌گرانی که در بازارهای مالی با دیدگاه کوتاه‌مدت و میان‌مدت فعالیت می‌کنند، کاربرد دارد. این افراد برای توقف معاملات ضرر ده یا تعیین محدوده میزان سود و زیان خود از Stop loss استفاده می‌کنند. البته گاهی اوقات دستور استاپ لاس می‌تواند در سود یا حتی در نقطه صفر به صفر نیز عمل کند. در ادامه این مقاله از صرافی ارز دیجیتال والکس به بررسی بیشتر این سرویس و نحوه استفاده از آن در استراتژی‌های معاملاتی می‌پردازیم.

نکات مهم درباره استاپ لاس چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

دستورات توقف معامله به‌صورت کلی به دو بخش، تیک پروفیت (Take profit) و استاپ لاس (Stop loss) دسته‌بندی می‌شود. این دوبرای کنترل موقعیت‌های باز کاربرد دارد و اهمیت زیادی در مدیریت سرمایه دارد.

• Stop loss (حد زیان): حداکثر زیان در یک معامله
• Take profit (حد سود): حداکثر سود در یک معامله

زمانی که ارزش ارزهای دیجیتال شما رو به کاهش است، می‌توانید مشخص کنید که دقیقاً تا کجا می‌خواهید آن‌ها را حفظ کنید!

تعیین حد ضرر به معامله‌گران کمک می‌کند تا قبل از ورود به یک بازار، شرایط مساعد برای مبادله در آن را بسنجند. این سرویس قادر است به طور خودکار در قیمت مشخص شده از سوی تریدر و یا زیر آن قیمت اقدام به فروش کند. زمانی که حد ضرر را در معامله‌ای تعیین می‌کنیم، در حقیقت مشخص می‌کنیم که چه زمانی برای خروج از سهم مناسب است. توجه داشته باشید که تعیین حد ضرر به‌صورت دستی کار سنجیده‌ای نیست؛ به‌ویژه در بازار رمز ارز ممکن است قابل‌اجرا نباشد. همان‌طور که قبل‌تر اعلام کردیم حد ضرر بیشتر در معاملات کوتاه یا میان‌مدت کاربرد دارد، بااین‌حال سرمایه‌گذاران و هولدرها نیز می‌توانند از این ابزار به نفع خود استفاده کنند.

انواع مدل‌های تعیین حد ضرر

با به‌کارگیری روش مناسب تعیین حد ضرر می‌توانید تا حد زیادی مانع شکار دارایی خود شوید. استاپ لاس از جمله موضوعاتی در معامله‌گری است که تعیین مقدار دقیق آن کاملاً وابسته به استراتژی معاملاتی هر تریدر است. اما روش‌های اصلی این سرویس کدام است؟ در ادامه به ۴ روش کاربردی ‌Stop loss در تحلیل تکنیکال اشاره می‌کنیم.

１– استاتیک استاپ یا استاپ لاس تعیین حد ضرر یعنی چه؟ ثابت

نام این روش بیان‌گر ماهیت آن است. تنظیم استاپ لاس در یک قیمت ثابت و مشخص را استاتیک استاپ (static stop) می‌گویند. در این روش تا زمانی که معامله به قیمت توقف یا محدوده مشخص شده نرسیده است، دستور استاپ لاس اجرا نمی‌شود و معامله‌گر فارغ از ابزارهای تحلیل تکنیکال، باتوجه‌به شناختی که از دارایی و روحیات شخصی خود دارد، یک عدد از پیش تعیین شده را به‌عنوان حد ضرر در معاملات تعیین می‌کند.

２– استاتیک استاپ لاس با اندیکاتور

اندیکاتور Average True Range، ابزار کارآمدِ معامله‌گران برای تعیین حد ضرر در تمامی معاملات است. اندیکاتورها مجموعه توابع و الگوریتم‌های ریاضی تلقی می‌شوند که به کمک آن‌ها می‌توان تخمین‌های نسبتاً خوبی از روند حرکت قیمت یک دارایی ارائه داد. استفاده از شاخصی مانند میانگین محدوده واقعی، این امکان را به تعیین حد ضرر یعنی چه؟ معامله‌گران می‌دهد تا از داده‌های تازه به‌دست‌آمده در بازار برای تجزیه‌وتحلیل دقیق‌تر گزینه‌های مدیریت ریسک خود کمک بگیرند.

３– توقف دنباله‌دار یا Trailing Stops

شاید بتوان ادعا کرد که توقف‌های استاتیک برای معامله‌گران مبتدی مفیدتر است، اما سایر تریدرها برای به حداکثر رساندن تسلط و مدیریت معامله خود از توقف به روش‌های دیگری را امتحان می‌کنند. تریلینگ استاپ، توقفی است که با حرکت معاملات به نفع تعیین حد ضرر یعنی چه؟ معامله‌گر تنظیم می‌شود تا بتوانند خطر ریسک در معاملات را بیشتر کاهش دهد. این نوع استاپ لاس به معامله‌گر اجازه می‌دهد تا ریسک اولیه خود را در معاملات حذف کند.

４– توقف دنباله‌دار به‌صورت دستی یا Manual Trailing Stops

آن دسته از تریدرهایی که به دنبال بیشترین سطح کنترل روی معامله خود هستند، روش تغییر حد ضرر به‌صورت دستی پیشنهاد می‌شود. در این روش، موقعیت طبق تعیین حد ضرر یعنی چه؟ برنامه پیش می‌رود و حد ضرر نیز مطابق با آن تغییر پیدا می‌کند. با حرکت بیشتر موقعیت به نفع معامله (پایین‌تر)، به دنبال آن معامله‌گر سطح توقف را پایین می‌آورد.

استفاده از استاپ لاس چقدر مهم است؟

آینده قابل پیش‌بینی نیست! ریسک به طور دائمی در تمام معاملات باز وجود دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اینکه تعیین کنید تا کجا می‌توانید ضرر تعیین حد ضرر یعنی چه؟ کنید کاملاً به نگرش شما نسبت به بازار بستگی دارد. هر تریدری باید برای خودش یک استراتژی مشخص داشته باشد و بر آن اساس حد ضرر خود را مشخص کند. اجازه دهید اهمیت این سرویس را با یک مثال توضیح دهیم. در نظر بگیرید که سهمی را در قیمت ۱۲۰۰ تومان خریداری کرده و حد ضرر خود را روی مبلغ ۱۰۰۰ تومان تعریف کرده‌اید. فرض کنید سهم تا ۱۷۰۰ تومان رشد می‌کند. در این صورت مشخص است که شما سود زیادی به دست آورده‌اید. اما ناگهان روند سهم تغییر کرده و قیمت آن کاهش پیدا می‌کند. اگر شما همچنان حد ضرر خود را روی مبلغ ۱۰۰۰ تومان نگه‌داشته باشید، نه‌تنها سودهای خود را از دست می‌دهید، بلکه متضرر هم می‌شوید. پس این موضوع بسیار مهم است که با حرکت سهم، میزان استاپ لاس را تغییر دهید.

عوامل تأثیرگذار در تعیین حد ضرر

از عوامل تأثیرگذار در تعیین stop loss می‌توان به ویژگی‌های سرمایه‌گذار از نظر ریسک‌پذیری و دیدگاه زمانی او در سرمایه‌گذاری اشاره کرد. عمده عوامل تأثیرگذار عبارت است از:

• تغییر موقعیت حد ضرر به نقطه‌ای بالاتر یا پایین‌تر (جابه‌جایی حد ضرر)
• خط روند حمایت مهم یا کف قیمتی سهم
• فیبوناچی
• کف دوقلو
• امواج الیوت
• الگوی سروشانه

اصولی که برای تعیین حد ضرر که باید در نظر داشته باشیم

هرچند قانون کلی برای تعیین استاپ لاس وجود ندارد، ولی نکته‌های اصولی وجود دارد که همواره نیاز است به آن‌ها در خرید بیت کوین و به‌طور کلی تمام ارزهای دیجیتال توجه کنیم:

• کاهش سود هم به منزله نوعی ضرر است، بنابراین زمانی که قیمت دارایی بالا رفت حد ضرر را نیز باید متناسب با قیمت افزایش داد.
• اهمیت دیدگاه زمانی را دست‌کم نگیرید! مثلاً تعیین حد برای ترید‌های کوتاه‌مدت با تعیین حد برای ترید‌های بلندمدت متفاوت است.
• در خریدهای میان‌مدت و بلندمدت، حد ضرر را روی محدوده حمایتی معتبر انتخاب کنید. (بین ۱۰ تا ۲۰ درصد پایین‌تر از قیمت خرید).
• حد ضرر نباید از ۱۰ درصد مبلغ خرید تجاوز کند و این یعنی بیش از ۱۰ درصد مبلغ خریدتان را نباید از دست دهید.
• در خریدهای میان‌مدت و بلندمدت، حد ضرر را روی محدوده حمایتی معتبر مشخص کنید. (بین ۱۰ تا ۲۰ درصد پایین‌تر از قیمت خرید).‌‌
• تغییر حد ضرر بدون دلیل فنی و منطقی، اشتباهی رایج است! گاهی معامله‌گر با نزدیک شدن قیمت به حد ضرر اقدام به تغییر یا حذف آن می‌کند و منتظر کمتر شدن یا ازبین‌رفتن زیان می‌ماند. گرچه شاید این عمل در ابتدا باعث جبران یا کمتر شدن زیان شود، اما در بلندمدت نتیجه‌ای جز ازبین‌رفتن برنامه و استراتژی سرمایه‌گذاری نخواهد داشت.

منظور از حجم نامناسب در تعیین حد ضرر چیست؟

اگر در ابتدا کار سرمایه اندکی دارید، بهتر است تریدهای خود را در حجم و ابعاد کوچک انجام دهید. با رعایت این نکته، Stop loss شما منطقی‌تر خواهد بود و دیگر به دلیل عدم هم‌خوانی اندازه و موجودی حساب، متضرر نمی‌شوید. مطابقت این دو عامل با یکدیگر، منجر به معقول شدن میزان ریسک می‌شود و به قیمت‌ها فضای نوسان بیشتری می‌دهد.

Stop loss راهی برای گریز از شکار سرمایه

در این مطلب به بررسی ماهیت حد ضرر و همچنین راهکارهای آن برای جلوگیری از تحمیل ضرر و زیان‌های بیش از حد در سرمایه‌گذاری پرداختیم. اهمیت استاپ لاس در بازار متلاطمی همچون بازار رمز ارزها که تغییر ده‌ها درصدی قیمت یک دارایی در روز در آن طبیعی تلقی می‌شود، دوچندان است. انتخاب استاپ لاس در نقطه درست، یکی از مواردی است که هر تریدر باید به آن دقت کند تا بتواند از ضررهای مالی کلان جلوگیری کند. امیدواریم این مقاله دید و درک کاملی نسبت به استاپ لاس و اهمیت آن برای شما رقم‌زده باشد.

نحوه تعیین حد ضرر در بورس

هنگام تصمیم گیری برای خرید یا عدم خرید یک سهم، نکات زیادی وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند. دستور حد ضرر یا حد زیان، یکی از این عوامل می باشد. هنگامی که به درستی استفاده می شود، یک سفارش حد ضرر می تواند دنیای متفاوتی را ایجاد کند و همه می توانند از این ابزار بهره مند شوند.

مفهوم سفارش حد ضرر

دستور حد ضرر (Stop-loss Order) سفارشی است که توسط یک کارگزار برای خرید یا فروش (در بازارهای دو طرفه) یک سهام خاص پس از رسیدن سهام به قیمت مشخصی انجام می شود. حد زیان برای محدود کردن زیان سرمایه گذار در یک پوزیشن معامله ی سهام (یا سایر دارایی ها مانند ارزهای دیجیتال) طراحی شده است. به عنوان تعیین حد ضرر یعنی چه؟ مثال، تعیین یک دستور توقف ضرر برای 10٪ کمتر از قیمتی که سهام را خریداری کرده اید، ضرر شما را به 10٪ محدود می کند. فرض کنید سهام مایکروسافت (MSFT) را به قیمت هر سهم 20 دلار خریداری کرده اید و بلافاصله پس از خرید سهام، یک دستور توقف ضرر به قیمت 18 دلار وارد می کنید. اگر سهام به زیر 18 دلار سقوط کرد، سهام شما به طور اتوماتیک فروخته خواهد شد.

نکته: در پنل های معاملاتی کارگزاری های بورس ایران، به دلیل وجود دامنه نوسان، امکان ست کردن اتوماتیک دستور حد ضرر وجود ندارد. بنابراین تنها راهی که برای استفاده از این ابزار وجود دارد این است که مقدار حد زیان و ضرر خود را قبل از خرید سهم تعیین کنید و قیمت آن سهم را در هر روز معاملاتی دنبال کنید و در صورتیکه قیمت آن به محدوده مورد نظر شما رسید، سفارش فروش خود را در پنل معاملاتی قرار دهید.

در صورتی که در بازاری غیر از بورس ایران مانند ارزهای دیجیتال فعالیت می کنید، احتمالا با سفارشات stop-limit آشنایی دارید. این سفارشات مشابه سفارشات حد ضرر می باشند. با این حال، همانطور که از نام آنها مشخص است، محدودیتی در قیمتی که آنها اجرا می شوند، وجود دارد. به این صورت که دو قیمت در دستور stop-limit مشخص می شود: قیمت stop که با رسیدن قیمت به آن، سفارش شما ثبت می شود و قیمت limit که سفارش شما در آن قیمت انجام می گیرد. پس بنابراین در این حالت به جای اینکه سفارش فروش در قیمت حال حاضر بازار انجام شود، به یک سفارش با قیمتی مشخص (قیمت limit) تبدیل می شود که فقط در همان قیمت اجرا می شود.

مزایای حد ضرر

یک مزیت دستور حد زیان این است که اجازه می دهد تصمیم گیری عاری از هرگونه احساسات باشد. بعضی از مردم ممکن است روی سهمی که خریداری می کنند، تعصب داشته باشند! به عنوان مثال، آنها ممکن است این باور غلط را حفظ کنند که اگر به یک سهم فرصت بیشتری بدهند، دوباره به روند مثبت بر میگردد. در واقع، این تاخیر ممکن است فقط باعث افزایش ضرر ها شود.

مهم نیست که چه نوع سرمایه گذاری هستید، باید بتوانید به راحتی علت مالکیت سهام خود را شناسایی کنید. به عنوان مثال معیارهای یک سرمایه گذار ارزشی با معیارهای یک معامله گر فعال متفاوت خواهد بود. مهم نیست که استراتژی چیست، استراتژی تنها در صورتی جواب می دهد که به آن پایبند باشید. بنابراین، اگر شما یک سرمایه‌گذار خرید و نگهداری برای بلند مدت هستید، سفارش‌های حد ضرر احتمالا در استراتژی شما کاربرد کمتری دارند.

بنابراین اگر می‌خواهید سرمایه‌گذار موفقی باشید، باید به استراتژی خود اطمینان داشته باشید. این به معنای اجرای برنامه خود است. مزیت دستورهای توقف ضرر این است که می توانند به شما کمک کنند در مسیر خود بمانید و از آمیخته شدن قضاوت شما با احساسات جلوگیری کنند.

در نهایت، مهم است که بدانید که سفارشات توقف ضرر تضمینی برای کسب درآمد در بازار سرمایه نیست. هنوز باید تصمیمات هوشمندانه ای برای سرمایه گذاری بگیرید. اگر این کار را نکنید، به همان اندازه که بدون حد زیان پول از دست می دهید، متحمل زیان خواهید شد (فقط با نرخ بسیار آهسته‌تری).

دستور حد ضرر برای ماندن در سود

دستورات حد ضرر به طور سنتی به عنوان راهی برای جلوگیری از ضرر در نظر گرفته می شوند. با این حال، یکی دیگر از کاربردهای این ابزار ماندن در سود است. در این مورد، گاهی اوقات از دستورات حد ضرر با عنوان "حد تریلینگ" یاد می شود. در اینجا، دستور توقف ضرر در سطح کمتری از قیمت فعلی بازار (نه قیمتی که آن را خریداری کرده‌اید) تنظیم می‌شود. با نوسانات قیمت سهام، قیمت حد زیان نیز تعدیل می‌شود. مهم است که به خاطر داشته باشید که اگر قیمت سهم شما افزایش یابد، سود غیرقابل تحققی خواهید داشت چرا که شما تا زمانی که آنرا نفروشید، سودی محقق نکرده اید. استفاده از یک حد تریلینگ به شما اجازه می دهد تا مطمئن شوید که معامله ی شما در تعیین حد ضرر یعنی چه؟ سود بسته می شود.

مثالی که در بندهای قبل در مورد خرید سهام مایکروسافت بیان کردیم، پی می گیریم. در این مثال شما هر سهم را به قیمت 20 دلار خریداری کرده بودید. فرض کنید که یک دستور حد ضرر را برای 10٪ کمتر از قیمت فعلی یعنی 18 دلار تعیین کرده اید اما قیمت سهام بدون اینکه به حد زیان شما برسد، پس از مدتی به 30 دلار افزایش می یابد. شما در این حالت یک سود تحقق نیافته دارید چرا که هنوز سهام خود را نفروخته اید. حال اگر شما همچنان روی افزایش قیمت این سهم خوشبین هستید، در این حالت برای اینکه مطمئن باشید معامله ی شما با سود بسته می شود، قیمت حد زیان خود را افزایش داده و روی 27 دلار قرار می دهید. در بدترین سناریو، اگر قیمت سهم افت کرده و حد ضرر شما را ببیند، معامله ی شما همچنان با سود بسته خواهد شد.

معایب حد ضرر

نقطه ضعف اصلی این است که یک نوسان کوتاه مدت در قیمت سهام می تواند قیمت حد ضرر را فعال کرده و شما را وادار به فروش سهم کند. نکته کلیدی انتخاب یک درصد مشخص برای حد ضرر است که به سهام اجازه می دهد روزانه نوسان داشته باشد و در عین حال از ریسک نزولی شدن روند، تا حد ممکن جلوگیری کند. به عنوان مثال تعیین یک دستور توقف ضرر 5 درصدی برای سهامی که سابقه نوسان 10 درصد یا بیشتر را در طی دو روز دارد، ممکن است بهترین استراتژی نباشد.

به طور کلی هیچ قانون سفت و سختی برای سطحی که باید در آن حد زیان را قرار داد، وجود ندارد. این موضوع کاملاً به سبک سرمایه گذاری فردی شما بستگی دارد. یک معامله گر فعال یا نوسانگیر ممکن است از سطح 5٪ استفاده کند، در حالی که یک سرمایه گذار بلند مدت ممکن است 20٪ یا بیشتر را انتخاب کند.

یکی دیگر از معایب حد ضرر در بازارهای دارای محدودیت دامنه نوسان، این است که ممکن است نتوانید به طور صد در صد به آن پایبند باشید. فرض کنید قیمت حد زیان شما در یک سهم 1000 تومان است و هنگامی که پنل معاملاتی خود را باز می کنید، مشاهده می کنید که سهم در 970 تومان صف فروش تشکیل داده است. در این حالت حتی اگر سفارش فروش خود را در قیمت صف فروش قرار دهید و این سفارش پس از مدتی در همان روز انجام شود، باز هم سهم خود را به طور دقیق در قیمتی که برای حد زیان تعیین کرده بودید، نفروخته اید. البته این سناریو می تواند یک سناریوی خوشبینانه باشد چرا که ممکن است سهم شما نه تنها در آن روز، بلکه در روزهای معاملاتی بعد نیز در صف فروش قفل باشد و شما مجبور شوید سهمتان را در قیمتی که فاصله نسبتا زیادی با حد ضررتان دارد، به فروش برسانید.

سخن پایانی

دستور حد ضرر یک ابزار ساده است اما بسیاری از سرمایه گذاران در استفاده موثر از آن شکست می خورند؛ چه برای جلوگیری از زیان های بیش از حد و چه برای قفل کردن سود. تقریباً همه سبک های سرمایه گذاری می توانند از این ابزار بهره مند شوند. امیدواریم که هرگز مجبور به استفاده از آن نشوید، اما خوب است بدانید که در صورت نیاز، حتما از آن استفاده کنید.

حد ضرر

حد ضرر مفهومی است که در بازار های مالی برای مدیریت بهتر معاملات مورد استفاده قرار می ‌گیرد. حد ضرر یا استاپ لاس stoploss، به ‌معنای میزان ضرری است که برای یک معامله در نظر گرفته می ‌شود که در صورت وقوع آن، معامله ‌گر باید سرمایه خود را از بازار خارج کند تا متحمل ضرر های بیشتری نشود. پایبند بودن به این مسئله، باعث می‌ شود که معامله ‌گران بتوانند سرمایه خود را بهتر مدیریت کنند.

برای مشاوره تعیین حد ضرر

برای مشاوره تعیین حد ضرر

عناوین اصلی این مقاله

حد ضرر یا تعیین استاپ لاس، یک مفهوم بسیار مهم در بازار های مالی است. با استفاده از این مفهوم، معامله ‌گران می توانند تمامی معاملات خود را به ‌خوبی کنترل و مدیریت کنند و از ضرر های نا معقول در معاملات خود جلوگیری کنند. به همین علت است که تمامی سرمایه ‌گذاران بازار های مالی، قبل ‌از ورود به این محیط‌ ها باید با پاسخ پرسش‌ هایی همچون حد ضرر چیست و استاپ لاس stoploss چیست آشنا باشند.

تمامی کسانی که وارد بازار سرمایه می ‌شوند، به قصد سود کردن در این بازار سرمایه گذاری می‌ کنند اما روی دیگر معاملات در این بازار ها، ضرر کردن است. گاهی ممکن است معاملات طبق پیش‌ بینی ‌ها پیش نرود و سرمایه گذاران تمامی پول خود را به یکباره از دست بدهند. اما با استفاده از مفهومی به نام تعیین حد ضرر سرمایه‌ گذاران می‌ توانند بخش زیادی از سرمایشان را حفظ کنند.

مفهوم حد ضرر به این معنا است که معامله‌ گران پیش‌ از سرمایه‌ گذاری، با استفاده از برخی فاکتور ها که در ادامه مقاله به آن ‌ها اشاره خواهد شد، درصدی از ضرر را برای خود در نظر بگیرند که در صورت وقوع آن، سرمایه خود را از بازار سرمایه بیرون بکشند تا متحمل ضرر های هنگفت نشوند. پایبندی به این مسئله، باعث می‌شود که معامله ‌گران به یکباره کلیه سرمایه خود را در این بازار از دست ندهند و بتوانند معاملات مطمئن تری را داشته باشند. در ادامه این مقاله، مطالبی را درباره اهمیت استفاده از حد ضرر و همچنین نحوه گذاشتن استاپ لاس stoploss و روش ‌های فعال کردن آن آورده ‌شده است.

حد ضرر چیست

در ابتدای بررسی پرسش حد ضرر چیست، لازم است که به بررسی مفهوم این اصطلاح بپردازیم. معامله ‌گران در تمامی بازار های مالی، به قصد سود کردن سرمایه خود را به این بازار وارد می کنند. اما معاملات همیشه سود ده نیستند و ممکن است که در بسیاری از اوقات باعث ضرر معامله گران شوند. به همین علت سرمایه گذاران به ‌غیر از فکر کردن به سود، باید ضرر های خود را نیز مدیریت کنند تا بتوانند موفق باشند. در صورتی‌ که یک سرمایه گذار نقشه‌ ای برای مدیریت سود و زیان خود نداشته باشد، محکوم به شکست در بازار های مالی است.

یکی از مفاهیمی که در کنترل معاملات در بازار سرمایه بسیار موثر است، تعیین استاپ لاس است. استاپ لاس، به این معنا است که سرمایه ‌گذاران با استفاده از فاکتور های خاصی درصدی را برای ضرر کردنشان در نظر بگیرند که در صورت این میزان ضرر، سرمایه‌ گذار موظف باشد تعیین حد ضرر یعنی چه؟ که سرمایه خود را از بازار بیرون بکشند تا متحمل ضرر های سنگین تر نشود. تعیین میزان حد ضرر به عوامل مختلفی بستگی دارد اما معمولا حد ضرر نباید بیشتر از ده درصد کل میزان سرمایه باشد، زیرا بیشتر از این میزان ضرر، باعث وارد شدن خسارت های جبران ‌ناپذیر به سرمایه ‌گذار می ‌شود. البته حد ضرر به دو دسته مختلف تقسیم می ‌شود متناسب با نوع آن، باید میزان آن را مشخص کرد. در ادامه دو دسته مختلف حد ضرر معرفی شده است.

حد ضرر ثابت به حالتی گفته می ‌شود که معامله ‌گر به نسبت قیمتی که یک سهام را خریداری کرده ‌است، میزان ضرر خود را تعیین می‌کند و در صورت کاهش ارزش سهام، آن را می ‌فروشد. معمولاً در این نوع تعیین حد ضرر، ده‌ درصد کل میزان ارزش سهام استاپ لاس stoploss در نظر گرفته می‌ شود.

نوعی دیگر این مفهوم، حد ضرر متحرک نام دارد. معمولاً زمانی از آن استفاده می‌ شود که ارزش سهام پس‌ از خرید دائماً در حال تغییر باشد. در این موارد دیگر معقول نیست که ده ‌درصد کل ارزش سهام به عنوان حد ضرر در نظر گرفته شود. در این مواقع با توجه به افزایش ارزش سهام لازم است که میزان استاپ لاس تعیین شود.

اهمیت استاپ لاس stoploss

رعایت حد ضرر در انجام معاملات با حجم ‌های مختلف، یک مسئله بسیار ضروری است. در ادامه بررسی سوال استاپ لاس چیست، لازم است که به اهمیت این مسئله در در بازار های مالی پرداخته شود. بسیاری از معامله ‌گران تصور می ‌کنند تعیین این مسئله، بی ‌اهمیت است و خودشان می‌ توانند تعیین حد ضرر یعنی چه؟ در هنگام ضرر در معاملات سرمایه‌ شان را از بازار بیرون بکشد، اما این تصور یک تصور بسیار مخرب است. معمولاً به‌ صورت ذاتی انسان ‌ها موجوداتی طمع کار هستند که در هنگام بروز ضرر، ترجیح می‌ دهند انقدر منتظر بمانند که معاملات شکل صعودی به خود بگیرند و ضرر آن ها را جبران کند، اما با تعیین استاپ لاس، معامله ‌گران دید شفاف‌ تری به میزان ضرر خود خواهند داشت و دیگر درگیر مشکلاتی از این قبیل نخواهند شد.

تعیین میزان حد ضرر، به معامله ‌گران دیدی واقعی می ‌دهد. در ادامه با ذکر مثالی این مسئله را مورد بررسی قرار خواهیم داد. تصور کنید معامله‌ گری بدون تعیین کردن حد ضرر وارد بازار شود و پس‌ از ضرر ده‌ درصدی، منتظر بازگشت سرمایه خود شود. تعیین نکردن حد ضرر باعث می شود که حتی این معامله ‌گر پس‌ از بیست درصد ضرر کردن نیز تصور کند که حجم پولی که از دست‌ داده است قابل جبران است و ارزش صبر کردن در بازار را دارد. اما معمولاً این مدل معاملات با سود همراه نمی شود و ضرر سرمایه گذاران بیشتر نیز می‌ شود.

معامله ‌گر وقتی به خود می ‌آید که مجبور است سرمایه خود را با ضرر های بالای بیست درصد از بازار بیرون بکشد. در این شرایط عملاً صاحب سرمایه می ‌توانست پول خود را با ضرر زیر ده ‌درصد از بازار بیرون بیاورد و در شرایط دیگری سرمایه‌ گذاری کند، اما به ‌علت مشخص نکردن حد ضرر، مجبور می ‌شود که با میزان ضرر بیشتری سرمایه خود را از بازار خارج کند. تمامی معامله ‌گران حرفه‌ ای، تعیین حد ضرر را یک کار بسیار مهم برای مدیریت بازار می‌ دانند. توصیه می‌ شود که تمامی معامله‌ گران تازه ‌کار نیز از این اصول پیروی کنند و حتما برای معاملات خود حد ضرر مشخص کنند.

نحوه گذاشتن استاپ لاس stoploss

در بررسی ادامه مطالب مربوط به پرسش حد ضرر چیست، در این قسمت از مقاله نوبت به این رسیده ‌است که شیوه تعیین استاپ لاس و عوامل تاثیر گذار بر آن مورد بررسی قرار گیرد. فاکتور های مختلفی در تعیین این مسئله دخیل هستند. سرمایه‌ گذاران باید بر تمامی عوامل تاثیرگذار در حد ضرر، آشنا باشند. در ادامه عواملی که در تعیین میزان استاپ لاس stoploss تاثیر گذار هستند، شرح‌ داده ‌شده اند.

اولین مسئله ‌ای که معامله ‌گران در تعیین حد ضرر باید به آن توجه داشته باشند، این است که باید توجه داشته باشند که حد ضرر نباید بیشتر از ده ‌درصد قیمت خرید باشد. بیشتر از این میزان، معامله گر را دچار خسارات زیادی می کند. البته این میزان مربوط به معاملات کوتاه مدت است. در معاملات بلند مدت و میان مدت، این عدد را می‌ توان تا بیست درصد نیز افزایش داد.

مسئله تاثیر گذار بعدی در تعیین حد ضرر خود معامله گران هستند. سرمایه ‌گذاران باید با توجه به میزان سرمایه‌ شان و ضرری که می‌ توانند متحمل شوند برای خودشان استاپ لاس تعیین کنند. البته توصیه می ‌شود که سرمایه ‌گذاران حتما با دید منطقی این میزان را تعیین کنند و از احساسات دوری کنند.

مسئله بعدی که در تعیین این مسئله باید به آن توجه کرد، این است که از دست دادن سود در بازار سرمایه نیز یک ضرر تلقی می ‌شود. به ‌همین دلیل است که کاربران برای این مسئله نیز باید برای خودشان حد ضرر مشخص کنند.

مسئله مهم دیگری که معامله ‌گران باید به آن توجه داشته باشید این است که تنها با داشتن دلایل فنی منطقی مجاز به تغییر میزان حد ضرر خود هستند. بسیاری از معامله ‌گران با نزدیک شدن به حد ضرر، آن را تغییر می ‌دهند. این مسئله بسیار اشتباه است و باعث از دست دادن بیشتر سرمایه می شود. معامله ‌گران در معاملات خود حتما باید به حد ضرر stoploss مشخص‌ شده خود پایبند باشند.

بیشتر بخوانید: تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال

فعال شدن استاپ لاس

تعیین استاپ لاس stoploss، به این صورت است که معامله گران باید میزان حد ضرر شان در نرم افزار های مدیریت سرمایه در بازار های مالی، مشخص کنند. این نرم افزار ها که بروکر نامیده می شوند، به صورت خودکار میزان حد ضرر را در معاملات به کار می گیرند. در صورتی‌ که سهام‌ های خریداری ‌شده معامله گران در بازار های مالی متحمل ضرر شوند، بروکر به ‌صورت خودکار سرمایه را با حد ضرر مشخص ‌شده، از بازار خارج می کند. این مسئله باعث می ‌شود که در صورتی ‌که سرمایه گذار در بازار نیز حضور نداشته باشد، سرمایه معامله گران جفظ شود و از ضرر های هنگفت آن ها جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید: قیمت بیت کوین

نکات مهم درباره حد ضرر در معاملات

در استفاده از مفهوم ضرر در بازار های مالی، معامله‌گران باید به چند نکته مختلف توجه داشته باشند تا بتوانند از این مسئله به خوبی استفاده کنند. در ادامه این قسمت تعیین حد ضرر یعنی چه؟ از مقاله حد ضرر چیست، به بررسی نکات مهم درباره تعیین استاپ لاس پرداخته شده‌ است.

حد ضرر در تمامی معاملات یکسان نیست. معامله ‌گران پس ‌از مدتی با افزایش قیمت دارایی هایشان، باید با تحلیل شرایط موجود، حد ضرر جدیدی برای خودشان مشخص کنند.

پای بند بودن به حد ضرر در تمامی معاملات یکی دیگر از نکات مهم مربوط به استفاده از استاپ لاس است. در بسیاری از موارد معامله گران به حد ضرر خود پایبند نمی مانند و آن را تغییر می دهند.

در تعیین استاپ لاس، به ‌غیر از حد ضرری که ارزش مالی معاملات در نظر گرفته می ‌شود، باید بازه زمانی نیز مشخص شود تا در صورت محقق نشدن اهداف مالی در این بازه، معامله گران سرمایه خود را از بازار خارج کنند.

در ادامه بخوانید: امنیت ارز دیجیتال

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حد ضرر گذاشتن در معاملات مالی در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید همچنین کارشناسان مرکز مشاوره سرمایه گذاری دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره سرمایه گذاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون استاپ لاس StopLoss پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- حد ضرر در بازار های مالی به چه معنا است؟

حد ضرر به معنای درصدی از ضرر معاملات است که در صورت وقوع آن معامله گر ملزم است که سرمایه خود را از بازار خارج کند که می توانید نحوه تعیین استاپ لاس یا همان حد ضرر را در متن مقاله مطالعه کنید

2- تعیین حد ضرر به چه عواملی بستگی دارد؟

تعیین حد ضرر به عواملی همچون بلند مدت و یا کوتاه بودن معاملات، ریسک پذیری معامله گران و . بستگی دارد که توضیحات بیشتر در این مقاله ارائه شده است.

3- در استفاده از استاپ لاس باید به چه مواردی توجه داشت؟

در استفاده از حد ضرر در معاملات باید به مفاهیمی همچون پایبند بودن به حد ضرر، تعیین بازه زمانی و . توجه داشت که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

اهمیت حد ضرر در معامله چقدر است همراه با ویدیو آموزشی

در این مطلب قصد دارم تا در مورد حد ضرر در معاملات صحبت کنم ، حد ضرر یا (( stop loss )) به عدد یا محدوده ای گفته میشود که شما برای معامله ی خود مشخص می کنید که بیشتر از مقداری که تعیین کردید سرمایه شما وارد ضرر بیشتر نشود و معامله شما بسته شود.

حد ضرر می تواند در سیستم و نزد کارگزار شما ثبت شود (( البته در بورس داخلی یا بازارهای مالی داخلی این امکان هنوز از لحاظ نرم افزاری پیاده سازی نشده ]) یا اینکه ذهنی ثبت شود،و شما برای خود قرارداد کرده ایید که اگر قیمت سهام یا ارز از فلان مقدار کمتر یا بیشتر شد از معامله خارج شوید.

در بازارهای مالی، باید خیلی سریع جلوی ضررها را بگیرید.

حدضرر برای همین منظور قابل تعریف است.

با وجود جنبه‌های زیادی که در بورس و معامله‌گری سهام وجود دارد و سبک و سنگین کردن‌ها در زمان معامله سهام، آسان است که گذاشتن حد ضرر را فراموش کنید.

حدضرر از آن موارد به ظاهر کوچک است که می‌تواند تغییر بزرگی را به وجود آورد. همه می‌توانند از این نگرش استفاده کنند، پس با این مطلب از سایت بورسینس همراه باشید.

حتما شنیده‌اید که برخی می گویند بهتر است پس از خرید یک سهم برای آن حدضرر تعیین کنید.

حد ضرر چیست ؟

تعریف ساده حدضرر یا حد توقف زیان این است: وقتی قیمت سهام به حد ضرر تعیین شده رسید، سهام موردنظر را باید فروخت تا از ضرر بیشتر جلوگیری شود.

باید توجه کنید که کم شدن سود هم نوعی ضرر است، بنابراین در زمانی که قیمت سهام بالا رفت، حدضرر را نیز باید متناسب با قیمت، افزایش داد.

مزایا و معایب حدضرر اتوماتیک

در بازارهایی مانند فارکس مزایای تعیین حدضرر بصورت خودکار این است که شما مجبور نخواهید بود که قیمت سهام را بصورت روزانه چک کنید (متاسفانه گذاشتن سفارش حد ضرر و انجام آن بصورت خودکار در حال حاضر در بورس تهران مقدور نیست.)

این گزینه بسیار کارآمدی است مخصوصا زمانی که در تعطیلات یا در وضعیتی قرار دارید که نمی‌توانید به کامپیوتر، اینترنت و موبایل دسترسی داشته باشید.

معایب حد ضرر خودکار این است که ممکن است حدضرر (مخصوصا زمانی که در قیمت نامناسبی تنظیم شده) با یک نوسان خیلی کوچک قیمت در بازار فعال شده و ناخواسته معامله‌ای که انجام داده‌اید بسته شود.

درست است که در بورس تهران امکان گذاشتن حد ضرر خودکار وجود ندارد اما چارت ایران به شما توصیه می‌کند حتما حدضرر سهامی که خریداری کرده‌اید را یادداشت کنید و بدون قید و شرط آنرا اجرا نمایید.

هیچ قاعده و قانونی برای تعیین قیمت حد ضرر وجود ندارد. این موضوع کاملا به سبک سرمایه‌گذاری شما و میزان ریسک پذیری‌تان بستگی دارد (بلندمدت، کوتاه مدت، میان مدت)

شاید شخصی که هدفش نوسان‌گیری است، حدضرر را 5 درصد زیر قیمت خرید قرار دهد در حالیکه شخصی که دارای هدف بلندمدت سرمایه‌گذاری است، 15 درصد پایین‌تر از قیمت خرید را به عنوان حدضرر تعیین نماید.

تعیین نقطه توقف یا حدضرر نیاز به کمی تجربه و داشتن اطلاعات کافی از تحلیل تکنیکال دارد . نکات کلیدی زیر می‌تواند در تعیین حد ضرر به شما کمک کند.

چند نکته کلیدی در تعیین حدضرر

• حد ضرر را در معاملات کوتاه مدت روی محدوده‌ حمایت در موج نزولی قبلی قرار دهید (به شرطی که بین 8 تا 10 درصد باشد)
• حدضرر را در خریدهای میان‌مدت و بلندمدت روی محدوده حمایتی معتبر تعیین کنید (بین 10 تا 20 درصد پایین‌تر از قیمت خرید)
• وقتی مقاومت یک سهم شکسته شد و قیمت سهم در بالای محدوده مقاومتی تثبیت کردید، حدضرر را روی مقاومت شکسته شده که حالا به عنوان حمایت عمل می‌کند قرار دهید.
• اگر حدضرر را در فاصله کوتاهی از قیمت خرید قرار دهید، در معاملات کوتاه مدت ممکن است به دلیل نوسان زیاد قیمت، خروج زود هنگامی از بازار داشته باشید (سهم خیلی زود فروخته شود.)
• اگر حدضرر را در فاصله زیادی از قیمت خرید قرار دهید، باعث زیان بیشتر شما می‌شود. (سهم خیلی دیر فروخته می‌شود)
  بنابراین یافتن حدوسط در تعیین حد ضرر استراتژی هوشمندانه و بهتری می‌باشد.
• همیشه به حد ضرر تعیین شده عمل کنید. اگر پس از عمل کردن به حدضرر، رشد سهم شروع شد، نیازی نیست خودتان را ملامت کنید و از آن به بعد در تعیین حدضرر دقت و مطالعه بیشتری انجام دهید. به جای ناراحت بودن، در عوض خوشحال باشید که براساس استراتژی تان معامله را انجام داده اید.
• برخی از افرادی که به دید بلند مدت سرمایه گذاری میکنند اعتقادی به تعیین حدضرر ندارند. شما هم اگر به وضعیت بنیادی شرکت مطمئن هستید و قصد سرمایه گذاری بیش از 9 ماهه دارید میتوانید حدضرر تعیین نکنید.

شروع عصر یخبندان و تباهی با رعایت نکردن حد ضرر !

تعریف حد ضرر یکی از الزامات سرمایه‌گذار بوده اما تعیین حد آن مقوله‌ای است که محدوده ی وسیعی را پوشش داده و از خصوصیات فردی و روحی شخص سرمایه‌گذار شروع شده و تا مقدار سرمایه و اندازه ریسک و نوع بازار و شناخت سابقه تاریخی سهم ادامه می یابد، امیدوارم فرصتی حاصل شود که در پستهای آینده به روشهای تعیین حد ضرر نیز بپردازم ولی آنچه که امروز قرار است بدانید اهمیت آن است.نکته !همیشه پیش‌بینی‌ها نمی‌تواند درست باشد و بنابراین اگر معامله ما به هر دلیلی مخالف انتظار ما پیش رفت آنگاه چه مقدار باید ضرر متحمل شد؟

موارد زیادی پیش می‌آید که ممکن است حد ضرر ما در یک معامله فعال شود و سپس سیر صعودی یا نزولی آن سهم شروع شود و ما را در غم از دست دادن سهم خویش داغ‌ دار کند. این قسمت که البته واقعیت هم دارد، همان بخش گول زننده‌ای است که بسیاری از سهام‌داران را دچار مشکل حاد می‌کند، بنابراین تصمیم می گیرد که در معاملات بعدی حد ضرر نگذارد و این آغاز فصل یخبندان مالی برای معامله گر است.

وقتی در معامله ای حد ضرر تعریف می کنید و ضرر فعال و لمس میشود هرگز از متد خود ناامید نشوید و روحیه ی خود را از دست ندهید، زیرا حد ضرر برای این است که فعال شود و یک چیز فرمایشی و سمبلی نیست، تنها نکته ی مهم و ضروری این است که اگر تعداد حد ضررهایی که از شما فعال میشود زیاد است باید یک بازبینی کلی در روش و سیستم معاملاتی خود انجام دهید و هرگز اقدام به پاک کردن صورت مسئله یعنی حذف حد ضرر نکنید.

نکته !عدم تعیین حد سود و ضرر یعنی عدم داشتن برنامه و یعنی عدم مدیریت سرمایه و ریسک خود.

آیا می توانید تصور کنید در حال رانندگی در یک اتومبیل با سرعتی بسیار بالا هستید و پدال گاز را نیز تا انتها فشرده اید. حال بصورت ناگهانی مانعی بزرگ را در مقابل خود می بینید و این در حالی است که در تجهیزات اتومبیل شما اصلاً چیزی بنام ترمز وجود ندارد و سرانجام …! نابودی…!

حد ضرر (stop loss ) در بازار ارز بین الملل نیز دقیقاً همان نقش ترمز مطمئن را در اتومبیل کورسی شما دارد ، کما اینکه با نوسانات گاها شدیدی که در بازار ارز دیده می شود ،در صورت استفاده نکردن از حد ضرر، در کمتر چند ساعت ،امکان از بین رفتن تمام سرمایه شما وجود دارد .نکته !تعیین حد ضرر از سوی معامله گران ،گاها حتی از خود معاملات نیز اهمیت بیشتری پیدا می کند واین دقیقاً در حالیست که اکثر معامله گران در بازار فارکس هنوز استراتژی و متد ثابتی در مورد استفاده از حد ضرر و مقدار آن در معاملاتشان ندارند

حال چنانچه به مدریت ریسک سرمایه و مدریت پول توجه بیشتری کنیم و در کنار آن نیز از متد معاملاتی مطمئن برای ورود و خروج از بازار استفاده کنیم، مطمئناً بالانس نهایی معاملات ما با سود بالایی همراه خواهد بود . ذر این اینجا تکرار مجدد این مسئله ضروریست که عمده عامل عدم موفقیت بیش از 90% از معامله گران در پایان سال مالی در بازار فارکس ،عدم اطلاع و یا عدم استفاده از روشهای مطمئن در مدیریت ریسک سرمایه و پول است که تعیین حد مناسبی از حد ضرر (S/L) نیز از اجزاء مهم این علوم می باشد .

دانلود ویدیو با حجم ۱۵۰ مگابایت

وقتی از یک آماتور پرسیده میشود که چرا در معامله ی خود حد ضرر نمی گذاری پاسخی که میدهد این است: ” که ما حدوداً در میانه یک رنج مشحص و تکراری از نوسانات قیمت می باشیم . پس بنابراین به هر حال نرخ قیمت به مکان قبلی اش باز خواهد گشت!” آری و بعد نتیجه آن، از دست دادن کل سرمایه ( کال شدن ) است.